دلار تا کجا بالا می‌رود؟
پس از روزهای آرام ناشی از مداخلات بانک مرکزی، بازار ارز در چهارمین روز هفته شاهد بازگشت نوسان و تحرک شدید شد. دلار آزاد و درهم مسیر صعودی را آزمودند و معامله‌گران بدون چتر حمایتی سیاست‌گذار، رفتار تازه‌ای از خود نشان دادند.
بازار ارز در چهارمین روز هفته، برخلاف روزهای گذشته که تحت تأثیر تزریق گسترده اسکناس توسط بانک مرکزی در مسیر نزولی حرکت می‌کرد، این بار چهره‌ای پرتحرک به خود گرفت و دلار مسیر صعودی را مجدداً آزمود.
دلار آزاد و درهم معاملات خود را با گپ منفی آغاز کردند، اما دلار هرات از دقایق ابتدایی با نوسان مثبت وارد بازار شد و نشان داد فاز جدیدی از نوسان‌گیری و تغییر رفتار بازیگران ارزی در جریان است.
دلار ابتدا افت کرد، سپس صعود کرد
دلار آزاد در آغاز معاملات امروز با کاهش ۱،۱۵۰ تومان نسبت به دیروز در سطح ۱۱۱ هزار و ۱۰۰ تومان باز شد، در حالی که روز گذشته روی ۱۱۲ هزار و ۱۵۰ تومان بسته شده بود. این کاهش اولیه، واکنشی کوتاه‌مدت به سه روز مداخلات بانک مرکزی و اصلاح بازار تلقی شد، اما روند نزولی طولی نکشید.
با افزایش تقاضای تجاری و سفته‌بازانه و کاهش عرضه از سوی بازارساز، دلار به تدریج به مسیر صعودی بازگشت و با دو کانال افزایشی، به ۱۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان رسید و در همین سطح نیز بسته شد. این روند بخشی از افت ابتدای هفته را جبران کرد.
تحلیلگران: اصلاح موقت است، نه تغییر بنیادی
کارشناسان بازار ارز تأکید دارند که کاهش ابتدای هفته بیشتر یک اصلاح کوتاه‌مدت بود تا بازتاب تغییرات بنیادین اقتصادی. آنها بر این باورند که تزریق سنگین بانک مرکزی در سمت عرضه دلیل اصلی کاهش نرخ‌ها بوده است.
تحلیلگران فنی هشدار می‌دهند: در صورت تثبیت دلار زیر ۱۱۱ هزار تومان امکان اصلاح بیشتر وجود دارد، اما تا زمانی که متغیرهای سیاسی و تقاضای تجاری تغییر نکند، بازگشت پایدار نرخ‌ها محتمل نیست.
«حرکت اخیر دلار بیشتر یک وقفه اصلاحی است تا تغییر روند. مادامی که عرضه از مسیر ارز صادراتی تقویت نشود، کاهش نرخ‌ها مقطعی خواهد بود. بازار هنوز در محدوده تعادلی شکننده قرار دارد.»
پایان فاز تزریق مستقیم بانک مرکزی
برخی فعالان بازار اعلام کرده‌اند که حجم تزریق مستقیم دلار توسط بانک مرکزی کاهش یافته و سیاست‌گذار وارد مرحله‌ای شده که بازار را بدون حمایت سنگین اسکناس آزمایش می‌کند.
در روزهای نخست هفته، بانک مرکزی با تزریق سنگین ارز نرخ دلار را از سقف کانال ۱۱۷ هزار تومان تا کف ۱۱۱ هزار تومان کاهش داد. اکنون نشانه‌هایی از توقف تدریجی این روند دیده می‌شود و تحلیلگران این تغییر رویکرد را آغاز فاز نظارتی غیرمستقیم می‌دانند؛ رویکردی که در آن بانک مرکزی با تنظیم نرخ توافقی و نظارت بر عرضه ارز صادراتی، بازار را در چارچوب محدود کنترل می‌کند.
«فشار عرضه مستقیم در روزهای قبل، تعادل بازار را موقتاً حفظ کرد اما هزینه‌بر بود. بانک مرکزی حالا می‌خواهد ببیند بازار در نرخ‌های فعلی بدون پشتیبانی مستقیم پایدار می‌ماند یا نه.»
متغیرهای سیاسی و عرضه صادراتی؛ محرک اصلی دلار
مسیر دلار اکنون به تحولات سیاسی و بازگشت ارزهای صادراتی وابسته است. هرگونه تأخیر در عرضه ارز صادراتی یا تشدید تنش‌های سیاسی می‌تواند بازار را دوباره صعودی کند. در مقابل، افزایش عرضه ارز در بازار دوم و آرامش سیاسی احتمال بازگشت دلار به محدوده ۱۱۲ تا ۱۱۱ هزار تومان را بالا می‌برد.
تحلیلگران هشدار می‌دهند که تثبیت دلار بالای ۱۱۳ هزار تومان می‌تواند موج جدیدی از تقاضای سفته‌بازانه را فعال کند.
بانک مرکزی: عرضه ارز صادراتی پررنگ‌تر می‌شود
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، از افزایش عرضه ارز در بازار دوم با نرخ توافقی خبر داد و گفت:
«نگاه ما در بانک مرکزی این است که هدایت اقتصاد باید توسط بخش خصوصی انجام شود. با تخصیص اعتبارات هدفمند، تلاش می‌کنیم تولید رشد کند و صادرات افزایش یابد.»
این سیاست جدید با هدف عمق‌بخشی به بازار و کاهش وابستگی به مداخلات روزانه طراحی شده و نقش صادرکنندگان در تعیین نرخ‌ها پررنگ‌تر خواهد شد.
حذف چهار صفر از پول ملی؛ پروژه مهم بانک مرکزی
همزمان، بانک مرکزی طرح حذف چهار صفر از پول ملی را آغاز کرده است. اجرای این طرح در دو مرحله برنامه‌ریزی شده:
-
دو سال نخست: آماده‌سازی زیرساخت‌ها و مقدمات فنی
-
سه سال بعد: جمع‌آوری بیش از ۱۰.۵ میلیارد قطعه اسکناس و جایگزینی با اسکناس‌های جدید با واحد ریال و قِران
هدف اصلی، کاهش هزینه چاپ و توزیع اسکناس، تسهیل مبادلات نقدی و بهبود وجهه ریال در سطح بین‌المللی اعلام شده است. با این حال کارشناسان هشدار داده‌اند که در صورت نبود ثبات اقتصادی و مهار تورم، قدرت خرید مردم بهبود چندانی نخواهد داشت.
