هشدار برای خوابآلودگان شبانه: آپنه خواب درماننشده، دروازهای برای پارکینسون؟
تحقیقات تازه نشان میدهد توقف تنفس در خواب و عدم درمان آن میتواند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
یک مطالعه گسترده بر پروندههای سلامت الکترونیکی بیش از ۱۱ میلیون کهنهسرباز آمریکایی که بین سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۲۲ تحت پوشش وزارت امور کهنهسربازان قرار داشتند، نشان داده است افرادی که از آپنه انسدادی خواب رنج میبرند و درمان نمیشوند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری پارکینسون هستند.
نتایج این تحقیق آشکار کرده است کسانی که مبتلا به آپنه خواب بودهاند اما از دستگاه «فشار مثبت مداوم هوا» (CPAP) استفاده نکردهاند، تقریباً دو برابر بیشتر از کاربران دستگاه CPAP در معرض ابتلا به پارکینسون قرار دارند.
آپنه خواب یکی از شایعترین اختلالات خواب است که در آن تنفس فرد چندین بار در طول شب متوقف میشود. این وضعیت کاهش سطح اکسیژن خون و تکهتکه شدن خواب را به همراه دارد و میتواند منجر به خستگی شدید، خوابآلودگی در طول روز، افزایش فشار خون، مشکلات قلبی و کاهش تمرکز و کارکرد روزانه شود.
پژوهشگران تأکید کردهاند که ارتباط میان آپنه درماننشده و پارکینسون حتی با در نظر گرفتن عواملی مانند چاقی، افزایش سن و فشار خون بالا همچنان قوی باقی میماند. آنها خاطرنشان کردند: «این نتایج به این معنا نیست که هر فرد مبتلا به آپنه خواب به پارکینسون دچار میشود، اما ریسک ابتلا بهطور معنیداری افزایش مییابد.»
«لی نلسون»، سرپرست تیم تحقیق و استاد یار نورولوژی دانشگاه علوم و بهداشت اورگن، درباره مکانیسم اثر توضیح داد: «توقف تنفس شبانه سطح اکسیژن بدن را پایین میآورد و این امر بر عملکرد سلولهای عصبی تأثیر میگذارد. ادامه این کاهش اکسیژن، شببهشب و سالبهسال، احتمالاً توضیح میدهد که چرا استفاده از دستگاه CPAP میتواند مقاومت مغز در برابر بیماریهای تخریبکننده عصبی مانند پارکینسون را افزایش دهد.»
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبیـتخریبی است که حدود یک میلیون نفر را در آمریکا مبتلا کرده و خطر وقوع آن با افزایش سن، بهویژه پس از ۶۰ سالگی، بالا میرود. این بیماری حرکت، تعادل و تفکر را تحت تأثیر قرار میدهد، باعث سفتی عضلات و مشکلات راهرفتن میشود و عوامل اصلی آن شامل تخریب سلولهای عصبی در ماده سیاه، کاهش دوپامین، تجمع اجسام لویی و عوامل ژنتیکی و محیطی هستند.
پژوهشگران اضافه کردند: بهبود کیفیت خواب با کمک دستگاههای درمانی صرفاً علائم آپنه را کاهش نمیدهد، بلکه ممکن است در پیشگیری از زوال عصبی آینده نیز مؤثر باشد.
«گرگوری اسکات»، نویسنده همکار مطالعه و استاد یار آسیبشناسی در دانشگاه اورگن، گفت: «بسیاری از کهنهسربازانی که از دستگاه CPAP استفاده میکنند، از مزایای آن مانند افزایش انرژی و کاهش خستگی سخن میگویند. آگاهی مردم از اینکه استفاده از این دستگاه خطر پارکینسون را کم میکند، ممکن است افراد بیشتری را به درمان ترغیب کند.»
نتایج این تحقیق بر اهمیت سلامت خواب بهعنوان یک عامل پیشگیرانه در برابر بیماریهای عصبی تأکید میکند و پژوهشگران توصیه کردند اطلاعرسانی درباره فواید پیشگیرانه دستگاههای CPAP باید بخشی از مراقبتهای پزشکی روزمره، بهویژه برای سالمندان و افراد در معرض خطر بالا، باشد.
آنها افزودند: «بهبود خواب تنها مسئله آسایش نیست، بلکه میتواند نقش مستقیم در پیشگیری از بیماریهای عصبی داشته باشد. ادامه تحقیقات میتواند راه را برای درمانهای پیشگیرانه نوآورانه و تشخیص زودهنگام افراد مبتلا به آپنه هموار کند و در نهایت بار بیماریهای عصبی مزمن را کاهش دهد.»
