پشت‌پرده رد شدن مذاکره مستقیم ایران و آمریکا؛ چرا دو طرف به توافق نرسیدند؟
در بحبوحه تشدید فشارهای سیاسی و رسانه‌ای، موضوع گفت‌وگوی مستقیم بین ایران و آمریکا دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده سابق مجلس و تحلیل‌گر ارشد حوزه سیاست خارجی، در گفت‌وگویی با محوریت افزایش فشارهای رسانه‌ای علیه ایران، به دلایل رد مذاکره مستقیم با ایالات متحده پرداخت. او در این گفت‌وگو از بزرگ‌نمایی تهدید ایران توسط آمریکا سخن گفت و تاکید کرد این مساله را باید از منظر منافع ملی و رویکردهای منطقه‌ای تحلیل کرد.
فلاحت‌پیشه با اشاره به اینکه رسانه‌های افراطی در آمریکا با برجسته‌سازی تهدید ایران به‌دنبال مشروعیت‌بخشی به برخی اقدامات تهاجمی هستند، گفت: «این موضوع بستگی دارد به اینکه تا چه اندازه تمرکز آمریکا و اسرائیل بر ایران را تهدیدی واقعی تلقی کنیم یا آن را در چارچوب یک پروژه بزرگ‌نمایی ببینیم. سؤال اینجاست که با یک تهدید واقعی مواجه‌ایم یا تنها با تصویرسازی خارجی؟»
او در ادامه تأکید کرد که «تنها جایی که ترامپ رفتار غیرملی از خود نشان داد، در رابطه با ایران بود. تمامی تصمیمات او پس از ورود به کاخ سفید بر پایه اولویت‌بخشی به منافع آمریکا شکل گرفت، جز در موضوع ایران که تهدید آن را فراتر از واقعیت موجود جلوه داد.»
فلاحت‌پیشه معتقد است ترامپ هیچ‌گاه نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در معادلات مرتبط با ایران به رسمیت نشناخت و علت این امر را وابستگی او به جریان‌هایی در آمریکا دانست که نگاه اقتصادی-امنیتی به قدرت دارند: «این جریان که ابتدا در اروپا شکل گرفت، با آمدن ترامپ به یک سازوکار آمریکایی بدل شد و بر پایه منطق قدرت و ثروت عمل می‌کند.»
او در ادامه افزود: «در چنین فضای سیاسی، تهدید ایران بیش از حد واقعی جلوه داده می‌شود تا زمینه برای فشار و حتی حمله احتمالی مهیا شود. متأسفانه در این راستا منافع آمریکا و اسرائیل بیش از گذشته هم‌راستا شده است. سیاست‌های اشتباه پیشین، ایران را به هدف اصلی سیاست‌های تهاجمی تبدیل کرده است.»
فلاحت‌پیشه با انتقاد از برخی جریان‌های داخلی که در جهت افزایش تنش با غرب گام برمی‌دارند، گفت: «هر اقدامی که منجر به ایجاد بهانه‌ای برای جنگ شود، خلاف مصالح ملی است. در حالی که ایران به‌صورت رسمی اقدامات تروریستی آمریکا علیه شهروندانش را از مسیر حقوقی در سازمان ملل پیگیری می‌کند، برخی روایت‌های رسانه‌ای داخلی در خلاف این مسیر حرکت می‌کنند.»
او به دیدگاه‌های متفاوت در داخل آمریکا نیز اشاره کرد و افزود: «عده‌ای مانند ویتکاف خواهان مذاکره با ایران هستند و این فرصت را می‌بینند که جنگ به همکاری اقتصادی بدل شود. در مقابل، کسانی مانند وزیر دفاع و مشاور امنیت ملی ایالات متحده به‌دنبال نمایش چهره مقتدر آمریکا در جهان هستند و ایران را بهانه‌ای مناسب برای این نمایش می‌دانند.»
او تأکید کرد: «در چنین شرایطی باید از هر اقدامی که ایران را به سیبل سیاسی اسرائیل و آمریکا تبدیل کند، پرهیز کرد.»
فلاحت‌پیشه در بخش دیگری از گفت‌وگو، به نقش مهم دستگاه دیپلماسی اشاره کرد و گفت: «ایران در حوزه نظامی سرمایه‌گذاری بسیاری انجام داده است؛ بیش از ۸۰ درصد از منابع سالانه صندوق توسعه ملی صرف امور دفاعی شده است. با این حال، دیپلمات‌ها باید نقش مستقل خود را ایفا کنند. دیپلماسی نباید زبان نظامی پیدا کند.»
او اضافه کرد: «کار دیپلمات آن است که برای جلوگیری از جنگ، تا آخرین لحظه تلاش کند. یکی از خطاهای گذشته این بود که مذاکره‌کنندگان با گفتمان نظامی وارد گفت‌وگو می‌شدند، در حالی که باید زبان صلح را به‌کار بگیرند.»
در مورد دلایل رد مذاکره مستقیم ایران و آمریکا نیز فلاحت‌پیشه گفت: «این موضوع اکنون به یک تابوی سیاسی تبدیل شده است. برای آمریکایی‌ها آنچه اهمیت دارد، کسب منافع اقتصادی از توافق است. ترامپ و ویتکاف بر این باورند که اگر آمریکا با ایران گفت‌وگو کند، می‌تواند به ظرفیت‌های اقتصادی مناسبی در این کشور دست یابد.»
او در پایان با اشاره به تجربه شکست‌خورده ترامپ در برجام خاطرنشان کرد: «یکی از علل پاره کردن برجام از سوی ترامپ، نقش مخرب واسطه‌ها بود. او معتقد بود آمریکا بهای کشاندن ایران پای میز مذاکره را پرداخت کرد، اما منافع اقتصادی نصیب اروپا، چین و روسیه شد. از نگاه ترامپ، حذف واسطه‌ها به نفع هر دو طرف است؛ چه ایران و چه آمریکا.
