چرا بدنمان در سرما میلرزد؟
لرزیدن در سرما همیشه اتفاقی ناخوشایند به نظر میرسد، اما پشت این واکنش ساده، یکی از مهمترین سازوکارهای دفاعی بدن پنهان شده است.
بدن انسان هنگام مواجهه با سرما یا شرایط هیجانی، واکنشی ناخودآگاه از خود نشان میدهد که آن را «لرزش» مینامیم. این مکانیسم طبیعی، نقشی اساسی در حفظ دمای داخلی بدن دارد و نشاندهنده این است که سیستم دفاعی بدن برای محافظت از ما فعال شده است.
بدن ما و بسیاری از موجودات زنده، برای مقابله با تغییرات ناگهانی محیطی، مجموعهای از واکنشهای خودکار دارند. یکی از این واکنشها لرزیدن در هوای سرد است؛ رفتاری که تحت کنترل بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس انجام میشود.
هرگاه دمای داخل بدن اندکی پایینتر از حد طبیعی قرار بگیرد، هیپوتالاموس به عضلات دستور انقباضهای سریع و پشتسرهم میدهد. همین حرکات ریز و تکراری، گرمای لازم را تولید کرده و باعث حفظ تعادل حرارتی بدن میشود. به همین دلیل حتی اگر لباسهای گرم متعددی هم بپوشیم، همچنان ممکن است «لرز» را تجربه کنیم. این فرآیند انرژی زیادی مصرف میکند و به همین خاطر میتواند موجب خستگی زودتر از حالت معمول شود.
عوامل مؤثر در شدت و سرعت بروز لرزش
بر اساس نتایج پژوهشها، شروع لرزش به فاکتورهای گوناگونی وابسته است:
سن، وزن، مقدار چربی بدن، وضعیت سلامت عمومی و قدرت سازگاری فرد با سرما. کودکان به دلیل اندازه کوچکتر و سالمندان به دلیل کاهش متابولیسم، گردش خون کمتر و نازکتر شدن پوست، سریعتر دچار لرزش میشوند.
تنها سرما نیست که بدن را به لرز میاندازد
احساساتی مانند هیجان، اضطراب، ترس یا حتی مشاهده صحنههای بسیار تأثیرگذار نیز میتوانند عضلات را منقبض کرده و لرز ایجاد کنند. این واکنش از همان مسیرهای عصبی کنترل میشود که بدن را هنگام سرمای شدید فعال میکنند.
در هنگام بیماری نیز لرزش در کنار تب رخ میدهد. این لرزش در این شرایط، ابزاری برای بالا بردن دمای داخلی بدن و کمک به مبارزه با عوامل عفونتزا است.
چه زمانی لرزش میتواند خطرناک باشد؟
اگر لرزش بدن بسیار شدید باشد یا کنترل آن دشوار شود، ممکن است نشاندهنده بروز هیپوترمی یا مشکلات جدی دیگر باشد. هیپوترمی زمانی اتفاق میافتد که دمای بدن به زیر ۳۵ درجه سانتیگراد سقوط کند و فرد نیازمند اقدامات فوری مانند گرمکردن لباسها، نوشیدن مایعات گرم و انجام فعالیت بدنی ملایم است.
اگر لرزش همراه با نشانههایی مانند ضعف شدید، تب یا گیجی باشد، بررسی پزشکی ضرورت دارد.
لرزیدن معمولی؛ بخشی مفید و طبیعی از عملکرد بدن
در شرایط عادی، لرزش کاملاً طبیعی است و نشان میدهد سیستم گرمایشی داخلی بدن بهدرستی کار میکند. این واکنش یادآور آن است که بدن حتی در کوچکترین تغییرات محیطی، تمام توان خود را برای حفظ سلامت به کار میگیرد.
و شاید دفعه بعد که در سرما شروع به لرزیدن کردید، بد نباشد به آن به چشم پیامی حمایتی از سوی بدن نگاه کنید؛ فرصتی برای گرمکردن خود با یک نوشیدنی داغ یا چند دقیقه استراحت.
