ونزوئلا در آینه بحران؛ آیا سناریوی سوریه دوباره تکرار میشود؟
تحرکات اخیر دولت ونزوئلا و مواضع پرحاشیه رئیس جمهور این کشور، تصویری آشنا از بحرانهای منطقهای و جهانی را پیش چشم میگذارد؛ سناریویی که یادآور تجربه تلخ سوریه است و آمریکا نیز نقش پررنگی در آن ایفا میکند.
رصد دقیق اتفاقات ونزوئلا و تحلیل واکنشها و تصمیمات رئیس جمهور پرحاشیه این کشور از منابع مختلف، نشان میدهد که تجربه تلخ حکومت اسد در سوریه ممکن است در کاراکاس نیز تکرار شود. در این میان، سیاست آمریکا، به ویژه در دوره ترامپ، روشن و مشخص است، اما قهرمان داستان کنونی را نمیتوان صرفاً یک طرف حق دانست؛ مناقشه واشنگتن و کاراکاس به سادگی نبرد میان حق و باطل نیست.
واقعیتهای میدانی نشان میدهد که دولت ونزوئلا، با وجود شعارهای چپگرایانه، در عمل تفاوت ماهوی جدی با نظام سلطه ندارد. به بیان دیگر، دولت مادورو علیرغم تنشهای ظاهری با واشنگتن، در زمینه فساد کم و بیش مشابه است و تنها در مقایسه، به شکلی مینیاتوری در مقابل آن قرار میگیرد.
متأسفانه، آمریکا با نقض اصول و معیارهای بینالمللی، بارها قایقهایی را که متهم به قاچاق مواد مخدر از ونزوئلا بودند هدف حملات مرگبار قرار داده است؛ حملاتی که کشور متهم امکان دفاع حقوقی مؤثر در برابر آنها را ندارد. منظور از دفاع، دفاع نظامی نیست، زیرا ونزوئلا توان مقابله با بزرگترین قدرت نظامی جهان را ندارد، بلکه محدودیت اصلی در زمینه پیگیری حقوقی و قانونی است؛ کشوری که خود نیز از اتهام مشارکت در قاچاق پاک نیست، قادر به دفاع حقوقی کامل از خود نیست.
مواجهه قهرآمیز
این برخوردهای قهرآمیز آمریکا با ونزوئلا، پایان ماجرا نخواهد بود و مسیر پیچیدهای در پیش دارد. برای ما اما آنچه اهمیت دارد، این است که گاهی به دلیل تمایل به دیدن تقابل قدرتها و مقاومت کشورها در برابر آمریکا، گزارشها و تحلیلهای مطلوب خود را ملاک قضاوت قرار میدهیم؛ غافل از اینکه مستندات و ارزیابیهای کارشناسی از قبیل پیشبینی ماندگاری حکومت اسد، تنها به اندازه همان تحلیل معتبر هستند و نمیتوان به آنها اعتماد کامل کرد.
سرمایهگذاری ایران در ونزوئلا
ایران در ونزوئلا سرمایهگذاری قابل توجهی انجام داده و این کشور را که در دورترین نقطه از حیاط خلوت آمریکا قرار دارد، ظاهراً متحد خود ساخته است. با این حال، چنین ارتباط و اتحاد حتی به اندازه تأثیر تحتالحمایگی حکومت اسد اهمیت ندارد. هر دو حکومت مادورو و اسد، با وجود تفاوتها، در دور بودن از مردم و گرفتار فساد بودن، اشتراکات معناداری دارند.
از منظر منافع ملی، پشتیبانی از دولت مادورو شبیه شرطبندی روی اسب بازنده است. نویسنده شخصاً امیدوار است که مادورو در برابر زیادهخواهیهای قانونگریز آمریکا مقاومت کند، اما این امید بیشتر در حد آرزو باقی میماند.
با توجه به مطالب فوق، توصیه نهایی برای سیاست خارجی کشور، دو نکته کلیدی است: نخست، بازنگری و تنظیم مجدد الگوی رفتاری بر اساس واقعیات میدانی و نه صرفاً گزارشها و مصاحبههای ظاهراً کارشناسی رسانهها و کانالهای دیپلماتیک موجود؛ و دوم، بر اساس این بازتنظیم، بازگرداندن منافع و داراییهای ایران در ونزوئلا که در صورت سقوط دولت مادورو در خطر قرار خواهند گرفت، به کشور.
