دهک‌های درآمدی ۱ تا ۷ بخوانند/ جزییات تغییرات جدی در کالابرگ آبان
شارژ کالابرگ الکترونیک در آبان‌ماه با تغییرات چشمگیر همراه است. دهک‌های درآمدی پایین و متوسط باید خود را برای محدود شدن اقلام و اولویت‌بندی تازه آماده کنند.
پس از حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی و کاهش بودجه کالاهای اساسی، دولت برنامه جدیدی برای شارژ کالابرگ الکترونیک در آبان‌ماه تدوین کرده است. طبق تصمیم تازه، تعداد اقلام موجود در سبد کالابرگ که پیش‌تر بین ۱۱ تا ۱۵ قلم بود، محدودتر شده و با اولویت‌بندی عرضه خواهد شد. این تغییرات در حالی انجام می‌شود که حذف بخشی از خانوارهای طبقه متوسط از فهرست یارانه‌بگیران فشار اقتصادی را بر مردم افزایش داده است.
طرح کالابرگ الکترونیک نخستین بار در سال ۱۴۰۲ به اجرا درآمد. در ابتدا، مبنای قیمت‌گذاری کالاها شهریور ۱۴۰۰ در نظر گرفته شد، اما هنگام اجرا شهریور ۱۴۰۱ ملاک شد؛ تغییری که به دلیل رشد قیمت‌ها اثر حمایتی طرح را کاهش داد. با این حال، دولت سعی کرد از طریق یارانه‌های نقدی و غیرنقدی، فشار ناشی از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را بر خانوارهای کم‌درآمد کاهش دهد.
علیرضا عسگریان، معاون امور رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پیش‌تر اعلام کرده بود:
"سه دهک پایین درآمدی یارانه ماهانه ۴۰۰ هزار تومانی دریافت خواهند کرد، اما اگر حداقل ۲۰۰ هزار تومان از این مبلغ صرف خرید کالاهای کالابرگ شود، ۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی نیز به آنها تعلق خواهد گرفت."
در واقع، یارانه دریافتی برای کالاهای مدنظر دولت می‌تواند به ۵۲۰ هزار تومان در ماه افزایش یابد. نکته مهم این است که خانوارها در گذشته می‌توانستند یارانه خود را نقدی یا غیرنقدی دریافت کنند، اما بسیاری ترجیح دادند یارانه نقدی کمتر را دریافت کنند تا محدودیت خرید کالاهای کالابرگ را قبول نکنند.
پس از وقفه‌ای تقریبا یک‌ساله، دولت چهاردهم مجدداً کالابرگ را شارژ کرد. این بار، تمام خانوارهای دهک‌های اول تا هفتم ضمن دریافت یارانه نقدی، از یارانه غیرنقدی کالابرگ نیز بهره‌مند شدند. تا امروز، چهار مرحله کالابرگ برای این دهک‌ها شارژ شده است؛ مبلغ ۵۰۰ هزار تومان برای دهک‌های اول تا سوم و ۳۵۰ هزار تومان برای دهک‌های چهارم تا هفتم به ازای هر نفر.
با این حال، کاهش فهرست یارانه‌بگیران نیز بخشی از تغییرات دولت بوده است. احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، توضیح داده است:
"برای تأمین اعتبار کالابرگ ۳ دهک پایین درآمدی، لازم بود بخشی از خانوارهای دهک‌های بالاتر از فهرست یارانه‌بگیران حذف شوند."
وی اضافه کرده که خانوارهایی با درآمد ۳۰ میلیون تومان در تهران، جز دهک‌های بالا محاسبه شده و یارانه آنها قطع خواهد شد، حتی اگر برخی از این خانوارها زیر ۲۰ میلیون تومان درآمد داشته باشند.
کسری بودجه و کاهش اعتبار کالاهای اساسی نیز باعث شد دولت به جای اصلاح بودجه برخی نهادها، حداقل رفاه اجتماعی را با طبقه متوسط معنا کند. بودجه کالاهای اساسی در قانون بودجه ۱۴۰۴ معادل ۸ میلیارد دلار تعیین شده که نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
همزمان، تصمیم‌گیران برای جایگزینی برخی اقلام وارداتی یارانه‌ای با ارز مبادله‌ای اقدام می‌کنند. اگرچه دولت تأکید دارد که تا پایان سال ارز ترجیحی حذف نخواهد شد، اما نگرانی‌ها درباره افزایش قیمت‌ها برای دهک‌های مشمول، بالا گرفته است.
مرجان دبیری، سخنگوی طرح کالابرگ الکترونیک، پیش‌تر اعلام کرده بود که در شارژ مرحله چهارم، چهار قلم جدید گوشت بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو به سبد کالا اضافه شده است، اما تجربه خرید مردم نشان داده کالاهایی مانند ماکارونی، شیر و پنیر استقبال کمتری دارند و توجه بیشتر بر حبوبات، برنج، روغن و گوشت متمرکز است.
غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، درباره شیوه جدید توضیح داده است:
"در طرح کالابرگ، کالاها اولویت‌بندی شده و تعداد اقلام کمتر می‌شود. دولت مابه‌التفاوت نرخ ارز ترجیحی با ارز مبادله‌ای را پرداخت می‌کند و خانوار تحت پوشش کالاها را با قیمت ثابت دریافت خواهند کرد."
سید حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، نیز افزود:
"در شارژ آبان ماه، تعداد کالاهای موجود کمتر شده و دولت مابه‌التفاوت نرخ را به خانوارها می‌پردازد. دهک‌های مشمول همان ۷ دهک درآمدی گذشته خواهند بود."
با این تغییرات، خانوارهای دهک‌های پایین و متوسط باید خود را برای محدودیت‌های جدید در کالابرگ آماده کنند و تاثیر این سیاست بر معیشت مردم طی ماه‌های آینده قابل رصد خواهد بود.
