سخنگوی قوه قضاییه: ۶۰ الی ۷۰ هزار زندانی عفو می‌شوند
سخنگوی قوه قضاییه، اصغر جهانگیر با اشاره به اینکه عفو معیاری نسبت به عفو مصداقی افراد بیشتری را در برمی‌گیرد، اعلام کرد که این نوع عفو شامل محکومان امنیتی نیز می‌شود و می‌تواند به کاهش جرایم و انسجام ملی کمک کند. جهانگیر همچنین افزود که دست‌کم ۶۰ تا ۷۰ هزار نفر مشمول این عفو خواهند شد.
به گزارش میزان، اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه، امروز سه‌شنبه ۲۵ شهریور، در نشست خبری هفتگی خود با رسانه‌ها در موضوع عفو معیاری اخیر و در پاسخ به سوالی درباره اینکه عفو معیاری به چه معناست و چه تفاوتی با عفو مصداقی دارد، گفت: اساسا به موجب قانون اساسی عفو از اختیارات مقام معظم رهبری بوده که در اصل ۱۱۰ قانون اساسی پیش بینی شده است در این اصل عفو به صورت کلی مطرح شده بود ولی سپس بر اساس برنامه ریزی‌های بخش‌های قوه قضاییه و پیشنهاداتی که مطرح کرده، امروزه دو نوع عفو مصطلح است.
وی افزود: یک نوع عفو مصداقی است که در این خصوص پرونده تمام افراد واجد شرایط در کمیسیون‌های عفو استانی و سپس در کمیسیون عفو مرکزی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت تایید پرونده فرد در کمیسیون‌های عفو استانی به کمیسیون مرکزی ارسال و مجدداً موضوع عفو در کمیسیون‌های مرکزی بررسی می‌شود.
جهانگیر بیان کرد: در صورتی که موافقت اکثریت اعضای کمیسیون عفو مرکزی در مورد پرونده فرد وجود داشت پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات محکوم طی نامه‌ای به ریاست قوه قضاییه منعکس می‌شود و پس از بررسی مجدد و اعلام نظر رئیس قوه لیستی تهیه و مراتب به محضر مقام معظم رهبری تقدیم می‌شود. در صورت تصویب رهبر معظم انقلاب اسلامی اسامی کسانی که مشمول عفو شدند اطلاع رسانی می‌شود.
وی ادامه داد: در عفو معیاری به جای بررسی تمام پرونده‌ها قبل از پیشنهاد عفو که بسیار زمان بر است معیار‌ها و شاخص‌هایی با رعایت مصالح عمومی کشور برای باز اجتماعی کردن زندانیان، کمک به خانواده آنها و... در نظر گرفته می‌شود و معمولاً این معیار‌ها و ضوابط اعلامی از ضوابط عفو مصداقی گسترده‌تر است.
سخنگوی قوه قضاییه گفت: در عفو مصداقی دستورالعملی داریم که بر اساس آن افراد واجد شرایط را شناسایی و برای عفو پیشنهاد می‌دهیم، اما در عفو معیاری، معیار‌ها گسترده‌تر می‌شود تا افراد بیشتری بتوانند مشمول این عفو قرار گیرند. پس از اینکه مراتب این معیار‌ها و شاخص‌ها خدمت مقام معظم رهبری تقدیم و موافقت ایشان دریافت شد بر اساس معیار‌های واصله دادگستری استان‌ها، سازمان تعزیرات حکومتی و سازمان قضایی نیرو‌های مسلح ماموریت پیدا می‌کنند تا پرونده افراد واجد شرایط و مناسب با معیار‌های اعلامی را بلافاصله بررسی و مصادیق آن را احصا و اعلام کنند.
جهانگیر اظهار کرد: لذا مهم‌ترین تفاوتی که میان عفو معیاری و عفو مصداقی می‌توانیم مطرح کنیم این است که در عفو معیاری پس از موافقت مقام معظم رهبری پرونده محکومان واجد شرایط بررسی می‌شود در حالی که در عفو مصداقی قبل از اعلام به دفتر مقام معظم رهبری پرونده‌ها بررسی می‌شود.
وی در خصوص تعیین تعداد مشمولین عفو، بیان کرد: در عفو مصداقی از قبل مشخص است که چه تعداد از محکومان مشمول عفو می‌شوند، اما در عفو معیاری از قبل مشخص نیست بلکه با توجه به معیار‌هایی که تصویب و ابلاغ می‌شود مصادیق افراد مشمول عفو بر اساس این معیار‌ها بررسی و لیست آنها مشخص و اعلام می‌شود لذا عفو مصداقی بلافاصله پس از اعلام عفو قابلیت اجرا دارد، اما عفو معیاری بلافاصله بعد از ابلاغ عفو قابلیت اجرا ندارد چرا که باید مصادیق شناسایی و جلساتی تشکیل شود تا معیار‌ها و مصادیق با افراد واجد شرایط بررسی شود. آمار افرادی که مشمول عفو معیاری می‌شوند بلافاصله مشخص نیست و پس از بررسی و بر اساس شاخص‌های جدیدی که مطرح شده نتایج احصا و اعلام خواهد شد.
سخنگوی قوه قضاییه گفت: عفو معیاری دارای نکات ارزنده‌ای است که یکی از این نکات بحث مهلت‌های زمانی بوده که در این عفو پیش بینی شده است. در عفو معیاری مهلت‌های زمانی چهارگانه‌ای را مشاهده می‌کنیم که یکی از آنها مهلت شش ماهه است، به افرادی که مشمول عفو نمی‌شوند و استثنا شده‌اند، در مواردی مهلت‌هایی داده شده که مشمول عفو قرار بگیرند که یکی از این مهلت ها، مهلت شش ماهه است. مباشرین و مشارکت کننده‌ها و معاونان در اخلال عمده یا کلان در نظام اقتصادی که از شمول عفو استثنا شده بودند اگر ظرف ۶ ماه از تاریخ ۱۹ شهریور ۱۴۰۴ تا ۱۹ اسفند سال جاری مبادرت به رد مال و عواید ناشی از جرم خود انجام دهند می‌توانند مشمول ضوابط عفو معیاری شوند.
جهانگیر در ادامه به مهلت زمانی دیگر اشاره کرد و گفت: در عفو معیاری یک مهلت ۴۰ روزه برای محکومان جرایم اختلاس و ارتشاء است، چون این محکومان نیز استثنا شدند و مشمول این عفو قرار نگرفتند مگر اینکه تا پایان مهر ماه یعنی از تاریخ ۱۹ شهریور ۱۴۰۴ تا پایان مهر که ۴۰ روز می‌شود نسبت به رد مال و جزای نقدی که در پرونده داشتند اقدام کنند.
وی افزود: یکی دیگر از مهلت‌هایی که در این عفو معیاری برای افراد پیش‌بینی شده در خصوص کسانی است که شاکی خصوصی دارند. این افراد نیز از عفو معیاری استثنا شدند و مشمول عفو قرار نمی‌گیرند مگر اینکه در مهلت ۱۰۰ روزه‌ای که به آنها داده شده است نسبت به جلب رضایت، جبران ضرر و زیان یا ترتیب پرداخت خسارت مدعی خصوصی و زیان دیده اقدام کنند.
سخنگوی قوه قضاییه بیان کرد: یکی دیگر از ویژگی‌هایی که در این عفو مطرح شده این است که مهلت زمانی در نظر گرفته شده برای محکومان به حبس با نصاب‌های مختلف برای حبس‌های مختلف از تاریخ ۱۹ شهریور ۱۴۰۴ است به عنوان مثال اگر گفته شده که دو سوم باقی مانده محکومیت محکومان به حبس تا دو سال مشمول عفو قرار می‌گیرد به شرط اینکه حداقل سه ماه از حبس را گذرانده باشند این سه ماه تا تاریخ ۱۹ شهریور ۱۴۰۴ است. یعنی کسانی که در زندان محکوم به حبس ۲ ساله بودند به شرط اینکه تا تاریخ ابلاغ عفو معیاری ۳ ماه از حبس خود را گذرانده باشند می‌توانند مشمول این عفو شوند. برای اینکه افراد بسیاری مشمول این عفو شوند از چند ماه گذشته تلاش‌های گسترده‌ای برای عملیاتی شدن این امر انجام شده است.
عفو معیاری مشمول محکومان جرایم امنیتی هم می‌شود
جهانگیر عنوان کرد: یکی از ویژگی‌های برجسته عفو معیاری این است که محکومین جرایم امنیتی شامل این عفو شدند. در دو جا شما می‌توانید این مشمولین رو ببینید؛ یکی در بند الف نامه‌ای که ریاست قوه قضاییه خدمت مقام معظم رهبری تقدیم کردند و مورد موافقت قرار گرفت، در آنجا بیان می‌کند که محکومیت محکومان به حبس تا پنج سال در جرایم امنیتی که از زمان قطعیت حکم آنها بیش از ۵ سال گذشته و به عللی تاکنون اجرا نشده باشد مشروط بر اینکه از زمان قطعیت دادنامه تاکنون فاقد هرگونه موضع گیری مخالف مصالح کشور و یا اقدام ضد امنیتی باشند و یا در جنگ تحمیلی اخیر با وجود سکونت در خارج یا داخل کشور اقدامی در جهت مقابله با دشمن بر نداشته باشند و همسو با انسجام داخلی حرکت کرده باشند یا فعالیت معارضه آمیز نداشته باشند، مشمول این عفو و رأفت اسلامی قرار می‌گیرند.
وی افزود: دسته دوم؛ محکومین جرایم امنیتی علیه امنیت داخلی و خارجی هستند که در این عفو معیاری از درجه سه و بالاتر استثنا شده از عفو یعنی آنها مشمول عفو نمی‌شوند، اما محکومین جرایم عدم امنیت داخلی و خارجی که از درجه ۴ و پایین‌تر یعنی چهار و پنج و شش و اینها باشند اینها با رعایت استثنایی که در تبصره پیش بینی شده که موضوع جاسوسی و اینها نباشد این افراد می‌توانند از عفو برخوردار شوند.
سخنگوی قوه قضاییه در پاسخ به سوالی در مورد اثرات سیاسی و اجتماعی عفو گفت: این عفو می‌تواند فضای سیاسی کشور را تلطیف کند و به ارتقای سرمایه اجتماعی، امنیت عمومی و امنیت روانی جامعه کمک کند. دامنه این عفو تنها شامل افرادی که در حال تحمل حبس هستند نمی‌شود، این عفو افراد در حال تحمل حبس، محکومین دادگاه‌های عمومی و انقلاب، سازمان قضایی نیرو‌های مسلح، تعزیرات حکومتی را در بر می‌گیرد و هم شامل محکومینی است که ممکن است به دلایل مختلف، محکومیت جزای نقدی، بدل از جزای نقدی، یا آماده برای حبس بوده راشامل می‌شود، پس در عفو معیاری دامنه عفو شامل محبوسین نبوده، بلکه محکومین جزای نقدی و محکومین به شلاق تعزیری را هم در بر داشته است.
وی گفت: موضوع این عفو از چند ماه قبل در قوه قضاییه با دستور رئیس قوه قضاییه مطرح شده است. در این فرآیند، با کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه‌های علوم اجتماعی، علوم سیاسی، جرم‌شناسی و حقوق مشورت شده است تا ملاحظات مختلف در نظر گرفته شود و مصالح عالی نظام رعایت گردد. هدف این است که چتر رحمت و عطوفت اسلامی شامل افراد بیشتری از محکومین شود.
جهانگیر گفت: در شرایط کنونی، جامعه اسلامی با وحدتی دشمن شکن نمایشی از اقتدار و عزت و اعتبار ملی را در پشتیبانی از دین، کشور و نظام به نمایش می‌گذارد این عفو می‌تواند فضای سیاسی کشور را منسجم‌تر کند. همچنین، این فرصت را برای محکومینی که به دلایل مختلف مرتکب جرم شده‌اند و اکنون تمایل به جبران و مشارکت در ساختن کشور دارند، فراهم می‌آورد. این امر می‌تواند نقش مهمی در انسجام ملی، کمک به خانواده‌ها و نقش‌آفرینی مثبت در جامعه ایفا کند و در نهایت به نفع کشور و نظام اسلامی باشد.
اثر عفو بر کاهش یا افزایش جرایم چیست؟
سخنگوی قوه قضاییه ابراز کرد: مطمئناً هر عفو و ارفاقی که در حوزه محکومین صورت می‌گیرد و آنها موفق می‌شوند که از تاسیسات ارفاقی و حمایتی بهره‌مند شوند و به نوعی با رأفت اسلامی روبهرو می‌شوند، یک فرصت تاریخی در مقابلشان قرار می‌گیرد که دیگر مرتکب این جرایم نشوند و به زندگی شرافتمندانه بازگردند و بتوانند به خودشان به خانواده و به جامعه کمک کنند. ما انتظار داریم عفوی که صورت می‌گیرد در کاهش جرایم تاثیر داشته باشد کما اینکه در گذشته هم بررسی‌ها نشان می‌دهد وقتی عفوی صورت گرفته، جامعه‌ای که مشمول عفو شدند آن انتظاری که داشتیم که با کاهش جرایم روبهرو شویم، برآورده شد و امیدواریم این اتفاق بیفتد.
وی بیان کرد:، اما آن چیزی که اینجا مهم است این است که همه کسانی که مشمول عفو می‌شوند، اینگونه نیست که دیگر خطایی نمی‌کنند و امکان خطا در مورد افراد وجود دارد ولی همانطور که ریاست قوه قضاییه در جلسات اخیر تذکر دادند و گفتند افرادی که مشمول عفو می‌شوند از این فرصت تاریخی استفاده کنند و از خودشان و خانواده‌هایشان مراقبت کنند تا دست به جرم و خطای جدید نزنند چرا که این مسئله علاوه بر اینکه می‌تواند برای خودشان مجازات‌های سنگین‌تری را به دنبال داشته باشد می‌تواند باعث شود که مسیر این عفو و این رأفت‌های اسلامی نسبت به بقیه هم با محدودیت روبهرو شود لذا برای اینکه این فرصت عفوی که در اختیار همه قرار گرفته توسعه پیدا کند و به کاهش جرایم و افزایش انسجام کمک کند، اعتقاد داریم و از کسانی که مشمول این عفو شدند میخواهیم که از این فرصت به درستی استفاده کنند که ان‌شاءلله این عفو‌ها و این اقدامات این چنینی بتواند در جامعه اسلامی استمرار داشته باشد.
کدام محکومان مشمول عفو نمی‌شوند؟
وی در پاسخ به این سوال که چه افرادی و به چه علتی از عفو معیاری مستثنا شدند، اظهار کرد: در هر عفوی که صورت می‌گیرد، ملاحظات امنیتی و ملاحظات مسائل عالیه نظام صورت می‌گیرد. اگر کسانی مخل نظم و امنیت کشور باشند، حتما در مجموعه عفو شدگان قرار نمی‌گیرند.
جهانگیر با اشاره به کسانی که در این عفو مستثنا شدند، گفت: مجرمینی که به سرقت‌های مسلحانه محکوم شدند که مقرون به آزار بوده است، سارقینی که سابقه محکومیت کیفری دارند، اگر محکومی آزاد شده و دوباره دست به سرقت زده باشد، این فرد به عنوان مجرم خطرناک و سابقه‌دار شناخته می‌شود لذا مشمول عفو نمی‌شود.
سخنگوی دستگاه قضا عنوان کرد: جرایم مرتبط با موادمخدر و روانگردان‌ها، با نصاب‌هایی که عنوان شده، از شمول عفو خارج هستند. یا کسانیکه جرم آنها خرید و فروش و قاچاق سلاح گرم و جنگی است با توجه به اینکه اینها امنیت جامعه را به خطر می‌اندازند، مشمول عفو نمی‌شوند. جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی درجه ۳ و بالاتر، بحث جاسوسی، همکاری با دول متخاصم و عضویت در گروه‌های تروریستی مشمول عفو نمی‌شود.
وی گفت: کسانیکه مرتکب آدم‌ربایی شدند در صورتی که نتوانسته باشند گذشت شاکی خود را جلب کنند، اینها از عفو استثنا هستند و کسانیکه جرم اسید پاشی انجام دادند که جرم بسیار خطرناکی است و امنیت روانی مردم را به نوعی به مخاطره می‌اندازد و کسانیکه مرتکب جعل اسکناس و ضرب سکه تقلبی و مباشرت و معاونت در اخلال عمده در نظام اقتصادی شدند، کسانیکه در قاچاق مشروبات الکلی دست داشتند و کسانیکه جرایم حدی داشتند، اینها مشمول عفو نمی‌شوند.
سخنگوی دستگاه قضا عنوان کرد: خود مستثنیات عفوی که اعلام شده، تخصیص هم خورده و به صورت کلی نیست. مثلا در آدم‌ربایی اگر طرف شاکی گذشت کند، اینها هم تحت شرایطی می‌توانند از عفو برخوردار باشند.
وی گفت: در تطبیق معیار‌های اعلامی با پرونده اشخاص ممکن است به دلیل کار شبانه روزی که در هیئت‌های استانی صورت می‌گیرد، اشتباهی در تشخیص صورت بگیرد و بعدا کسانی احساس و یا ادعا کنند که این عفو شامل حالشان می‌شده، نتوانستند از آن بهره‌مند شوند لذا با دستور رئیس دستگاه قضا سازوکاری در نظر گرفته شده است که امکان رسیدگی مجدد به پرونده‌هایی که رسیدگی می‌شود در هیئت‌های عفو استانی فراهم شود تا دقت لازم صورت بگیرد.
جهانگیر در مورد تعداد عفوشدگان اخیر گفت: آمار دقیق این افراد پس از بررسی در هیئت‌های عفو استانی و ستاد مرکزی اعلام خواهد شد. برآورد اولیه براساس پیگیری که از دادگستری استان‌ها، سازمان‌های قضایی نیرو‌های مسلح، تعزیرات حکومتی و زندان‌ها داشتم، ۶۰ الی ۷۰ هزار نفر حداقل مشمول عفو و تخفیف مجازات در این عفو معیاری قرار خواهند گرفت.
