هجوم ۱۰ میلیونی به قرعهکشی ایرانخودرو/ چرا همه چشم به سود آن دوختهاند؟
آذر ۱۴۰۴، سامانه ایرانخودرو میزبان رکورد بیسابقهای شد؛ حدود ۱۰ میلیون نفر شانس خود را در قرعهکشی خودرو امتحان کردند.
فرارو- ثبتنام ۱۰ میلیون نفر در قرعهکشی ایرانخودرو آذر ۱۴۰۴، بیتردید یکی از بزرگترین و شلوغترین رویدادهای فروش خودرو در تاریخ ایران محسوب میشود. این آمار نشان میدهد تقریباً از هر ۴ یا ۵ ایرانی واجد شرایط، یک نفر شانس خود را برای برنده شدن در این قرعهکشی امتحان کرده است.
برای فهمیدن دلیل این استقبال بیسابقه، لازم است عوامل مختلف را بررسی کنیم. اما واضح است که مردم ناگهان عاشق رانندگی نشدهاند؛ پشت این هجوم، وعده یک «سود شیرین» نهفته است. در این گزارش، ما به بررسی ابعاد اقتصادی و معیشتی این پدیده میپردازیم تا مشخص شود چه چیزی باعث شده ۱۰ میلیون نفر در صف ثبتنام بایستند.
تغییرات ثبتنام ایرانخودرو؛ برداشته شدن موانع و پول بلوکه نشده
در دورههای قبلی، ثبتنامکنندگان باید از فیلترهایی مانند داشتن گواهینامه، نداشتن پلاک فعال و بلوکه شدن مبلغی در حساب وکالتی عبور میکردند و بسیاری از متقاضیان پیش از رسیدن به مرحله نهایی حذف میشدند. اما در آذر ۱۴۰۴، بسیاری از این موانع برداشته شد.
حذف شرط بلوکه کردن پول مهمترین تغییر بود. اکنون هر فردی با داشتن کد ملی و دسترسی به اینترنت، بدون نیاز به موجودی در حساب بانکی، قادر به شرکت در قرعهکشی است.
حذف گواهینامه و خودروهای بالای ۵ سال؛ چه تغییری در دایره متقاضیان ایجاد شد؟
برداشتن شرط گواهینامه و اجازه ثبتنام به افرادی که خودرویشان بالای ۵ سال ساخت دارد، تعداد متقاضیان را به طور چشمگیری افزایش داده است. کسانی که پیشتر به دلیل پلاک فعال یا نداشتن گواهینامه حذف میشدند، اکنون پشت خط استارت ایستادهاند و شانس خود را امتحان میکنند.
سود قرعهکشی ایرانخودرو؛ بلیت بختآزمایی یا خرید خودرو؟
در شرایط تورمی ایران، مردم به دنبال روشهایی برای حفظ ارزش پول یا کسب سود سریع هستند. قرعهکشی ایرانخودرو دیگر فقط یک روش خرید خودرو نیست، بلکه به چشم بسیاری یک بلیت بختآزمایی دیده میشود. زیرا برنده شدن در آن، معادل چند سال پسانداز و کار کردن، سود مالی به همراه دارد.
مقایسه قیمت کارخانه و بازار؛ رانت قانونی یا سود بادآورده؟
اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد خودروهای ایرانخودرو، محرک اصلی این هجوم ۱۰ میلیونی است. وقتی یک خودرو را به قیمت کارخانه خریداری میکنید و مطمئن هستید که در بازار آزاد چند صد میلیون تومان بالاتر فروخته میشود، چرا فرصت را از دست بدهید؟ این اختلاف، به نوعی رانت قانونی و سود بادآورده تلقی میشود، زیرا کمتر فعالیت اقتصادی دیگری در ایران توان رقابت با آن را دارد.
| نام خودرو | قیمت کارخانه (تومان) | قیمت بازار آزاد (تومان) | سود تقریبی (تومان) | درصد سود |
|---|---|---|---|---|
| پژو ۲۰۷ دستی (سقف شیشهای) | ۸۶۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۱,۳۵۵,۰۰۰,۰۰۰ | ۴۹۵,۰۰۰,۰۰۰ | ۵۷.۵٪ |
| دنا پلاس دستی (MT6) | ۹۵۲,۰۰۰,۰۰۰ | ۱,۴۱۸,۰۰۰,۰۰۰ | ۴۶۶,۰۰۰,۰۰۰ | ۴۸.۹٪ |
| سورن پلاس دوگانهسوز | ۸۸۷,۰۰۰,۰۰۰ | ۱,۳۱۶,۰۰۰,۰۰۰ | ۴۲۹,۰۰۰,۰۰۰ | ۴۸.۳٪ |
| رانا پلاس ارتقایافته | ۷۹۹,۰۰۰,۰۰۰ | ۱,۱۱۵,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۱۶,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۹.۵٪ |
| پژو ۲۰۷ با موتور TU3 | ۷۹۷,۴۰۰,۰۰۰ | ۱,۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۰۲,۶۰۰,۰۰۰ | ۳۷.۹٪ |
| هایما 8S | ۲,۲۸۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳,۱۴۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۸۶۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۷.۷٪ |
| ریرا اتوماتیک | ۱,۵۰۱,۰۰۰,۰۰۰ | ۲,۱۱۷,۰۰۰,۰۰۰ | ۶۱۶,۰۰۰,۰۰۰ | ۴۱٪ |
| هایما S7 پرو | ۲,۰۷۸,۰۰۰,۰۰۰ | ۲,۷۵۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۶۷۲,۰۰۰,۰۰۰ | ۳۲.۳٪ |
حتی ارزانترین خودرو، یعنی پژو ۲۰۷ با موتور TU3، سود بیش از ۳۰۰ میلیون تومانی برای برنده دارد، و خودروهای لوکس مانند هایما 8S، این سود را به ۸۶۰ میلیون تومان میرسانند.
تقاضای ۱۰ میلیونی؛ نشانه رانت یا نیاز واقعی بازار؟
اقتصاد ایران بدون تعارف است؛ وقتی ۱۰ میلیون نفر برای کمتر از ۱۰۰ هزار خودرو صف میکشند، در واقع با توزیع رانت بزرگ مواجهیم. بخش قابل توجهی از متقاضیان، مصرفکننده واقعی نیستند و فقط قصد فروش حواله یا فروش خودرو در بازار آزاد را دارند. از سوی دیگر، ایرانخودرو تحت فشار قرار گرفته و عرضه با قیمت کمتر از بازار، زیان انباشته شرکت را افزایش میدهد.
شانس برنده شدن؛ احتمال پایین اما هزینه نزدیک صفر
اگر ۱۰۰ هزار خودرو برای ۱۰ میلیون متقاضی عرضه شود، شانس هر نفر حدود ۱ به ۱۰۰ است. در خودروهای پرطرفدار مانند پژو ۲۰۷ یا دنا پلاس، این احتمال میتواند به ۱ به ۵۰۰ برسد. اما از آنجایی که هزینه ثبتنام تقریباً صفر است، بسیاری ترجیح میدهند شانس خود را امتحان کنند.
با فرض ظرفیت عرضه فعلی و تقاضای انباشته، تقریبا ۸ سال و ۴ ماه طول میکشد تا نفر آخر لیست ۱۰ میلیونی صاحب خودرو شود. تازه سالانه حدود ۱.۵ میلیون نفر جدید به سن قانونی میرسند و به جمع متقاضیان اضافه میشوند، یعنی صف همچنان طولانی خواهد ماند.
