نوسانات بازار ارز/ پیش‌بینی‌ها و شوک‌های سیاسی که اقتصاد ایران را تغییر داد

در طول چهار دهه گذشته، بازار ارز ایران شاهد تحولات مختلفی بوده که علاوه بر عوامل اقتصادی، تحولات سیاسی نیز نقش زیادی در این تغییرات داشته‌اند. از جمله این تحولات می‌توان به پذیرش آتش‌بس از سوی ایران، تحریم‌های بین‌المللی، خروج آمریکا از برجام و جهش ارزی سال ۱۴۰۱ اشاره کرد که هر کدام موجب نوسانات چشمگیری در نرخ ارز شده‌اند.

تغییرات سریع در بازار ارز و دخالت‌های سیاسی

اگرچه عوامل اقتصادی از جمله نرخ تورم داخلی و خارجی، کسری بودجه و تراز تجاری می‌توانند به پیش‌بینی نرخ ارز کمک کنند، اما در ایران، تحولات سیاسی همواره به شدت بر بازار ارز تاثیر گذاشته و پیش‌بینی‌های اقتصادی را پیچیده‌تر کرده است. این موضوع حتی باعث شده که برخی پیش‌بینی‌های اقتصادی توسط تحلیلگران به صورت دقیق محاسبه شود، ولی در نهایت تحت تاثیر اتفاقات غیرمنتظره سیاسی تغییر کند.

برای مثال، در پایان دولت دوازدهم و به ویژه در دوره تحریم‌ها، پیش‌بینی‌هایی از سوی سازمان برنامه و بودجه اعلام شد که نشان از وضعیت دشوار اقتصادی داشت. این پیش‌بینی‌ها بعدها به واقعیت پیوستند و نشان دادند که نرخ ارز به شدت تحت تاثیر تصمیمات سیاسی و تحولات جهانی است.

پیش‌بینی‌هایی که به واقعیت پیوستند

در یکی از گزارش‌های سازمان برنامه و بودجه، پیش‌بینی‌هایی درباره وضعیت نرخ ارز تا سال ۱۴۰۶ انجام شده بود که درست از آب درآمد. این پیش‌بینی‌ها که به دلیل تحریم‌های اقتصادی و بدهی‌های دولت ایران در دوره ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۶ صورت گرفته بود، از آینده تاریک بازار ارز حکایت می‌کرد. با وجود اعلام این پیش‌بینی‌ها به عنوان یک گزارش کارشناسی، پس از گذشت زمان، شرایط اقتصادی و سیاسی تایید کرد که این پیش‌بینی‌ها دقیق بوده‌اند.

علاوه بر این، پیش‌بینی‌هایی که توسط دولت سیزدهم در سال جاری منتشر شد نیز در مورد نرخ ارز، تورم و کسری برق بیان شد. این پیش‌بینی‌ها با توجه به شرایط اقتصادی و تحولات جهانی در آینده‌نگری نیز راهگشای تحلیل‌های اقتصادی بود. به عنوان مثال، پیش‌بینی می‌شد که نرخ ارز در اسفند ۱۴۰۳ بین ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان خواهد بود.

بازار ارز در دست سیاست‌گذاران و تحلیلگران

تحلیلگران اقتصادی می‌گویند که پیش‌بینی بازار ارز، اگرچه به طور دقیق قابل انجام است، اما با توجه به شرایط سیاسی و جهانی همیشه نوسانات قابل توجهی وجود خواهد داشت. برای مثال، در سال ۱۴۰۳، پیش‌بینی‌هایی صورت گرفت که نشان می‌دهد نرخ ارز همچنان تحت تاثیر انتخابات آمریکا، تصمیمات دولت ایران و تحولات بین‌المللی خواهد بود.

با توجه به پیش‌بینی‌ها و تحولات اخیر، مشخص است که نرخ ارز در سال ۱۴۰۳ به شدت تحت تاثیر سیاست‌های داخلی و خارجی قرار خواهد گرفت. البته به گفته برخی تحلیلگران، این نوسانات ارز قابل مدیریت است و دولت‌ها می‌توانند با توجه به وضعیت اقتصادی و اتخاذ سیاست‌های مناسب، وضعیت بازار ارز را بهبود بخشند.

چالش‌ها و راهکارهای آینده بازار ارز

اگرچه پیش‌بینی‌هایی از وضعیت بازار ارز در سال‌های آینده انجام شده، اما برای کاهش نوسانات و جلوگیری از بحران‌های اقتصادی، لازم است که همزمان با پیش‌بینی‌های اقتصادی، دولت‌ها به سیاست‌های اقتصادی پایدارتر و اقدامات بلندمدت تکیه کنند. سیاست‌هایی که می‌توانند به تقویت ذخایر ارزی و مدیریت نوسانات کمک کنند.

در این میان، تقویت تراز تجاری و بهبود وضعیت اقتصادی از جمله اقداماتی هستند که به کاهش نوسانات بازار ارز کمک خواهند کرد. همچنین راه‌اندازی بازار ارز تجاری و توجه به صادرات غیرنفتی، می‌تواند فشار تقاضا را کاهش داده و شرایط بهتری را برای مدیریت این بازار فراهم کند.

در نهایت می‌توان گفت که پیش‌بینی نرخ ارز در ایران بیشتر از آن که یک امر پیچیده و غیرقابل انجام باشد، نیازمند توجه به تمامی عوامل اقتصادی، سیاسی و جهانی است تا بتوان از شوک‌های ارزی جلوگیری کرد و مسیر بهتری برای ثبات اقتصادی فراهم آورد.