گزارش نیویورک‌تایمز: پیشنهاد جنجالی ایران برای توافق هسته‌ای
در شرایطی که تنش‌های هسته‌ای میان تهران و واشینگتن همچنان ادامه دارد، نیویورک‌تایمز در گزارشی تازه از پیشنهاد غیرمنتظره‌ای از سوی ایران خبر داده است.
روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز در گزارشی که توسط «فرناز فصیحی» به نگارش درآمده، از ابتکار جدید ایران در مسیر مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده پرده برداشت. بر اساس این گزارش، نمایندگان ایرانی در جریان گفت‌وگو با طرف آمریکایی، پیشنهادی مبنی بر ایجاد یک کنسرسیوم مشترک با چند کشور منطقه ارائه داده‌اند؛ طرحی که به ایران اجازه می‌دهد در چارچوب نظارتی دقیق‌تر، به غنی‌سازی اورانیوم با اهداف صلح‌آمیز ادامه دهد.
نیویورک‌تایمز در گزارش خود، با استناد به اظهارات چهار مقام ایرانی که خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود، عنوان کرده است که ایران خواهان راه‌اندازی پروژه‌ای مشترک در زمینه غنی‌سازی اورانیوم با مشارکت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و حتی سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی شده است. این پیشنهاد، به عنوان جایگزینی برای مطالبه همیشگی واشینگتن مبنی بر توقف کامل برنامه هسته‌ای ایران، مطرح شده است.
این روزنامه همچنین در ادامه یادآور شده است که گفته می‌شود سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه، این طرح را در جریان مذاکرات روز یکشنبه به استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا ارائه کرده است. با این حال، نیویورک‌تایمز تأکید کرده که دفتر ویتکاف، وزارت امور خارجه ایالات متحده و همچنین شورای امنیت ملی آمریکا تا این لحظه واکنشی رسمی به این پیشنهاد ابراز نکرده‌اند.
در ادامه گزارش، نیویورک‌تایمز پرسشی مهم را مطرح می‌کند: حتی در صورت موافقت ایران و طرف آمریکایی، آیا چنین پروژه‌ای که نیازمند همکاری ایران با رقبای منطقه‌ای‌اش از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی است، در عمل قابلیت اجرایی دارد؟
بر اساس روایت این رسانه آمریکایی، ایران پیشنهاد داده است کنسرسیومی متشکل از سه کشور ایجاد شود تا فرآیند غنی‌سازی با درصد پایین، که کاربردی در ساخت سلاح ندارد، در ایران انجام و سپس اورانیوم تولیدی برای مصارف غیرنظامی به دیگر کشورهای عضو ارسال شود. این پیشنهاد، از نگاه تحلیل‌گران، شباهت‌هایی با توافق جامع هسته‌ای سال ۲۰۱۵ دارد که در آن نیز سقف غنی‌سازی ایران ۳.۶۷ درصد تعیین شده بود. اما آنچه پیشنهاد جدید را متمایز می‌کند، حضور فیزیکی ناظران و نمایندگانی از کشورهای دیگر – حتی احتمالا ایالات متحده – برای افزایش سطح شفافیت و نظارت است.
بر پایه آنچه نیویورک‌تایمز از قول همان چهار مقام ایرانی آورده، برخلاف توافق سال ۲۰۱۵ که محدودیت زمانی پانزده‌ساله داشت، کنسرسیوم پیشنهادی ایران ماهیتی دائمی خواهد داشت. از نگاه نویسنده گزارش، این ویژگی می‌تواند برای چهره‌هایی مانند دونالد ترامپ – که در دوره ریاست‌جمهوری خود از برجام خارج شد – فرصتی فراهم کند تا توافق جدید را امتیازی بزرگ‌تر از توافق دوره اوباما جلوه دهند.
نیویورک‌تایمز همچنین در بخش پایانی گزارش، به یک مانع کلیدی در مسیر این طرح اشاره کرده است: ایران و آمریکا در طول بیش از چهار دهه اخیر هیچ‌گونه رابطه دیپلماتیکی نداشته‌اند و با وجود مشارکت شرکت‌های خصوصی آمریکایی در حوزه انرژی، مشارکت آن‌ها در برنامه‌های هسته‌ای ایران به شدت بعید به نظر می‌رسد.
در تکمیل این تصویر، این رسانه آمریکایی یادآور شده که در سال ۲۰۲۰، امارات متحده عربی نخستین کشور عربی بود که موفق به راه‌اندازی یک نیروگاه هسته‌ای شد. با این حال، طبق توافق امارات با آمریکا، این کشور از انجام فرآیند غنی‌سازی اورانیوم منع شده است؛ موضوعی که باعث شکل‌گیری رقابت هسته‌ای پنهانی میان کشورهای منطقه شده و نگرانی‌هایی در خصوص تعادل قدرت و امنیت در خاورمیانه به همراه داشته است.
گفتنی است که در ساعات گذشته، نشریه بریتانیایی گاردین نیز با انتشار گزارشی مشابه، از طرح پیشنهادی ایران برای ایجاد یک کنسرسیوم منطقه‌ای شامل خود، عربستان و امارات در راستای مدیریت فعالیت‌های غنی‌سازی خبر داده بود؛ اقدامی که تحلیل‌گران آن را تلاشی از سوی ایران برای عبور از سد مخالفت‌های آمریکا در مسیر احیای توافق هسته‌ای ارزیابی می‌کنند.
