آلودگی هوا سالانه جان چند نفر را می‌گیرد؟
هر ساله هزاران نفر در کشور جان خود را به دلیل هوای آلوده از دست می‌دهند و هزینه‌های درمانی ناشی از این بحران، میلیاردها دلار بر اقتصاد تحمیل می‌کند.
ساویز صحت کاشانی، رئیس انجمن علمی هوای پاک ایران و دانشیار پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو، با اشاره به گزارش‌های هیئت بین‌المللی تغییر اقلیم (IPCC) درباره انتشار گازهای گلخانه‌ای، گفت: «بیش از ۷۵ درصد این انتشارها ناشی از فعالیت‌های بخش انرژی است و همین سهم بالا ضرورت تولید انرژی پاک و بهبود بهره‌وری را بیش از پیش برجسته می‌کند.»
وی در ادامه افزود: «سطوح ناسالم ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرومتر و دی‌اکسید نیتروژن ناشی از سوخت‌های فسیلی به‌طور قابل توجهی با گازهای گلخانه‌ای هم‌پوشانی دارند و اهمیت کنترل همزمان هر دو موضوع را دوچندان می‌کند.»
به گزارش مهر، صحت کاشانی توضیح داد که علاوه بر آلاینده‌های ناشی از فعالیت‌های انسانی، منابع طبیعی انتشار گردوخاک نیز سهم قابل توجهی دارند. «گردوخاک حدود ۴۰ درصد از کل ذرات معلق در جو پایین را تشکیل می‌دهد و می‌تواند تا یک هفته در هوا باقی مانده و حتی به فراسوی قاره‌ها منتقل شود، که اهمیت دیپلماسی محیط‌زیست و همکاری‌های بین‌المللی را روشن می‌کند.»
وی با اشاره به تجربه استان‌های نیمه غربی کشور گفت: «فعال شدن چشمه‌های گردوخاک از اواسط بهار تا اواسط تابستان، آسیب‌پذیری مناطق مرزی را افزایش داده است. تحقیقات وزارت بهداشت نشان می‌دهد گردوخاک علاوه بر اثرات شدید بر دستگاه تنفسی و قلبی-عروقی، آثار اجتماعی جدی در استان‌هایی مانند ایلام ایجاد کرده است.»
صحت کاشانی همچنین به وضعیت استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد: «شهر زابل در سال ۲۰۱۶ از منظر ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر به‌عنوان آلوده‌ترین شهر جهان شناخته شد. سازمان جهانی بهداشت اعلام می‌کند حدود ۹۹ درصد مردم جهان تحت تأثیر هوای نامطلوب هستند و غلظت آلاینده‌ها معمولاً فراتر از حد مجاز است.»
رئیس انجمن علمی هوای پاک ایران یادآور شد: «بر اساس برآورد سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۱۳ میلیون مرگ در جهان به دلیل عوامل محیطی قابل اجتناب، از جمله آلودگی هوا رخ می‌دهد. گزارش وزارت بهداشت در سال جاری نیز نشان می‌دهد حدود ۵۸ هزار مرگ در کشور ناشی از آلودگی هواست؛ آماری که بیش از دو برابر تلفات تصادفات جاده‌ای است.»
وی درباره قانون هوای پاک گفت: «با وجود تصویب این قانون در سال ۱۳۹۶، اجرای یکپارچه آن هنوز محقق نشده است. سازمان حفاظت محیط‌زیست تلاش‌های قابل تقدیری داشته اما اجرای کامل نیازمند اراده ملی و مشارکت تمامی ۲۱ دستگاه اجرایی است. شناسایی منافع مشترک و اتخاذ سیاست‌های هم‌افزا در کاهش آلودگی هوا ضروری است.»
صحت کاشانی به مشکلات توسعه شهری نیز اشاره کرد: «بلندمرتبه‌سازی در منطقه ۲۲ تهران، که در مسیر کوریدور باد قرار دارد، مسیر طبیعی وزش باد و حذف آلاینده‌ها را مختل کرده است. مدل‌سازی‌های دانشگاهی کاهش سرعت باد و افزایش حبس آلاینده‌ها را تأیید می‌کند.»
وی ادامه داد: «این آثار ممکن است در کوتاه‌مدت محسوس نباشد، اما به‌صورت خزنده و غیرخطی تأثیرگذار است. دخالت‌های انسانی در کنار تغییرات اقلیمی، سهم مهمی در گسترش گردوخاک دارند و دیپلماسی محیط‌زیست با کشورهای همسایه ضروری است.»
صحت کاشانی با اشاره به پروژه‌های پژوهشگاه هواشناسی گفت: «با نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست، چندین پروژه ملی برای شناسایی چشمه‌های گردوخاک داخلی و فرامرزی و تدوین برنامه اقدام برای ۲۵ کشور انجام شده است. همچنین مدل‌سازی و پیش‌بینی آلاینده‌ها برای ۹ کلان‌شهر کشور اجرا شده و اکنون سازمان هواشناسی روزانه پیش‌بینی آلودگی هوا را منتشر می‌کند.»
وی در پایان تأکید کرد: «آلودگی هوا متأثر از تغییرات اقلیمی، چه طبیعی و چه ناشی از مداخلات انسانی است. خشک‌شدن دریاچه ارومیه نمونه‌ای از عوامل ایجادکننده چشمه‌های گردوخاک محلی است. تالاب شادگان نیز در فصل‌های سرد، با وزش بادهای جنوب‌شرقی، به منبع گردوخاک داخلی تبدیل شده و سلامت ساکنان محلی را تهدید می‌کند.»
