تغییرات مهم در واحد پول ایران

در سال ۱۳۹۷، انتشار ایران‌چک‌های ۵۰ هزار تومانی با صفرهای کم‌رنگ‌شده به گمانه‌زنی‌ها دامن زد، اما این طرح هرگز به مرحله اجرا نرسید. در مرداد ۱۳۹۸، دولت لایحه‌ای برای تغییر واحد پول از ریال به تومان و حذف چهار صفر تصویب کرد. با اینکه این لایحه در مجلس نیز تأیید شد، شورای نگهبان ایرادات متعددی به آن وارد کرد. تغییر دولت در سال ۱۴۰۰ باعث شد که این طرح به حاشیه برود، اما اخیراً دوباره در رسانه‌ها مطرح شده است.

گام مؤثر بانک مرکزی

در انتهای سال ۱۴۰۳، بانک مرکزی برنامه‌اش برای انتشار اسکناس جدید ۲ میلیون ریالی را اعلام کرد. طبق این طرح، در صورت اجرای حذف صفرها، این اسکناس معادل ۲۰۰ تومان خواهد بود. به این ترتیب، واحد پول ایران به «تومان» تغییر خواهد کرد؛ هر تومان برابر با ۱۰ هزار ریال و ۱۰۰ پارسه خواهد بود. با این حساب، اسکناس ۲ میلیون ریالی به‌طور واقع تنها همان ۲۰۰ تومان جدید است که نشان‌دهنده آماده‌سازی بانک مرکزی برای این تغییر است، هرچند هنوز زمان نهایی اجرای آن مشخص نیست.

اهمیت این تغییر

حذف صفرها از نظر اقتصادی به‌تنهایی قدرت خرید مردم را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، اما می‌تواند مزایایی را به همراه داشته باشد:

• کاهش پیچیدگی محاسبات مالی
• صرفه‌جویی در هزینه چاپ اسکناس‌های با ارقام بالا
• بهبود کارایی سیستم‌های حسابداری و بانکی

با این حال، چالش‌هایی نیز وجود دارند:

• هزینه بالای جایگزینی اسکناس‌ها و سکه‌ها
• نیاز به به‌روزرسانی نرم‌افزارهای مالی
• نگرانی‌ها از تأثیر روانی بر تورم و گرد شدن قیمت‌ها به سمت بالا

تجربه جهانی

ایران نخستین کشوری نیست که با این چالش مواجه شده است. از دهه ۱۹۶۰ تاکنون، بیش از ۷۰ کشور به حذف صفرهای پول ملی اقدام کرده‌اند. برخی کشورها مانند برزیل، یوگسلاوی و آرژانتین حتی چندین بار این کار را تکرار کرده‌اند.

این تحولات در نظام ارزی کشور می‌تواند به دلیل نیاز به اصلاحات بنیادی در ساختار اقتصادی و ایجاد ثبات مالی، مهم و حیاتی باشد. با توجه به مسائل و چالش‌های فعلی، آینده این طرح هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.