سه سناریوی بورس در پساماشه | فلاحیان: سرمایه‌گذاران به چه شرطی برمی‌گردند؟
بازار سرمایه ایران در روزهای پس از فعال شدن مکانیسم ماشه با پرسش‌های مهمی روبه‌روست؛ از آینده کوتاه‌مدت بورس گرفته تا چشم‌انداز بلندمدت و سرنوشت صنایع بزرگ. جواد فلاحیان، کارشناس بازار سرمایه، سه مسیر احتمالی را برای تالار شیشه‌ای ترسیم کرده و معتقد است تنها یک عامل می‌تواند جرقه بازگشت سرمایه‌گذاران به بورس باشد.
با فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت بخشی از تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران، تحلیلگران اقتصادی در حال بررسی پیامدهای این رخداد بر بازارهای مالی هستند. در این میان، بورس به عنوان آیینه وضعیت اقتصادی کشور بیش از دیگر بازارها زیر ذره‌بین قرار گرفته است.
جواد فلاحیان، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با اقتصادنیوز تأکید کرد: «اگرچه بخشی از این تحریم‌ها پیش‌تر توسط آمریکا اعمال شده بود، اما اجرای کامل اسنپ بک ریسک‌های سیاسی را به شدت بالا می‌برد. این مسئله می‌تواند زمینه‌ساز تنش‌های جدید باشد و در نتیجه، خروج نقدینگی و افزایش ترس در بازار سرمایه به ویژه در میان‌مدت را رقم بزند.»
اثرات مستقیم تحریم‌ها بر صنایع بزرگ
فلاحیان با اشاره به تأثیر تحریم‌های حوزه بانکی، کشتیرانی، انرژی و صادرات نفت توضیح داد: «این فشارها مستقیماً صنایع بزرگ همچون پتروشیمی‌ها، پالایشی‌ها، فلزات و حتی بانک‌ها را هدف قرار خواهد داد.»
او در ادامه افزود: «از طرف دیگر، نرخ ارز نیز تحت تأثیر این شرایط روند صعودی پیدا کرده است. کسری در تراز پرداخت‌ها و نیاز بالای وارداتی، باعث افزایش تقاضا برای ارز و در نهایت رشد نرخ دلار شده است.»
هرچند او هشدار داد که رشد نرخ ارز در کوتاه‌مدت تبعات منفی دارد، اما در میان‌مدت می‌تواند برای برخی صنایع به فرصتی تبدیل شود: «صنایع ما تجربه دور زدن تحریم‌ها را دارند. اگر نرخ نیما متناسب با نرخ آزاد اصلاح شود، این صنایع می‌توانند از افزایش نرخ ارز بهره‌مند شوند؛ البته هزینه‌هایشان هم بالاتر خواهد رفت.»
تغییر رفتار سرمایه‌گذاران
این کارشناس درباره واکنش سرمایه‌گذاران در چنین فضایی گفت: «معمولاً در دوره‌های تحریمی، نقدینگی به سمت سهم‌هایی با نقدشوندگی بالا و ارزش بازار بیشتر حرکت می‌کند. بخشی از سرمایه‌گذاران نیز ترجیح می‌دهند به سراغ دارایی‌های امن‌تری همچون طلا، صندوق‌های طلا یا حتی ارز بروند.»
او یادآور شد: «تجربه نشان داده در کوتاه‌مدت بازار سرمایه با ابهام و فشار منفی مواجه می‌شود، اما در بلندمدت خود را با شرایط تازه وفق داده و وارد مسیر منطقی‌تری خواهد شد.»
صنایع آسیب‌پذیر و مقاوم
فلاحیان در توضیح صنایع آسیب‌پذیر گفت: «بانکداری، حمل‌ونقل، پتروشیمی، فولاد و سایر صنایع معدنی و انرژی بیشترین فشار را تحمل خواهند کرد.» اما او اضافه کرد: «برخی صنایع ریالی مانند خودروسازی، سیمان و ساختمان کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند، هرچند رکود اقتصادی می‌تواند اثر غیرمستقیم بر آن‌ها بگذارد.»
به گفته او، در شرایط تحریمی، صندوق‌های طلا و سرمایه‌گذاری‌های دلاری مقاومت بیشتری دارند. همچنین شرکت‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات و خدمات مالی به دلیل ماهیت داخلی، کمتر از مکانیسم ماشه متأثر خواهند شد.
او درباره صنایع کشاورزی و غذایی نیز اظهار داشت: «این بخش‌ها آسیب‌پذیری کمتری دارند و حتی به دلیل تورم، احتمال رشد قیمتی در آن‌ها وجود دارد.»
مشکلات داخلی بورس؛ مانع اصلی بازگشت اعتماد
فلاحیان با انتقاد از چالش‌های ساختاری بورس گفت: «ناترازی انرژی، قیمت‌گذاری دستوری، سیاست‌های دولتی در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و تعرفه‌ها، همگی سودآوری شرکت‌ها را تحت فشار گذاشته‌اند.»
او اضافه کرد: «از سال ۱۳۹۹ بی‌اعتمادی عمیقی در بازار شکل گرفت که هنوز ترمیم نشده است. در کنار آن نرخ‌های بالای سود بانکی و صندوق‌های درآمد ثابت، جذابیت بورس را از بین برده‌اند.»
به گفته این کارشناس: «اصلاح این مشکلات داخلی شرط اصلی بازگشت اعتماد و سرمایه‌گذاران است. در غیر این صورت بورس توان رقابت با بازارهای موازی مانند طلا، ارز، رمزارز و حتی مسکن را نخواهد داشت.»
سه سناریوی احتمالی بورس پساماشه
فلاحیان سه مسیر برای آینده بورس ترسیم کرد:
-
افزایش انتظارات تورمی: او این سناریو را محتمل‌ترین دانست و گفت: «در گذشته بازار سرمایه همگام با تورم حرکت می‌کرد، اما در سال‌های اخیر عقب‌مانده است. انتظار می‌رود این شکاف در آینده جبران شود.»
-
رشد نرخ ارز: «افزایش دلار به‌ویژه در بازار مبادله‌ای، می‌تواند سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور را افزایش دهد.»
-
اصلاح سیاست‌های کلان اقتصادی: «سرمایه‌گذاری دولت در حوزه انرژی، تخفیفات مالیاتی یا کاهش نرخ بهره می‌تواند بازار را جذاب‌تر کند.»
او در جمع‌بندی تأکید کرد: «اگرچه احتمال تحقق دو سناریوی دوم و سوم کمتر است، اما در حال حاضر مهم‌ترین عامل رشد بورس افزایش انتظارات تورمی خواهد بود.»
