مردم بخوانند: چرا خرید دلار و طلا در اوج، فریب بزرگی است؟
با فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، بازار ارز و طلا ایران با موجی از نوسان و نگرانی مواجه شد. اما بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد این تغییرات بیشتر ریشه در هیجان روانی و سفته‌بازی دارد تا کمبود واقعی عرضه ارز.
فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت دوباره تحریم‌های شورای امنیت، بازار ارز و سکه را برای مدتی کوتاه دچار شوک کرد. هرچند این تحولات، فضای نگرانی و التهاب را در بین معامله‌گران و مردم افزایش داد، اما کارشناسان اقتصادی معتقدند این نوسانات بیشتر از جنس روانی است و پشتوانه واقعی اقتصادی ندارد.
در شرایط کنونی، نشانه‌ای از کاهش عرضه ارز مشاهده نمی‌شود. آنچه بازار را به حرکت درآورده، افزایش تقاضای هیجانی و سفته‌بازی است؛ تقاضایی که معمولاً عمر کوتاهی دارد و به‌سرعت جای خود را به ثبات می‌دهد.
کارشناسان هشدار داده‌اند: خرید طلا و ارز در شرایطی که قیمت‌ها بر اثر موج روانی بالا رفته‌اند، تنها به سود دلالان تمام می‌شود و زیان مستقیم برای سرمایه‌گذاران خرد دارد.
توصیه جدی به خریداران طلا و ارز
فعال‌سازی مکانیسم ماشه، به باور اغلب تحلیلگران، اثری بیشتر روانی و کوتاه‌مدت دارد. اقتصاد ایران که سال‌هاست با تحریم‌های سنگین‌تر و یک‌جانبه آمریکا مواجه بوده، توانسته مسیرهای جدیدی برای ادامه مبادلات مالی و تجاری پیدا کند. این بار نیز، با اتکا به روابط منطقه‌ای و عضویت در پیمان‌هایی چون بریکس و شانگهای، ابزارهایی برای دور زدن محدودیت‌ها در اختیار دارد.
چرا مکانیسم ماشه غافلگیرکننده نیست؟
بر اساس تحلیل‌ها، تحریم‌های آمریکا طی سال‌های اخیر به‌مراتب شدیدتر و گسترده‌تر از محدودیت‌های شورای امنیت بوده است. اقتصاد ایران از سال ۱۳۹۷ درگیر همین فشارها بوده و توانسته خود را با شرایط وفق دهد. بنابراین بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، تحریم جدیدی بر پیکره اقتصاد کشور وارد نمی‌کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در تازه‌ترین گزارش خود تأکید کرده است که اثر اصلی مکانیسم ماشه، ایجاد فشار روانی در بازار است؛ فشاری که فرصت خوبی برای سودجویان و سفته‌بازان فراهم می‌کند تا با القای هیجان کاذب، قیمت‌ها را به‌طور غیرمنطقی بالا ببرند.
چرا نباید به خرید هیجانی روی آورد؟
تجربه تاریخی بازار ایران بارها نشان داده که اخبار منفی سیاسی و بین‌المللی، تنها شوک‌های موقت ایجاد کرده است. در بیشتر موارد، پس از آرام شدن جو روانی، قیمت دلار و سکه بخش عمده رشد خود را پس گرفته و بازار دوباره به تعادل رسیده است.
بانک مرکزی نیز با تکیه بر تجربه‌های گذشته و ابزارهای نظارتی خود، توانسته بارها جلوی نوسانات مصنوعی را بگیرد. در شرایط فعلی هم نشانه‌ای از کمبود عرضه ارز وجود ندارد و افزایش قیمت‌ها بیشتر از آن‌که ناشی از عوامل واقعی باشد، محصول جو هیجانی بازار است.
دیدگاه کارشناسان
-
علیرضا سلیمی، عضو هیأت رئیسه مجلس: «تحریم‌های آمریکا سخت‌تر از تحریم‌های شورای امنیت بوده است. اثر ماشه بیشتر روانی است و تحریم جدیدی محسوب نمی‌شود. ایران با عضویت در بریکس و شانگهای، راه‌های دور زدن تحریم‌ها را دارد.»
-
بهاءالدین حسینی هاشمی، کارشناس ارشد پولی و بانکی: «افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر دلیل اقتصادی ندارد. بازار به‌زودی خواهد فهمید اتفاق خاصی نیفتاده و حباب قیمت‌ها می‌ترکد.»
-
مجتبی کاروان، کارشناس اقتصادی: «نوسانات اخیر ارز پایدار نیست و مانند گذشته قیمت‌ها به سطح قبلی بازخواهد گشت. این افزایش قیمت، بدون مبنا و غیرمنطقی است.»
-
حمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی: «بازگشت تحریم‌ها به معنای توقف اقتصاد یا فروپاشی نیست. بازار پس از شوک اولیه، آرام می‌شود.»
-
جعفر قادری، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس: «مکانیسم ماشه خللی در فروش نفت ایجاد نمی‌کند و اثر واقعی آن محدود است.»
-
ولی‌الله بیاتی، سخنگوی کمیسیون شوراها: «افزایش قیمت دلار ناشی از شایعات و سودجویی دلالان است. این قیمت‌ها حبابی و غیرواقعی هستند.»
-
سید کمال سیدعلی، کارشناس پولی و ارزی: «افزایش قیمت دلار ریشه در انتظارات تورمی و فضای روانی دارد، نه کمبود عرضه.»
