تلگرام همچنان در فهرست فیلترها؛ چرا وعده رفع فیلترینگ به نتیجه نمی‌رسد؟
اخبار امیدوارکننده هفته گذشته درباره رفع فیلتر تلگرام، دیروز رنگ باخت و یک منبع مطلع اعلام کرد که مخالفان همچنان بر موافقان پیشی گرفته‌اند. آیا این پیام‌رسان محبوب هنوز از دسترس کاربران ایرانی خارج خواهد ماند؟
با وجود گمانه‌زنی‌های مثبت اخیر درباره رفع فیلتر تلگرام و حضور نماینده این پلتفرم در ایران، روز گذشته یک منبع مطلع به خراسان اعلام کرد که حذف فیلتر فعلاً در دستور کار نیست و دیدگاه مخالفان بر موافقان چربیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد تلگرام همچنان در فهرست پلتفرم‌های فیلتر شده باقی مانده است. در این گزارش، روند اخبار و گزارش‌های مرتبط با موضوع مرور و تحلیل شده است.
وعده‌های نمایندگان درباره رفع فیلتر
هفته گذشته شاید پرخبرترین دوران تلگرام پس از فیلترینگ سال ۱۳۹۷ بود. اخبار امیدوارکننده‌ای درباره مذاکرات مثبت با تلگرام منتشر شد، اما شنیده‌ها از یک منبع آگاه حاکی از توقف این روند بود.
سه روز قبل، مصطفی پوردهقان، عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس، در گفت‌وگو با جماران گفت: «مذاکرات با تلگرام به‌خوبی پیش می‌رود و این پلتفرم در موضوعات اخلاقی و تروریسم همراهی نشان داده است. توافق با تلگرام نیاز به مصوبه مجلس ندارد و شورای عالی فضای مجازی مسئول پیگیری مذاکرات با تلگرام و سایر پلتفرم‌های مورد نیاز مردم مانند یوتیوب و اینستاگرام است.»
همچنین احمد فاطمی، نماینده دیگر مجلس، به خبرگزاری شفقنا گفت: «خبرهای خوبی درباره رفع فیلترینگ تلگرام شنیده می‌شود و در شورای عالی فضای مجازی بحث‌ها جدی‌تر شده است. رئیس‌جمهور بر این موضوع اصرار دارد و احتمال دارد در مرحله فعلی، رفع فیلترینگ تلگرام در دستور کار قرار گیرد.»
مطالبه عمومی برای رفع فیلتر
فاطمی همچنین اشاره کرد: «رفع فیلترینگ مطالبه عمومی مردم است. باید نظارت داخلی بر داده‌ها قانونمند شود تا حراست از مرزهای اخلاقی و عقیدتی در فضای مجازی حفظ گردد و مذاکراتی در این زمینه با تلگرام در حال انجام است. هر کشور قوانین خاص خود را دارد و باید این قوانین از سوی پلتفرم‌های خارجی به رسمیت شناخته شوند.»
کمبود اراده برای رفع فیلترینگ
ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر پیشین شورای عالی فضای مجازی، که سابقه دیدگاه نامشخص درباره رفع فیلتر داشت، اکنون به جمع منتقدان فیلترینگ پیوسته است. او دو روز قبل به اقتصاد نیوز گفت: «برای بستن همیشه داوطلب هست، برای باز کردن نه.» حتی وقتی برخی شروط لازم محقق شده، سکوها باز نشده‌اند؛ این اظهارنظر نشان می‌دهد مشکل تنها به شروط محدود نمی‌شود و اراده اجرایی برای رفع فیلترینگ نیز ضعیف است.
حذف فیلترینگ چالش‌ها را پایان نمی‌دهد
پوردهقان درباره اثر فیلترینگ می‌گوید: «فیلترینگ با هدف صیانت از حوزه‌های اخلاقی، امنیتی، اجتماعی و موضوعات دیگر دنبال شد، اما آنچه امروز در بین مردم دیده می‌شود، دلسردی شدید اقشار مختلف جامعه است. فیلترشکن‌ها دسترسی به همه حوزه‌های خط قرمز اخلاقی را ممکن کرده‌اند و هزینه‌های زیادی بر جامعه تحمیل شده است.»
پشت پرده فیلترینگ
در سال‌های اخیر، کارشناسان و برخی نمایندگان مجلس بارها درباره منافع مالی و گردش میلیاردی فیلترشکن‌ها هشدار داده‌اند. پوردهقان توضیح داد: «طرح تحقیق و تفحص درباره اینکه چه کسانی پشت فروش فیلترشکن‌ها هستند در کمیسیون دنبال شد. باید روشن شود گردش مالی ۳۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومانی به جیب چه کسانی می‌رود. رمز ارزها و حساب‌های مرتبط با فروش وی.پی.ان باید شفاف شود. نتایج تحقیق و تفحص به صحن مجلس ارائه خواهد شد.»
تناقض آشکار سیاست فیلترینگ
طبق پژوهش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، بیش از ۸۵ درصد مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند و سیاست فیلترینگ کم‌اثرترین نتیجه ممکن را داشته است. علاوه بر این، بخش‌هایی از بدنه حکومتی نیز از پلتفرم‌های فیلتر شده استفاده می‌کنند؛ بنابراین چگونه می‌توان به جامعه حکم کرد که استفاده از فیلترشکن غیرقانونی است، در حالی که بخشی از مسئولان خود قانون‌شکن هستند؟
با توجه به برنامه هفتم توسعه، سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی باید ۱۵ درصد باشد، اما در حال حاضر این سهم حدود ۶.۵ تا ۶.۹ درصد است. ادامه سیاست‌های محدودکننده و فیلترینگ، توسعه اقتصاد دیجیتال را با چالش مواجه می‌کند.
