کارت امید مادر از ۱۴۰۵ میرسد؛ پرداخت ماهانه ۲ میلیون برای همه مادران بدون استثنا
با کاهش مداوم نرخ تولد و نگرانیهای جدی درباره آینده جمعیتی ایران، دولت سرانجام برنامهای تازه برای حمایت از مادران ارائه کرده است؛ طرحی که با عنوان «کارت امید مادر» قرار است از ابتدای سال ۱۴۰۵ اجرای سراسری داشته باشد و تمام مادران دارای فرزند تا دو سال را تحت پوشش کمکهزینه ثابت ماهانه قرار دهد.
کاهش نرخ فرزندآوری طی سالهای اخیر، تصویر تازهای از بحران جمعیتی ایران ترسیم کرده است؛ بحرانی که با افت قابل توجه آمار ازدواج و تولد در دهه گذشته خود را نشان داده و اکنون با دادههای رسمی، جدیتر از همیشه به چشم میآید. بر اساس گزارشهای جمعیتی، میزان باروری کل کشور به ۱.۴۴ فرزند به ازای هر زن رسیده؛ رقمی که بهطور محسوس پایینتر از حد جایگزینی جمعیت است و در صورت ادامه، پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و ساختاری متعددی ایجاد خواهد کرد.
کارشناسان نسبت به آیندهای هشدار میدهند که در آن، سهم سالمندان افزایش مییابد و نیروی کار جوان کافی برای پایداری بازار کار، صندوقهای بازنشستگی و نظام سلامت وجود نخواهد داشت. آنان تأکید میکنند تغییرات شدید در هرم سنی، سالها برنامهریزی و سرمایهگذاری برای اصلاح وضعیت طلب میکند.
در چنین شرایطی، یکی از مهمترین اعتراضات جوانان و خانوادهها، اعمال نشدن حمایتهای لازم از والدین ـ بهویژه مادران ـ است. باوجود قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، بخش زیادی از تسهیلات به فرزند سوم به بعد اختصاص دارد؛ در حالی که اکثریت خانوادههای ایرانی تنها یک یا دو فرزند دارند و از این مشوقها محروم میمانند. همین موضوع باعث شده بسیاری از متخصصان تأکید کنند که تمرکز سیاستهای تشویقی باید بر فرزند اول و دوم باشد تا اثرگذاری آن بیشتر شود.
پیام تسنیم و اعلام رسمی اجرای کارت امید مادر
در آستانه روز مادر، دبیر ستاد ملی جمعیت در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم از طرحی جدید پرده برداشت و خبر حمایتی مهمی را برای همه مادران، بدون توجه به تعداد فرزندانشان اعلام کرد.
۷۳ درصد تولدها مربوط به فرزندان اول و دوم
دکتر مرضیه وحید دستجردی با اشاره به آمارهای رسمی گفت:
«در آمار سال ۱۴۰۳ میبینیم که حدود ۷۳ درصد متولدین، فرزندان اول و دوم بودهاند و فقط ۲۷ درصد فرزند سوم و به بعد هستند.»
او ادامه داد:
«براساس آمار دقیق سازمان ثبت احوال، در سال ۱۴۰۳ تعداد و درصد فرزندان سوم کاهش ۲.۴ درصدی داشته است. فرزندان چهارم و پنجم افزایش داشتهاند؛ اما این افزایش، با توجه به اینکه مجموعاً حدود ۳۰ هزار نفر بوده، در نرخ باروری کلی و رشد جمعیت تأثیر قابل توجهی نداشته است.»
به گفته دستجردی، عقلانیترین شیوه آن است که مشوقها فقط به فرزند سوم تعلق نگیرد و میان همه خانوادهها ـ بهویژه دارای فرزند اول و دوم ـ توزیع شود. او با اشاره به تجربه کشورهایی با نرخ باروری پایین افزود که سرمایهگذاری بر فرزندان سوم به بالا، بازدهی بالایی ندارد.
دبیر ستاد ملی جمعیت تأکید کرد که موضوع جمعیت صرفاً اقتصادی نیست و باید بهعنوان مسئلهای چندوجهی در نظر گرفته شود که عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در آن دخیل هستند.
جزئیات کارت امید مادر؛ پرداخت ثابت ۲ میلیون در ماه
دستجردی سپس از نهاییشدن طرح «کارت امید مادر» خبر داد و گفت این طرح با اتکا به تجربه دیگر کشورها و توصیههای جمعیتشناسان آماده شده است. او با اشاره به کاهش شدید قدرت خرید خانوادهها پس از جهش قیمتها در سال ۱۴۰۴ گفت:
«یکی از دلایل اصلی طراحی کارت، جهش ناگهانی قیمت پوشک در سال ۱۴۰۴ بود که از حدود ۱۰۰ هزار تومان به بیش از ۴۰۰ هزار تومان رسید.»
او افزود که با افزایش قیمت شیرخشک و سایر اقلام اساسی نوزاد، نیاز به یک اقدام هدفمند ضروری بود تا بخشی از هزینههای سالهای ابتدایی تولد جبران شود.
زمان اجرا و مبلغ شارژ کارت
بر اساس توضیحات رسمی:
-
زمان آغاز طرح: ۱ فروردین ۱۴۰۵
-
مبلغ ماهانه: ۲ میلیون تومان
-
مدت پرداخت: ۲۴ ماه متوالی
-
مشمولان: همه مادران دارای فرزند تا دو سال، در تمام مناطق کشور
-
صدور کارت: به نام مادر
به گفته او، دلیل انتخاب مادر بهعنوان دارنده کارت، نقشی است که در بارداری، زایمان، شیردهی و مراقبت ۳۰ ماهه از کودک بر عهده دارد.
دستجردی همچنین توضیح داد:
«در ایران معمولاً کمکها به سرپرست خانوار پرداخت میشود که اغلب مردان هستند اما این بار کارت به مادر داده میشود تا نشان دهد ارزش و سختیهای مادران دیده میشود و مطمئناً هزینهکرد آن برای فرزند خواهد بود.»
او یادآور شد که دو سال اول زندگی کودک، دورهای حیاتی است و ۸۰ درصد رشدهای شناختی، هوشی، رفتاری و حرکتی در همین دوره رخ میدهد.
اقتصاد، اصلیترین مانع فرزندآوری
با اشاره به پیمایش ملی ارزشها و نگرشهای ایرانیان، دستجردی گفت:
«۷۴.۷ درصد گفتند مسائل اقتصادی و رشد اقتصادی مهمترین عامل است.»
او افزود که حدود ۳۵ درصد از مردم حمایتهای دولتی و ۳۰ درصد نیز حمایت خانواده و محیط کار را مهم میدانند. در مجموع، عوامل اقتصادی بیشترین سهم را در تصمیمگیری خانوادهها برای افزایش تعداد فرزندان دارند.
