اسنپ‌بک فعال شد | نفت، دلار و تورم ایران به کدام سمت می‌رود؟
با فعال شدن مکانیسم ماشه، پرسش جدی این است که بازگشت تحریم‌های سازمان ملل چه اثری بر نفت، نرخ ارز و تورم ایران خواهد داشت. برخی کارشناسان تأکید دارند که کانال اصلی اثرگذاری تحریم‌ها همچنان صادرات نفت است و تغییرات آن می‌تواند مسیر اقتصاد کشور را تعیین کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در دو دهه گذشته، صادرات نفتی مهم‌ترین مسیر اثرگذاری تحریم‌ها بر اقتصاد ایران بوده است. شدت اثرگذاری قطعنامه‌های شورای امنیت نیز به‌طور مستقیم به میزان تأثیر آن‌ها بر صادرات نفتی بستگی داشته است. به همین دلیل، کاهش صادرات در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۷ به‌طور مشخص با تحریم‌های آمریکا همزمان شده و آثار آن بر نرخ ارز و تورم مشهود بوده است.
نقش آمریکا در تحریم‌ها
از این منظر، عامل اصلی تعیین‌کننده ارزش صادرات نفتی نه شورای امنیت، بلکه ایالات متحده بوده است. همان‌طور که در گزارش آمده، «کاهش صادرات نفتی در فصل اول ۱۳۹۱ و فصل دوم ۱۳۹۷ همزمان با تحریم‌های ایالات متحده اتفاق افتاد.» بنابراین در عمل، تحریم‌های آمریکا محرک اصلی شوک‌های اقتصادی به ایران بوده‌اند.
دلار چه خواهد شد؟
در خصوص تأثیر بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت بر نرخ ارز، تحلیل‌ها نشان می‌دهد هر عاملی که ارزش صادرات نفتی و غیرنفتی یا هزینه‌های تجاری واردات و صادرات را تغییر دهد، می‌تواند سطح نرخ ارز را به‌طور پایدار افزایش دهد. بر اساس محاسبات، «هر نصف شدن صادرات نفتی، نرخ حقیقی ارز را در طول یک سال تا ۳۵ درصد بالا می‌برد.»
اثر روانی و انتظارات
البته اگر بازگشت تحریم‌ها صرفاً باعث افزایش نااطمینانی شود و تغییر جدی در صادرات نفتی ایجاد نکند، اثر آن بیشتر مقطعی خواهد بود و به شکل نوسانات کوتاه‌مدت نرخ ارز بروز می‌کند. در این شرایط، حفظ ثبات در صادرات نفتی، صادرات غیرنفتی و هزینه‌های تجاری واردات حیاتی است و مداخلات بانک مرکزی می‌تواند شدت نوسانات را کاهش دهد.
فراتر از واقعیت اقتصادی
این گزارش تأکید می‌کند که بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت لزوماً موانع جدیدی ایجاد نمی‌کند، زیرا عمده محدودیت‌های واقعی ناشی از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا است. اما اثر روانی این رویداد در فضای رسانه‌ای و ذهن فعالان اقتصادی می‌تواند باعث شکل‌گیری نوسانات کوتاه‌مدت در بازار دارایی‌ها شود. به‌ویژه آنکه بسیاری تصور می‌کنند این قطعنامه‌ها مقدمه‌ای بر محاصره اقتصادی یا حتی نظامی ایران هستند.
