بورس تهران دوباره در اوج؛ آیا سرمایهگذاری در این بازار پرهیجان عقلانی است؟
شاخص بورس تهران با عبور از کانال چهار میلیون واحد، دوباره رکوردشکنی کرد؛ اما آیا این رشد سریع ناشی از واقعیت اقتصادی شرکتهاست یا فقط هیجان و تورم بازار را بالا برده است؟
بورس تهران پس از ماهها نوسان و کاهش اعتماد، بالاخره کانال چهار میلیون واحد را پشت سر گذاشت و دوباره سرخط خبرهای اقتصادی شد. رسانهها و کانالهای بورسی هفته اول دی ۱۴۰۴ را آغاز یک دوره طلایی جدید تعبیر میکنند، اما تحلیل برخی اقتصاددانها نشان میدهد این جهش شاخص بیش از هر چیز ناشی از تورم و فرار سرمایه از ریال بوده است. این شرایط احتمالاً وسوسه بازگشت به بازار سهام را برای کسانی که دهه ۹۰ تجربه شکست داشتند، بیشتر کرده است. بررسی دقیق اتفاقات اخیر بورس تهران و دلایل رکوردشکنی شاخص، ضروری به نظر میرسد تا مشخص شود سرمایهگذاری در این شرایط تورمی منطقی است یا خطرناک.
رکوردشکنی بورس تهران:
شاخص کل بورس تهران در دی ۱۴۰۴ برای نخستین بار وارد کانال چهار میلیون واحد شد و صبح شنبه ششم دی به محدوده چهار میلیون و ۱۰۰ هزار واحد رسید. در یک روز معاملاتی تنها، شاخص بیش از ۹۰ هزار واحد رشد کرد که نشان میدهد بخش عمده بازار سهام وارد فاز صعودی شده است.
این رشد تنها به چند سهم بزرگ محدود نمیشود؛ شاخص هموزن و فرابورس نیز صعود کردهاند و بسیاری از نمادهای کوچکتر هم وارد جریان صعودی شدهاند. حجم و ارزش معاملات افزایش یافته و پول تازه وارد بازار شده است. نمادهای بانکی، پالایشی، فلزی و پتروشیمی بهعنوان موتور اصلی رشد شاخص عمل میکنند و سرمایهگذاران حقیقی دوباره فعال شدهاند.
علت جهش شاخص بورس:
تحلیلگران، چند عامل کلیدی را در رشد شاخص موثر میدانند که مهمترین آنها تغییرات نرخ ارز است. طی چند هفته اخیر، دلار آزاد از ۱۱۰ هزار تومان به بالای ۱۳۰ هزار تومان رسید و نرخهای رسمی مانند ارز تالار دوم نیز افزایش یافت، که باعث شد بازار سهام دوباره خود را با دلار هماهنگ کند. سود بسیاری از شرکتهای بورسی مستقیم یا غیرمستقیم دلاری است و این جهش نرخ ارز، رشد قیمت سهام را تقویت کرده است.
علاوه بر این، انتشار خبرهای اولیه بودجه ۱۴۰۵ که رسانهها آن را «بورسمحور» توصیف کردهاند، انتظارات مثبت برای برخی صنایع بزرگ ایجاد کرده است. همچنین کاهش جذابیت سپردههای بانکی، بهخصوص در شرایط تورم ۵۰ درصدی، باعث شده بخشی از نقدینگی سرگردان به بازار سهام سرازیر شود. تنها در هفته اول دی، صدها میلیارد تومان سرمایه حقیقی وارد صندوقهای سهامی و نمادهای شاخصساز شد و دوباره سرمایهگذاران خرد را به بازار جذب کرد.
آیا بورس فعلی قابل اعتماد است؟
با وجود رکوردشکنیها، این رشد بهمعنای اطمینان کامل به بازار نیست. نکته مهم این است که چه میزان از افزایش شاخص پشتوانه بنیادی دارد و چه بخشی ناشی از هیجان و تورم است. بخش عمدهای از رشد اخیر، ناشی از افزایش نرخ دلار و انتظارات تورمی بوده و بحث افزایش تولید یا بهرهوری شرکتها در آن دخیل نیست.
سرمایهگذاران خرد که بدون تحلیل و با وام یا پول اضطراری وارد بازار میشوند، ممکن است با اصلاح شدید بورس مواجه شوند، در حالی که تجربه و استراتژی سرمایهگذاران حرفهای شرایط متفاوتی ایجاد میکند.
بورس و تورم: فرصت یا چالش؟
در بلندمدت، بازار سهام باید با تورم همگام باشد، زیرا شرکتها کالا و خدماتی ارائه میکنند که قیمت آنها با تورم افزایش مییابد و در نهایت در قیمت سهام منعکس میشود. اما رابطه بورس و تورم در ایران همواره یکخطی نبوده است. در برخی بازهها، بازدهی بورس از تورم جلوتر بوده و گاهی عقب مانده و بازده واقعی منفی شده است.
در اقتصاد تورمی، بورس بیشتر نقش یک چتر حمایتی دارد تا سپر مطمئن. بدون زمانبندی مناسب، حتی رشد شاخص کل نمیتواند مانع ضرر سرمایهگذاران شود، بهویژه در شرایط رکود تورمی. بنابراین، خبرههای سرمایهگذاری توصیه میکنند علاوه بر بورس، راهکارهای دیگر سرمایهگذاری را نیز مد نظر داشت تا از فشار تورم در امان بود.
