گزارش تکان‌دهنده از وضعیت بازار کالاهای اساسی امروز ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

دو هفته پیش، معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی در واکنش به اختلالات موجود در توزیع روغن خوراکی، از بخش خصوصی و واردکنندگان خواست تا به تعهدات خود عمل کرده و روغن‌های وارداتی موجود در انبارها را روانه بازار کنند. با این وجود، گزارش‌ها حاکی از آن است که تولیدکنندگان همچنان به توزیع محدود و قطره‌چکانی این کالای اساسی ادامه می‌دهند. به طوری که در طول هفته، تنها در یک روز مشخص می‌توان روغن را در فروشگاه‌های زنجیره‌ای یافت و در سایر روزها، قفسه‌ها همچنان خالی از این محصول پرمصرف هستند.

در سطح خرده‌فروشی‌ها نیز، روغن آفتابگردان به ندرت یافت می‌شود و فروشندگان خرد مدعی هستند که تولیدکنندگان آن‌ها را مجبور به خرید بسته‌های حجیم (۱۲ عدد روغن خوراکی و ۴ قوطی روغن نباتی) می‌کنند که با توجه به حجم محدود تقاضا، هزینه حمل و نقل آن برایشان مقرون به صرفه نیست و پاسخگوی نیاز بازار نیز نمی‌باشد. برخی از این فروشندگان عنوان می‌کنند که برای تامین نیاز مشتریان خود، مجبور به خرید روغن از بازار آزاد با قیمت‌های بالاتر هستند و به تبع آن، این محصول را با سود بیشتری به مصرف‌کنندگان عرضه می‌کنند. به عنوان مثال، در حالی که قیمت درج شده روی قوطی روغن نباتی ۵ کیلوگرمی ۳۶۹.۵۰۰ تومان است، خرده‌فروشان آن را تا ۴۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسانند.

نکته قابل تامل اینجاست که واردکنندگان روغن خام و تولیدکنندگان روغن خوراکی، ارز دولتی برای تامین این کالای استراتژیک دریافت کرده‌اند و قیمت‌گذاری روغن خام در ایران حتی از نرخ‌های جهانی نیز بالاتر است. با این حال، به دلیل ضعف نظارت از سوی دستگاه‌های مسئول، از سازمان تعزیرات حکومتی گرفته تا وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت، توزیع این کالای ضروری به صورت قطره‌چکانی انجام می‌شود. از سوی دیگر، عدم شفافیت در زنجیره تولید و توزیع، زمینه را برای خرید مازاد و انبار کردن روغن توسط تولیدکنندگان صنف و صنعت فراهم کرده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که بخشی از روغن‌های تولید شده با ارز دولتی، به صورت غیررسمی وارد بازار آزاد شده و سوداگران در کمین ایجاد بازار سیاه برای این محصول هستند.

بازار قند و شکر؛ بی‌نظارتی و قیمت‌گذاری سلیقه‌ای

در بازار قند و شکر نیز وضعیت چندان مساعد نیست. بخش قابل توجهی از محصولات عرضه شده، فاقد هرگونه اطلاعاتی نظیر پروانه کسب، تاریخ تولید و انقضا، قیمت مصرف‌کننده و... هستند. در نتیجه این وضعیت، فروشندگان به صورت سلیقه‌ای اقدام به قیمت‌گذاری کرده و هر بسته به ظاهر یک کیلوگرمی با نرخ ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.

فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز در هفته‌های اخیر با محدودیت عرضه شکر مواجه بوده‌اند. موجودی این محصول معمولاً در ساعات اولیه صبح به اتمام می‌رسد و در دو هفته گذشته، قفسه‌های مربوط به شکر در اغلب روزها خالی بوده است. علاوه بر این، گزارش‌هایی از توزیع غیررسمی بسته‌هایی با تاریخ تولید ۱۴۰۵ و تاریخ انقضای ۱۴۰۳ به دست رسیده است که به وضوح نشان‌دهنده فقدان نظارت کافی بر فرآیند تولید و عرضه برخی کالاهای اساسی از جمله قند و شکر است.

بازار گوشت قرمز؛ صف‌های طولانی و کاهش سهمیه دولتی

از ابتدای سال جاری، توزیع گوشت دولتی با محدودیت قابل توجهی روبرو شده است. به طوری که شهروندان برای تهیه این محصول با قیمت تنظیم شده، مجبور به ایستادن در صف‌های طولانی در ساعات اولیه صبح و قبل از شروع کار فروشگاه‌های زنجیره‌ای بوده‌اند. این محدودیت در دو هفته اخیر تشدید شده و برخی از فروشندگان مدعی هستند که سهمیه گوشت دولتی آن‌ها در این مدت، به مراتب کمتر شده است.

در همین راستا، رئیس سازمان دامپزشکی کشور در نشست خبری اخیر خود به حادثه انفجار در اسکله شهید رجایی بندر عباس اشاره کرد و اعلام نمود که در میان ۲۰۰ کانتینر موجود در این بندر، تعدادی کانتینر حاوی گوشت نیز وجود داشته که در جریان این حادثه از بین رفته‌اند. بر اساس این گزارش، ۲ کانتینر گوشت گوسفندی، ۲۳ کانتینر گوشت گوساله، یک کانتینر ماهی، یک کانتینر پا مرغ و ۱۷ کانتینر از ۷۱ کانتینر گوشت بوفالو ترانزیتی در محل انفجار حضور داشته و خسارت دیده‌اند.

بازار حبوبات؛ افزایش نجومی قیمت و بسته‌بندی‌های فریبنده

بازار حبوبات نیز با افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها مواجه شده است. این گرانی به حدی است که تولیدکنندگان برای حفظ قدرت خرید مصرف‌کنندگان، به بسته‌بندی‌های با وزن کمتر روی آورده‌اند. به عنوان مثال، قیمت لوبیا چیتی ۵۰۰ گرمی در حال حاضر ۲۷۰ هزار تومان تعیین شده است.

علاوه بر این، برخی از برندها محصولات جدید خود را با وزن ۸۰۰ گرم به بازار عرضه می‌کنند. دلیل این تغییر وزن، کاهش تقاضا به دلیل افزایش شدید قیمت‌ها و عدم کشش بازار برای پذیرش قیمت‌های بالاتر است. در این میان، برخی تولیدکنندگان بسته‌های ۸۰۰ گرمی را با همان قیمت یا حتی بالاتر از بسته‌های ۹۰۰ گرمی قبلی به فروش می‌رسانند. به عنوان نمونه، قیمت هر بسته لوبیا قرمز ۸۰۰ گرمی ۲۹۸.۹۰۰ تومان تعیین شده است، در حالی که پیش‌تر بسته ۹۰۰ گرمی آن ۲۷۰ هزار تومان به فروش می‌رسید.

بازار لبنیات؛ فقدان پنیر دولتی و افزایش قیمت شیر

در بازار لبنیات، پنیر با قیمت مصوب دولتی (هر بسته ۴۰۰ گرمی یو اف) به ندرت یافت می‌شود و همین نوع پنیر با افزودن ویتامین D با قیمت ۵۸ هزار تومان عرضه می‌گردد. در حالی که هنوز قیمت جدید شیر خام از سوی وزیر جهاد کشاورزی اعلام نشده است، برخی از برندها به صورت خودسرانه اقدام به افزایش قیمت شیر کرده‌اند و قیمت هر بطری شیر از ۵۹ هزار تومان به ۶۳ هزار تومان رسیده است.

بازار کنسروها؛ رشد بی‌سابقه قیمت تن ماهی و رب گوجه فرنگی

قیمت کنسرو تن ماهی ۱۸۰ گرمی که در اسفند ماه سال گذشته ۹۹.۸۰۰ تومان بود، در هفته جاری برای محصولات جدید به ۱۰۵ هزار تومان افزایش یافته است. همچنین در بازار رب گوجه فرنگی نیز شاهد افزایش قابل توجه قیمت‌ها بوده‌ایم. یکی از برندهای معروف، قیمت هر قوطی رب را در سال جدید ابتدا از ۷۵ هزار تومان به ۸۵ هزار تومان و سپس به ۹۷ هزار تومان افزایش داده است.

جدول قیمت برخی کالاهای اساسی:

شایان ذکر است که شهروندان می‌توانند با مراجعه به میادین میوه و تره بار، برخی از این اقلام را با قیمت‌های پایین‌تری تهیه کنند. به عنوان مثال، قیمت گوشت گوسفندی تا ۲۱ درصد، گوشت گوساله ۲۱ درصد، گوشت مرغ ۷ درصد، تخم مرغ (شانه ۲ کیلوگرمی) ۱۸ درصد، حبوبات ۲۰ درصد، برنج داخلی درجه یک ۹ درصد، قند ۱۱ درصد و شکر ۱۴ درصد ارزان‌تر از فروشگاه‌های سطح شهر در این میادین عرضه می‌شود.