ماجرای حفاری مرموز گنج در بهشت زهرا بالا گرفت
اخبار اخیر از حفاری‌های غیرمنتظره در قطعه‌ای از بهشت زهرا، موجی از گمانه‌زنی‌ها و شایعات را در میان شهروندان ایجاد کرده است.
در پی انتشار تصاویر و گزارش‌هایی مبنی بر حفاری‌هایی مشکوک در قطعه ۲۵۲ بهشت زهرا (س)، موضوعی که از سوی برخی اعضای شورای شهر تهران به انگیزه گنج‌یابی در اموال باقی‌مانده از دوره پهلوی نسبت داده شده بود، حالا واکنش جدی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران را در پی داشته است.
به گزارش ایسنا، ماجرا از آنجا آغاز شد که در روزهای پایانی تعطیلات نوروز ۱۴۰۴، تصاویری از گودبرداری در مجاورت قطعه ۲۵۲ منتشر شد و برخی رسانه‌ها و کاربران فضای مجازی ادعا کردند هدف این حفاری‌ها، کشف گنجی مربوط به خاندان پهلوی بوده است. با شدت گرفتن این شایعات، روابط عمومی سازمان بهشت زهرا (س) در واکنشی رسمی اعلام کرد:
«در جریان آغاز عملیات عمرانی در محدوده قطعه ۲۵۲، ادعاهایی از سوی افراد مختلف درباره وجود محموله‌ای از سکه یا طلا در این منطقه مطرح شد. در پی مراجعه‌های مکرر و انتشار این شایعات، مراتب به نهادهای ذی‌ربط گزارش داده شد و ادامه کار با نظارت نمایندگان نهادهای امنیتی، قضایی، انتظامی و دستگاه‌های تخصصی ادامه یافت. در نهایت، نتیجه گودبرداری نشان داد که این ادعاها فاقد هرگونه اعتبار بوده است.»
با این حال، احمد علوی، رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران در صحن شورا، با روایت جزئی‌تری از این اتفاق گفت:
«در جریان تأمین زیرساخت‌های عمرانی در قطعه ۲۵۲، برخی افراد متخصص در یافتن دفینه، به مسئولان بهشت زهرا مراجعه کرده و مدعی شدند در این مکان احتمال وجود شیء تاریخی یا گنج وجود دارد. این موضوع باعث شد تا محل محصور شود و در نهایت کاوش انجام گیرد که نتیجه‌ای در پی نداشت. عملیات عمرانی همچنان ادامه دارد، اما باید تأکید کنم که حفاری انجام شده اما به کشفی نینجامیده است.»
علوی در ادامه افزود: «همکاران ما این اقدام را با هماهنگی کامل نهادهای امنیتی و وزارت میراث فرهنگی انجام دادند.»
در همین راستا، مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز در اظهاراتی پیش از ورود به صحن شورا در تاریخ ۱۷ فروردین‌ماه عنوان کرد:
«قرار شد در آن قسمت حفاری انجام شود. این کار با حضور بنیاد مستضعفان و میراث فرهنگی انجام شد، چون چیزهایی که پیدا می‌شود به بنیاد مستضعفان مربوط می‌شود. از آقای زاکانی ـ شهردار تهران ـ و رئیس بنیاد مستضعفان دعوت کردند. قرار بود از میراث فرهنگی هم دعوت کنند، نمی‌دانم دعوت شدند یا خیر. از نیروهای امنیتی و اطلاعاتی نیز دعوت کردند. رفتند کندند و چیزی پیدا نکردند.»
با این وجود، محسن سعادتی، معاون میراث فرهنگی استان تهران، در واکنش به اظهارات مطرح‌شده درباره حضور یا مشارکت این نهاد در جریان حفاری بهشت زهرا، اعلام کرد:
«اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران هیچ‌گونه اطلاع، مشارکت یا هماهنگی در ارتباط با این فعالیت‌ها نداشته و هیچ مجوزی نیز برای کاوش یا حفاری در این محدوده صادر نکرده است.»
سعادتی تأکید کرد که تمامی فعالیت‌های مرتبط با حفاری یا گمانه‌زنی در مناطق دارای پتانسیل میراثی باید با مجوز رسمی و تحت نظارت کارشناسان میراث فرهنگی انجام شود، اما «در این مورد خاص، نه درخواستی به این اداره کل ارائه شده و نه نماینده‌ای از سوی میراث فرهنگی در محل حضور داشته است.»
وی افزود: «ادعاهای منتشرشده در فضای مجازی درباره کشف اشیای تاریخی یا همکاری این نهاد با سازمان بهشت زهرا در این زمینه، کاملاً فاقد سند و اعتبار است.»
او همچنین خاطرنشان کرد: «حفاظت از میراث فرهنگی یکی از اولویت‌های اصلی ماست و هرگونه کاوش یا فعالیت مشابه تنها با مجوز رسمی قابل انجام است. چنانچه نهاد یا ارگانی درخواست رسمی ارائه کند، این اداره کل آمادگی لازم برای بررسی موضوع و اعلام نتایج آن را دارد.»
از سوی دیگر، پیگیری‌های خبرنگاران ایسنا نیز نشان می‌دهد که پژوهشکده باستان‌شناسی کشور، که مرجع صدور مجوزهای رسمی کاوش‌های باستان‌شناسی و مطالعات میراثی در پروژه‌های عمرانی است، از این موضوع بی‌اطلاع بوده و هیچ‌گونه مشارکت یا نظارتی در حفاری‌های انجام‌شده نداشته است. مسئولان وزارت میراث فرهنگی نیز در پاسخ به این پیگیری‌ها، ضمن رد صدور مجوز و حضور کارشناسان خود، اعلام کردند که فرآیند قانونی مربوط به کاوش‌های رسمی رعایت نشده است.
گفتنی است قطعه ۲۵۲ که محل این حفاری بحث‌برانگیز بوده، در بخش جنوبی آرامستان بهشت زهرا واقع شده و بر اساس برخی ادعاهای غیررسمی، این زمین پیش از تبدیل شدن به آرامستان، در دهه ۱۳۸۰ محل فعالیت یک دامداری متعلق به خاندان پهلوی بوده است.
بررسی‌ها همچنین نشان داده که عملیات حفاری در این قطعه، تا چند روز گذشته ادامه داشته و زمین تا عمق حدود ۱۰ متر نیز گودبرداری شده است. این پروژه اکنون متوقف شده و پرونده آن جهت بررسی‌های بیشتر به مراجع قضایی ارجاع شده است. محسن سعادتی نیز پیش‌تر تأیید کرده بود که «پرونده مربوطه به قوه قضائیه ارسال شده است تا بررسی‌های لازم انجام گیرد.»
