گزارش جدید از تلاش ایران برای فعال نشدن مکانیسم ماشه
وزیر امور خارجه در گزارشی مفصل به نمایندگان مجلس، از جزئیات ۱۴ ماه فعالیت دستگاه دیپلماسی در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی سخن گفت. او تأکید کرد که در این مدت، وزارت امور خارجه با رویکردی فعال توانسته مانع از فعال شدن «مکانیسم ماشه» شود و نقش ایران را در معادلات منطقه‌ای و جهانی تقویت کند.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، روز شنبه در صحن علنی مجلس شورای اسلامی حاضر شد و گزارشی از عملکرد ۱۴ ماهه وزارتخانه متبوع خود در اجرای مواد ۱۰۰ و ۱۰۱ فصل ۲۱ قانون برنامه هفتم توسعه ارائه کرد. او در این گزارش، مسیرهای مختلف فعالیت وزارت خارجه را در چهار محور «امنیت‌محور»، «اقتصادی و توسعه‌محور»، «جریان‌ساز و اندیشه‌محور» و «تولید قدرت و نفوذ» تشریح کرد.
عراقچی در ابتدای سخنان خود گفت:
«از فرصتی که برای ارائه گزارش اقدامات وزارت امور خارجه در اجرای تکالیف قانون برنامه هفتم فراهم شد، سپاسگزارم.»
او توضیح داد که از ابتدای فعالیت دولت چهاردهم، وزارت امور خارجه مأموریت داشته تا بر اساس برنامه‌های کلان کشور، در چهار مسیر کلیدی گام بردارد.
مسیر نخست: دیپلماسی امنیت‌محور و تقویت محور مقاومت
وزیر امور خارجه با اشاره به بند نخست ماده ۱۰۰ قانون برنامه هفتم گفت که این بند بر تثبیت اقتدار محور مقاومت و حمایت از جریان‌های وحدت‌آفرین در جهان اسلام تأکید دارد. عراقچی با اشاره به حوادث منطقه‌ای اخیر اظهار کرد:
«در ماه‌های گذشته با موجی از جنایات رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه محور مقاومت روبه‌رو بودیم؛ از ترور شهید اسماعیل هنیه و شهید سید حسن نصرالله تا حملات گسترده علیه مردم لبنان، سوریه، یمن و فلسطین و حتی اقداماتی علیه کشورمان.»
به گفته او، بخش مهمی از توان وزارت امور خارجه صرف حمایت از جبهه مقاومت شده است. عراقچی افزود که در همین راستا سفرهایی به دمشق و بیروت انجام داده و هیأت‌های دیپلماتیک ایران در مجامع بین‌المللی نیز به‌طور فعال در این زمینه حضور داشته‌اند.
او تصریح کرد که با پیگیری‌های جمهوری اسلامی ایران، سه نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی برای بررسی تحولات فلسطین، لبنان و ایران برگزار شده است. وزیر امور خارجه همچنین بر نقش‌آفرینی فعال ایران در نهادهای بین‌المللی مانند جنبش عدم تعهد، گروه بریکس و سازمان همکاری شانگهای تأکید کرد و گفت که از ظرفیت این سازمان‌ها برای مقابله با سیاست‌های رژیم صهیونیستی بهره گرفته شده است.
مسیر دوم: افزایش نقش منطقه‌ای و مقابله با مکانیسم ماشه
عراقچی در ادامه به بند دوم ماده ۱۰۰ قانون اشاره کرد و گفت:
«کنش‌گری فعال در عرصه‌های بین‌المللی و تقویت نظام چندقطبی از مأموریت‌های اصلی وزارت امور خارجه بوده است.»
او در توضیح این بخش از گزارش خود به مواردی چون دفاع از مواضع کشور در پرونده‌های حقوق بشری، مقابله با ادعاهای نقض حاکمیت ایران، و ایفای نقش مؤثر در سازمان‌های منطقه‌ای اشاره کرد. عراقچی همچنین تأکید کرد که وزارت خارجه در طول یک سال گذشته دیپلماسی فعالی را برای خنثی کردن اقدامات آمریکا و رژیم صهیونیستی در پیش گرفته است.
او افزود:
«در موضوع موسوم به سازوکار ماشه، با هماهنگی نزدیک با کشورهای چین و روسیه و حمایت ۱۲۱ کشور عضو جنبش عدم تعهد، توانستیم از فعال شدن این مکانیسم جلوگیری کنیم و شکافی در شورای امنیت ایجاد شود. این اقدام، مانع از بازگشت خودکار تحریم‌های گذشته علیه ایران شد.»
مسیر سوم: رسیدگی به امور ایرانیان خارج از کشور
وزیر امور خارجه در بخش دیگری از سخنانش، به تکلیف وزارتخانه طبق بند سوم ماده ۱۰۰ برای بازنگری در آیین‌نامه شورای عالی ایرانیان خارج از کشور اشاره کرد و گفت که این آیین‌نامه در تاریخ ۱۴ آذر ۱۴۰۳ به تصویب هیأت وزیران رسیده و در ۲۸ آذر همان سال ابلاغ شده است.
مسیر چهارم: توسعه همکاری‌های اقتصادی و دیپلماسی منطقه‌ای
در ادامه، عراقچی به ماده ۱۰۱ قانون برنامه هفتم پرداخت و از تدوین طرح جامع ارتقای سیاست اقتصادی با محوریت پیوندهای منطقه‌ای خبر داد. به گفته او، این طرح توسط معاونت اقتصادی وزارت خارجه تهیه شده و در آذرماه ۱۴۰۳ در ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی تصویب شده است.
او درباره بند ب ماده ۱۰۱ توضیح داد که وظیفه انعقاد موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی و آزاد، برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است اما وزارت امور خارجه برای تسهیل و پشتیبانی از این فرایند همکاری نزدیکی دارد.
در تشریح دیگر اقدامات وزارت خارجه، عراقچی گفت که توافق تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا به اجرا درآمده و بیش از ۸۷ درصد کالاهای میان دو طرف با تعرفه صفر مبادله می‌شود. او همچنین از برگزاری نشست‌های متعدد اقتصادی با کشورهای مختلف، از جمله ۱۸ نشست کمیسیون مشترک اقتصادی و تشکیل ستاد دیپلماسی استانی خبر داد.
برگزاری دو همایش اقتصادی در شهرهای شیراز و مشهد، ارتباط آنلاین استان‌ها با سفارتخانه‌های ایران در خارج از کشور، و راه‌اندازی «میز خدمت» در معاونت دیپلماسی اقتصادی از دیگر اقدامات وزارتخانه در این دوره عنوان شد.
ارتقای جایگاه ایران در منطقه و توسعه سواحل مکران
عراقچی با اشاره به بند خ ماده ۱۰۱ قانون گفت:
«وزارت امور خارجه طی ۱۴ ماه گذشته تلاش کرده با استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی جایگاه کشور را در منطقه ارتقا دهد و توسعه سواحل مکران را در دستور کار قرار دهد.»
او افزود که ایران در این راستا در سازمان‌هایی مانند شانگهای، بریکس، اکو و اوراسیا نقش فعالی ایفا کرده است. از جمله، همکاری برای توسعه بندر چابهار، تکمیل بنادر شمالی و جنوبی کشور، گسترش تجارت فناورانه و دانش‌بنیان، همکاری در حوزه انرژی و سواپ گاز و برق با کشورهای منطقه، و نیز پیگیری حقابه‌ها از کشورهای همسایه از جمله اقدامات کلیدی وزارت خارجه بوده است.
وزیر امور خارجه در پایان اعلام کرد که سومین همایش دیپلماسی استانی با محور «توسعه دریا‌محور» در بندر چابهار برگزار خواهد شد تا همکاری‌های منطقه‌ای در حوزه دریایی و ترانزیت بیش از پیش گسترش یابد.
