ملاک اصلی حذف یارانه نقدی اعلام شد
با وجود اجرای طرح حذف یارانه‌ها از سوی دولت، بسیاری از خانواده‌ها با شوک قطع یارانه نقدی روبه‌رو شده‌اند.
با اجرای تصمیم تازه دولت، نزدیک به شش میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران خط خورده‌اند و عملاً حذف دهک‌های نهم و دهم کلید خورده است. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مطابق تکلیف قانونی خود موظف است یارانه افراد برخوردار را قطع کند، اما روند اجرای این قانون با حاشیه‌ها و اعتراض‌های فراوانی همراه بوده است. بسیاری از حذف‌شدگان می‌گویند این اقدام بدون اطلاع قبلی انجام شده و شکایت‌هایشان نیز بی‌پاسخ مانده است.
چه کسانی از لیست کنار گذاشته شدند؟
حسن نوروزی، رئیس سازمان هدفمندی یارانه‌ها، ملاک حذف را صریحاً اعلام کرده است: «پس از کسر هزینه مسکن، اگر سرانه هزینه هر فرد در خانوار به ۱۰ میلیون تومان برسد، یارانه او قطع می‌شود.» این در حالی است که عده زیادی معتقدند چنین رقمی با واقعیت هزینه‌های زندگی در ایران همخوانی ندارد. تماس‌های متعدد شهروندان با خبرگزاری خبرآنلاین نشان می‌دهد بسیاری بر این باورند که هزینه‌های ماهانه هر فرد با توجه به تورم و گرانی شدید، بسیار بیشتر از این عدد است.
یکی از شهروندان معترض در گفت‌وگو با خبرآنلاین اظهار کرد: «یک فرد در ماه ۹۰ وعده غذایی دارد. اگر حتی هیچ هزینه‌ای برای آب، برق، گاز، اینترنت، لباس و دیگر اقلام نکند، باز هم با ده میلیون تومان نمی‌تواند شکم خود را سیر کند. دولت باید شفاف توضیح دهد که بر اساس کدام محاسبه دقیق به این نتیجه رسیده که هر وعده غذایی تنها ۱۰۰ هزار تومان هزینه دارد.»
نداف کرمانی، از دیگر حذف‌شدگان، نیز انتقاد مشابهی را مطرح کرده و گفته است: «به دلیل هزینه‌کرد بالای ده میلیون تومان برای هر فرد، ما را در سه دهک بالایی قرار داده‌اند. اما آیا واقعا کسی با ماهی ۹۰ دلار در ایران پولدار محسوب می‌شود؟ اگر آمارهای بین‌المللی را نگاه کنید، سرانه ۹۰ دلاری یک فرد برابر با فقیرترین اقشار در بسیاری از کشورهاست. چطور چنین معیاری می‌تواند ملاک ثروتمندی باشد؟»
چند نفر دیگر یارانه‌شان قطع خواهد شد؟
طبق مصوبه مجلس در قانون بودجه، حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی، یعنی حدود ۱۸ میلیون نفر، در دستور کار قرار دارد. احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پیش‌تر وعده داده بود که تا پایان شهریور حذف این گروه نهایی می‌شود و قبل از قطع یارانه به خانوارها اطلاع داده خواهد شد. با این حال آمارها نشان می‌دهد که تا تابستان تنها ۶ میلیون نفر از فهرست کنار گذاشته شده‌اند و هنوز بیش از ۱۱ میلیون نفر در سه دهک بالای درآمدی باقی مانده‌اند. این روند قرار است در ماه‌های بعد ادامه پیدا کند.
کارشناسان و حتی بخشی از شهروندان تأکید می‌کنند معیارهای انتخاب‌شده شفاف نیست. به گفته آن‌ها، با وجود اعلام رسمی مبنی بر در نظر گرفتن هزینه‌کرد ماهانه پس از کسر اجاره، باز هم یارانه بسیاری از مستاجران حذف شده است. این در حالی است که بنا بر آمار شهرداری، ۵۱ درصد جمعیت تهران مستأجرند و بخش قابل توجهی از آن‌ها با این تصمیم متضرر شده‌اند، در حالی که یارانه برخی مالکان در مناطق گران‌قیمت همچنان برقرار است.
مبلغ یارانه‌ها چقدر است؟
طبق آمار سازمان هدفمندی، در مردادماه ۷۷ میلیون نفر یارانه دریافت کرده‌اند، اما بر اساس برنامه‌ریزی جدید قرار است یارانه ۱۸ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر حذف شود.
در شهریورماه، بیش از ۲۸ میلیون نفر در دهک‌های اول تا سوم یارانه ۴۰۰ هزار تومانی گرفته‌اند. همچنین ۱۶ میلیون و ۸۱۹ هزار سرپرست خانوار با جمعیتی حدود ۵۰ میلیون نفر در دهک‌های چهارم تا نهم مشمول یارانه نقدی شده‌اند. در مجموع، ۷۸ میلیون نفر از دهک‌های یک تا ۹ یارانه دریافت می‌کنند. نیروهای مسلح اما به طور جداگانه یارانه دریافت می‌کنند و پرداخت آن مستقل از دیگر خانوارها انجام می‌شود.
بر اساس همین آمار، نزدیک به ۴۹ میلیون نفر در دهک‌های چهارم تا نهم یارانه ۳۰۰ هزار تومانی دریافت کرده‌اند. علاوه بر این، برای خانوارهای مشمول، کالابرگ نیز در نظر گرفته شده است؛ به گونه‌ای که سه دهک اول ۵۰۰ هزار تومان و دهک‌های چهارم تا نهم ۳۵۰ هزار تومان کالابرگ می‌گیرند.
چرا معیار ۱۰ میلیون تومان؟
پیش از این، شاخص‌هایی مانند مالکیت ملک بالای ۳۵ میلیارد تومان، داشتن خودروهای لوکس بالای ۳ میلیارد، تراکنش‌های مالی غیرمتعارف و سفرهای خارجی مکرر به‌عنوان ملاک حذف یارانه معرفی شده بود. اما این شاخص‌ها کنار گذاشته شد و تنها «درآمد ۱۰ میلیون تومانی» به‌عنوان مرز جدید حذف تعیین شد. اکنون در شرایطی که بازگشت تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی، اقتصاد ایران را با تورم بالاتری مواجه کرده، پرسش مهم شهروندان این است: آیا چنین معیاری برای تشخیص ثروتمند بودن کافی است؟ بسیاری پاسخ منفی می‌دهند و معتقدند رقم ده میلیون تومان در ماه به هیچ وجه با هزینه‌های واقعی زندگی همخوانی ندارد.
