دیدار پشت درهای بسته آمریکا و عربستان؛ آینده‌ای برای روابط دو کشور و تهدیدات منطقه‌ای؟
دیدار اخیر وزیران دفاع آمریکا و عربستان سعودی در واشنگتن به‌شدت بر همکاری‌های نظامی و امنیتی بین این دو کشور تأکید داشت.
در هفته گذشته، «پیت هگست»، وزیر دفاع ایالات متحده و «خالد بن سلمان»، وزیر دفاع عربستان سعودی در واشنگتن ملاقات کردند تا در خصوص تقویت همکاری‌های دفاعی دو کشور به تبادل نظر بپردازند. این دیدار در پی مذاکرات اخیر مقامات آمریکا و روسیه در ریاض انجام شد و بر اهمیت نقش عربستان سعودی به‌عنوان میانجی در تحولات منطقه‌ای و همکاری نزدیک این کشور با ایالات متحده تأکید شد.
شاهزاده خالد بن سلمان که با یک هیئت عالی‌رتبه به واشنگتن سفر کرده بود، در سخنانی تأکید کرد که همکاری‌های میان ریاض و واشنگتن برای حفظ ثبات در منطقه‌ای که به‌طور مداوم با بی‌ثباتی‌های متعدد مواجه است، امری ضروری است. او افزود: «در این شرایط حساس، همکاری مستمر با آمریکا برای تأمین امنیت و ثبات به‌ویژه در برابر تهدیدهای احتمالی از سوی ایران بسیار حائز اهمیت است.»
پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده نیز در واکنش به سوالات خبرنگاران اظهار داشت که یکی از محورهای اصلی این دیدار، بررسی نحوه حمایت از عربستان در برابر تهدیدات ایران بوده است. او ایران را «چالشی عمده برای منطقه» خواند و عربستان سعودی را «شریکی قابل اعتماد» توصیف کرد. این صحبت‌ها و تأکیدات پنتاگون در خصوص همکاری‌های مشترک نظامی علیه ایران، پرسش‌هایی را درباره پیامدهای این همکاری‌ها برای روابط ایران با کشورهای منطقه و تحولات احتمالی در غزه و روابط عادی‌سازی با اسرائیل به وجود آورد.
آیا تحریم‌ها علیه ایران و همکاری‌های نظامی جدید، اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند؟
همزمان با سفر شاهزاده خالد بن سلمان، ایالات متحده اعلام کرد که دور جدیدی از تحریم‌ها علیه صنعت نفت ایران اعمال کرده است. این تحریم‌ها که شامل حداقل ۳۰ شرکت نفتی و اپراتورهای کشتیرانی است، فشار اقتصادی بیشتری را بر تهران وارد می‌آورد. کارشناسان معتقدند که این تحریم‌ها می‌تواند روابط پیچیده واشنگتن و تهران را وارد مرحله‌ای حساس‌تر کند، به‌ویژه در شرایطی که تلاش‌ها برای دستیابی به توافق هسته‌ای جدید به نتیجه نرسد.
«روبرتو نچیا»، تحلیلگر مسائل ایران، به‌ویژه در تحلیل دیدار اخیر وزیران دفاع آمریکا و عربستان، به پیچیدگی‌های جدیدی که تحولات منطقه‌ای ایجاد کرده‌اند اشاره کرد. او معتقد است که تحولات گسترده‌ای نظیر بهبود روابط ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس، و تغییرات در روابط میان ایران و عربستان، باعث تغییر در پویایی‌های ژئوپلیتیکی منطقه شده است. او همچنین به تحلیل این دیدار در بستر گمانه‌زنی‌ها پیرامون احتمال تقارب عربستان و اسرائیل اشاره کرد.
عربستان و آمریکا؛ درخواست‌های جدید در سایه تغییرات ژئوپلیتیکی
پس از خروج نیروهای ایالات متحده از افغانستان، تغییرات در اولویت‌های استراتژیک واشنگتن و تمرکز بیشتر بر رقابت با چین، نگرانی‌هایی را در میان متحدان منطقه‌ای واشنگتن، از جمله عربستان، ایجاد کرده است. عربستان سعودی حالا خواستار ضمانت‌های امنیتی قوی‌تر از ایالات متحده و تعهدات بلندمدت‌تر است. این در حالی است که چشم‌انداز جنگ احتمالی چین و تایوان می‌تواند توان ایالات متحده را برای حمایت از ریاض در برابر تهدیدات منطقه‌ای محدود کند.
در شرایط کنونی، آمریکا به جای مداخله نظامی مستقیم، بیشتر بر سیاست تحریم‌ها تمرکز کرده است. این تغییر مسیر، عربستان را به اتخاذ استراتژی‌ای دوگانه واداشته است؛ از یک‌سو، همکاری امنیتی نزدیک خود با آمریکا را تقویت کرده و از سوی دیگر به دنبال حفظ روابط دیپلماتیک با ایران است. دکتر «تئودور کاراسیک»، پژوهشگر مسائل خاورمیانه، معتقد است که علی‌رغم رویکرد دیپلماتیک ریاض با ایران، در صورت بروز هرگونه تهدید از سوی تهران، عربستان و ایالات متحده همکاری نظامی خواهند کرد.
روابط دفاعی آمریکا و عربستان؛ چالش‌ها و فرصت‌های جدید
آتش‌بس شکننده در غزه و افزایش تلاش‌ها برای کاهش تنش‌ها در خاورمیانه، فرصتی را برای نقش‌آفرینی بیشتر عربستان به‌عنوان میانجی در اختلافات منطقه‌ای فراهم کرده است. دکتر تئودور کاراسیک معتقد است که تحولات اخیر و ارتقاء روابط دفاعی آمریکا و عربستان، به‌ویژه پس از جنگ غزه، تأثیر زیادی از استراتژی‌های «استیون ویتکاف»، فرستاده ویژه ترامپ به خاورمیانه گرفته است. به گفته کاراسیک، ویتکاف در تلاش است تا تعادل میان مسائل پیچیده مختلف را برقرار کند و تلاش‌های دیپلماتیک برای همکاری‌های دفاعی و انرژی هسته‌ای غیرنظامی میان واشنگتن و ریاض را پیش ببرد.
با این حال، یکی از موانع اصلی در مسیر همکاری‌های دفاعی پیشرفته میان ایالات متحده و عربستان، حفظ «برتری نظامی کیفی» اسرائیل است. طبق قوانین ایالات متحده، واشنگتن موظف است برتری نظامی اسرائیل را در منطقه حفظ کند، و این می‌تواند به چالش‌هایی در مذاکرات میان واشنگتن و ریاض برای فروش تجهیزات پیشرفته نظامی منجر شود.
عربستان سعودی؛ به‌دنبال استقلال نظامی و کاهش وابستگی
عربستان سعودی که از سال ۲۰۰۳ به‌عنوان شریک مهم ایالات متحده در مبارزه با تروریسم شناخته می‌شود، حالا در تلاش است تا به‌جای مصرف‌کننده صرف تسلیحات، به یک تولیدکننده داخلی تبدیل شود. ریاض هدف‌گذاری کرده است که تا سال ۲۰۳۰ بیش از نیمی از هزینه‌های دفاعی خود را در داخل کشور بومی‌سازی کند. این حرکت بخشی از چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان است که به‌دنبال کاهش وابستگی به نفت و تقویت صنایع داخلی است.
در عین حال، عربستان سعودی به گسترش همکاری‌های دفاعی خود با کشورهای اروپایی و آسیایی نیز پرداخته است تا از وابستگی خود به یک کشور خاص کاسته و توانایی‌های دفاعی خود را تقویت کند.
