چرا «معاویه» سریال عربی این روزها بحث‌برانگیز شده است؟

ماه رمضان امسال با پخش سریال عربی «معاویه» از شبکه MBC عربستان سعودی، واکنش‌های زیادی را برانگیخت. این سریال که روایتگر داستان صدر اسلام است، عمدتاً بر شخصیت معاویه بن ابی‌سفیان و نقش او در تاریخ اسلام تمرکز دارد. اما جالب‌ترین نکته در این سریال، بی‌توجهی به شخصیت‌های مهمی همچون پیامبر اسلام حضرت محمد صلّی‌الله‌علیه‌وآله و امام علی علیه‌السلام است. به جای آن، شخصیت معاویه در کانون توجه قرار دارد و تاریخ به گونه‌ای تحریف شده به نمایش درآمده است که چهره‌ای مثبت از او به مخاطب ارائه می‌شود.

محمدحسین رجبی دوانی، تاریخ‌پژوه معاصر، با نقد شدید این سریال اظهار داشت که این پروژه به‌ویژه در شرایط فعلی، با هدف مقابله با موفقیت‌های جبهه مقاومت به رهبری ایران و محبوبیت آن در بین مردم، به‌ویژه پس از حوادث غزه، تولید شده است. به گفته دوانی، این سریال بخشی از تلاش سعودی‌ها برای تخریب و تضعیف جبهه مقاومت و نمایش دادن چهره‌ای سفید از معاویه است تا امید مردم به جبهه مقاومت و شیعه را تضعیف کنند.

وی افزود: «عربستان سعودی و وهابیت به شدت از گسترش جبهه مقاومت و حمایت ایران از مردم مظلوم غزه نگران هستند، چرا که تنها حامیان مردم غزه، جبهه مقاومت بوده‌اند و تبلیغات منفی علیه شیعه، نتوانسته تأثیری در تغییر نگرش مردم داشته باشد.» دوانی ادامه داد که با این سریال، سعودی‌ها در تلاشند تا با تغییر روایت‌های تاریخی و تطهیر چهره معاویه، جبهه مقاومت را در افکار عمومی تضعیف کنند.

دوانی همچنین به تاریخ‌نگاری‌های گذشته اشاره کرد و گفت: «از زمان ابن تیمیه و جاحظ، تلاش‌هایی برای تطهیر چهره معاویه انجام شده است. این مورخان برای نشان دادن معاویه به‌عنوان یک شخصیت مثبت، حتی به ساحت مقدس امام علی علیه‌السلام نیز جسارت کرده‌اند.» این تلاش‌ها از آن زمان تاکنون ادامه داشته است و حالا با پخش این سریال، به نظر می‌رسد سعودی‌ها قصد دارند این روایت‌های تاریخ‌نگاری را به یک ابزار برای تحکیم موقعیت خود در دنیای اسلام تبدیل کنند.

وی به تحلیل دیگری نیز اشاره کرد که هدف سعودی‌ها از این سریال می‌تواند شبیه‌سازی حکومت معاویه باشد، که خلافت را به سلطنت موروثی تبدیل کرد. این تحلیل بیان می‌کند که سعودی‌ها با احیای نماد حکومت معاویه، در تلاش هستند تا سلطنت موروثی خود را در دنیای اهل سنت تحکیم کنند. اما دوانی بر این باور است که هدف اصلی سعودی‌ها در این سریال، سفیدنمایی شخصیت معاویه به‌منظور تضعیف جبهه مقاومت و کاهش محبوبیت شیعه در بین مسلمانان است.