حال فضانوردان پس از بازگشت به زمین؛ از حس سرماخوردگی تا تغییرات جسمی و روحی عجیب

بوچ ویلمور و سونی ویلیامز، فضانوردان ناسا که به تازگی به پایان یک اقامت ۹ ماهه غیرمنتظره در ایستگاه فضایی بین‌المللی رسیده‌اند، در حال آماده‌سازی برای بازگشت به زمین هستند. این موضوع این سؤال را به ذهن می‌آورد که وضعیت جسمی و روحی آن‌ها پس از برگشت به خانه چگونه خواهد بود؟

گزارش‌ها نشان می‌دهد که یکی از تأثیرات مهم و منفی که در اثر عدم وجود جاذبه در فضا به وجود می‌آید، کاهش چشمگیر تراکم استخوان‌ها و ضعف ماهیچه‌ها است. این مشکل به ویژه در عضلات بازوها، پاها، تنه و حتی قلب فضانوردان مشاهده می‌شود. چون بدن در فضا نیازی به پمپاژ خون در برابر جاذبه ندارد، قلب کمتر از قبل فعالیت می‌کند و این باعث ضعیف شدن آن می‌شود.

علاوه بر این، در فضا، حجم خون کاهش می‌یابد و جریان آن تغییر کرده که ممکن است موجب تشکیل لخته‌های خونی شود. همچنین مایعات در بدن فضانوردان به‌راحتی به پایین بدن منتقل نمی‌شود و به همین دلیل مشکلاتی در تخلیه مایعات به وجود می‌آید.

آلن دافی، اخترفیزیکدان دانشگاه سوئینبرن استرالیا در توضیح این وضعیت گفت: «در فضا، مایعات به سمت سر فضانوردان حرکت می‌کنند و آن‌ها احساس می‌کنند که همیشه در حال سرما خوردن هستند. پس از بازگشت به زمین، احتمالاً این احساس از بین خواهد رفت، به‌طوری که آن‌ها می‌توانند از شر سرماخوردگی ۹ ماهه خود راحت شوند.» او افزود که حس بویایی فضانوردان نیز کاهش می‌یابد که این به‌نوعی یک مزیت به شمار می‌رود، چراکه در ایستگاه فضایی بوی نامطبوعی وجود دارد که به دلیل عدم وجود تهویه مناسب در محیط، فضانوردان همیشه با آن مواجه هستند.

دافی در ادامه افزود: «این فضانوردان پس از بازگشت به زمین دچار مشکلاتی مانند سرگیجه و اختلال در راه‌رفتن خواهند شد. بینایی آن‌ها نیز ممکن است ضعیف شود که البته معمولاً این مشکلات پس از مدتی به حالت طبیعی بازمی‌گردند، ولی برخی از فضانوردان ممکن است در طول زندگی خود مجبور شوند از عینک استفاده کنند.»

مِنگ لا، استاد دانشگاه موناش استرالیا نیز اشاره کرد که ناسا و شرکت اسپِیس‌ایکس در حال توسعه فناوری‌های جدیدی هستند تا فضانوردان بتوانند از سانتریفیوژهایی برای دفع مایعات از سر خود استفاده کنند.

به گفته دافی، فرآیند بازگشت بدن فضانوردان به وضعیت طبیعی، نیاز به درمان‌های ویژه‌ای شبیه به فیزیوتراپی دارد که به بیماران کما رفته اختصاص می‌یابد. او افزود که در شرایط فضا، لباس‌ها روی پوست فضانوردان شناور می‌شود و پوست آن‌ها بسیار حساس می‌شود، به‌طوری که برخی از فضانوردان پس از بازگشت، احساس می‌کنند که لباس‌هایشان مانند کاغذ سنباده است.

یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها برای فضانوردان، قرار گرفتن در معرض تشعشعات فضایی است. فضانوردان به دلیل عدم وجود میدان مغناطیسی زمین و جو محافظ، در معرض تشعشعات بیشتری قرار دارند که می‌تواند خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان را افزایش دهد. ناسا گزارش می‌دهد که فضانوردان در فضا بیشتر از روی زمین در معرض تشعشعات قرار دارند که این خطرات ممکن است عواقب جدی‌تری داشته باشد.

فضانوردان همچنین ممکن است در معرض تغییرات شناختی و روحی قرار بگیرند. براد تاکر، اخترفیزیکدان دانشگاه ملی استرالیا توضیح داد که پس از بازگشت، فضانوردان ممکن است احساس اضطراب و افسردگی کنند. یکی از پدیده‌هایی که این فضانوردان ممکن است تجربه کنند، «اثر نمای کلی» است؛ این پدیده زمانی رخ می‌دهد که فضانوردان زمین را از فضا می‌بینند. دیدن کره زمین از ارتفاع باعث بروز احساسات شدید همدلی و یگانگی با سایر انسان‌ها و سیاره زمین می‌شود و ممکن است درک آن‌ها از خود و نظام ارزشی‌شان را تغییر دهد.