افزایش فوق‌العاده ویژه فرهنگیان: خبری خوش برای بازنشستگان یا وعده‌ای دیگر؟
تصویب نهایی افزایش ۵۰ درصدی فوق‌العاده ویژه برای فرهنگیان شاغل، موجی از امید را در میان بازنشستگان فرهنگی ایجاد کرده است. آیا این افزایش حقوق، سرانجام به بهبود وضعیت معیشتی این قشر کمک خواهد کرد؟ در این گزارش به جزئیات و تأثیر این مصوبه بر حقوق بازنشستگان می‌پردازیم.
این گزارش از انتشار فرمول محاسبه فوق‌العاده ویژه ۵۰ درصدی تا مقایسه فوق‌العاده ویژه بازنشستگان دولتی و تأمین اجتماعی را دربرمی‌گیرد. لازم به یادآوری است که با تصویب نهایی افزایش فوق‌العاده ویژه ۵۰ درصدی برای فرهنگیان، حقوق بازنشستگان نیز به طور رسمی افزایش خواهد یافت. این افزایش حقوق از اول خرداد ۱۴۰۴ اجرایی می‌شود و بازنشستگان فرهنگی می‌توانند منتظر رشد ۵ تا ۱۴ میلیون تومانی حقوق خود باشند. در ادامه، جزئیات این مصوبه مهم و نحوه دریافت مابه‌التفاوت حقوق را بررسی می‌کنیم.
شورای حقوق و دستمزد با تصویب فوق‌العاده ویژه ۵۰ درصدی برای فرهنگیان، گامی مؤثر در بهبود وضعیت مالی این قشر زحمتکش برداشت. این افزایش حقوق شامل بازنشستگان فرهنگی نیز می‌شود که صندوق بازنشستگی موظف است بخشی از آن را به سرعت اعمال و مابه‌التفاوت را در زمان مناسب واریز کند. سازمان تأمین اجتماعی نیز پرداخت معوقات حقوق فروردین ۱۴۰۴ را برای بازنشستگان تأمین اجتماعی در خردادماه تضمین کرده است. در این مطلب به جزئیات اجرای این مصوبات می‌پردازیم.
اجرای رسمی فوق‌العاده ۵۰ درصدی برای فرهنگیان از اول خرداد
با تصویب نهایی شورای حقوق و دستمزد و تأیید دولت، افزایش فوق‌العاده ویژه ۵۰ درصدی برای فرهنگیان از اول خرداد ۱۴۰۴ اجرایی خواهد شد. احکام افزایش حقوق فرهنگیان شاغل در هفته دوم خرداد صادر می‌شود و این افزایش حقوق، فرهنگیان بازنشسته را نیز در بر خواهد گرفت.
آیا بازنشستگان هم مشمول افزایش فوق‌العاده ویژه می‌شوند؟
بر اساس مصوبه، صندوق بازنشستگی موظف است ۹۰ درصد این فوق‌العاده ویژه را برای بازنشستگان اعمال کند و مابه‌التفاوت آن را پس از مدتی به حساب این قشر واریز نماید. بنابراین، بازنشستگان فرهنگی نیز می‌توانند منتظر افزایش قابل توجهی در حقوق خود باشند.
اعمال فوق‌العاده خاص در حقوق بازنشستگان
طبق ماده ۱۰۶ جزء ۳ بند پ قانون برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه؛ "دولت مجاز است به منظور عدالت در پرداختها، افزایش بهره‌وری و نگهداشت نیروی انسانی در دستگاه‌های اجرایی و نیز تقویت نسبت به وضع فوق‌العاده خاص مشمول کسور، اقدام قانونی به‌عمل آورد." به عبارت دیگر، فوق‌العاده خاص یک مزایای مالی است که به کارمندان دولت تعلق می‌گیرد. پس از اجرایی شدن این فوق‌العاده در حقوق شاغلان، بر اساس تصویب‌نامه شماره ۶۸۹۶۹/ت۲۶۷۷۰ه-مورخ ۱۴۰۳/۰۵/۰۱ هیئت وزیران، صندوق‌های بازنشستگی مکلف هستند تا نسبت به اعمال افزایش حداقل ۹۰ درصد از ۲۵۰۰۰ امتیاز، یعنی ۲۲۵۰۰ امتیاز، در حقوق بازنشستگان اقدام کنند. مبالغ پرداختی تحت عنوان فوق‌العاده خاص موضوع این جزء، صرفاً در محاسبه حقوق بازنشستگی، پاداش پایان خدمت و ذخیره مرخصی استحقاقی در زمان بازنشستگی قابل اعمال است و در سایر مؤلفه‌های حکم کارگزینی از جمله حق شغل، حق شاغل، فوق‌العاده ویژه و فوق‌العاده جذب و نیز اضافه‌کار تأثیری نخواهد داشت.
جزئیات افزایش حقوق بازنشستگان؛ رشد ۵ تا ۱۴ میلیون تومانی
این فوق‌العاده ویژه شامل مجموعه‌ای از موارد مانند حق شغل، حق شاغل، فوق‌العاده شغل، سختی کار، بندهای الف و ی، حق مدیریت و ایثارگری است که درصدهای متفاوتی به تفکیک رتبه‌های اداری به آن‌ها تعلق می‌گیرد. با اعمال این مصوبه، حقوق بازنشستگان بین ۵ تا ۱۴ میلیون تومان افزایش خواهد یافت.
پرداخت مابه‌التفاوت حقوق فروردین ۱۴۰۴ در خرداد
سازمان تأمین اجتماعی نیز اعلام کرده است که مابه‌التفاوت حقوق فروردین ۱۴۰۴ که به دلیل تأخیر پرداخت نشده بود، در خردادماه همراه با حقوق جاری به حساب بازنشستگان واریز خواهد شد. این اقدام در جهت جبران عقب‌افتادگی پرداختها و ارتقای سطح رفاه بازنشستگان انجام می‌شود.
تأثیر افزایش فوق‌العاده ویژه شاغلین فرهنگی در حقوق بازنشستگان
پیرو سؤالات متعدد پیرامون میزان تأثیر افزایش فوق‌العاده ویژه شاغلین فرهنگی به میزان ۵۰ درصد در حقوق بازنشستگان محترم فرهنگی، جدول محاسبه تأثیر افزایش فوق‌العاده ویژه فرهنگیان شاغل بر مبنای ۷۰ درصد مابه‌التفاوت در سال ۱۴۰۴ در ستون زرد رنگ شماره ۸ و در صورت اجرای ۹۰ درصد کامل مبلغ، ستون شماره ۷ باید در نظر گرفته شود.
بدیهی است اجرای تأثیر این فوق‌العاده بر مبنای جزء ۱ بند ر ماده ۲۸ قانون برنامه هفتم پیشرفت و دستورالعمل همسان‌سازی سال ۱۴۰۳ و توافق‌نامه کارگروه پیگیری همسان‌سازی در سال ۱۴۰۳ به میزان حداقل ۷۰ درصد مابه‌التفاوت در سال ۱۴۰۴ همزمان با صدور احکام شاغلین فرهنگی باید به بازنشستگان معظم تسری داده شود. ضمناً فوق‌العاده خاص در صورت ابلاغ جدای از این فوق‌العاده می‌باشد و ربطی به هم ندارند. با احترام - غلامحسین قاسمی؛ بازنشسته فرهنگی و کارشناس سابق امور اداری اصفهان
انتشار فرمول محاسبه فوق‌العاده ویژه ۵۰ درصدی
افزایش فوق‌العاده ویژه کارکنان دولت در سال ۱۴۰۴ به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات حقوق و مزایای کارکنان بدل شده است. این فوق‌العاده که از سال ۱۴۰۰ با هدف افزایش قدرت خرید و تاب‌آوری کارکنان دولت در برابر تورم تعریف شده، حالا در چارچوب برنامه توسعه هفتم با اصلاحاتی همراه است که بر نحوه پرداخت آن تأثیر می‌گذارد.
فوق‌العاده ویژه در اصل یک آیتم "اثرپذیر ولی بی‌اثر" است؛ به این معنا که تحت تأثیر سایر بندهای مشمول کسورات قرار می‌گیرد، اما خود تأثیری بر بندهایی نظیر فوق‌العاده رتبه و اضافه‌کاری ندارد. از سال ۱۴۰۰ درصد این آیتم بر اساس رتبه‌های پنج‌گانه اداری شامل عالی، خبره، ارشد، پایه و مقدماتی متغیر شد. برای مثال، رتبه "عالی" معادل ۲۷ درصد در نظر گرفته شده است.
در بسیاری از نهادها، به‌ویژه بخش اداری، درصد فوق‌العاده ویژه تا سقف ۵۰ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که برای فرهنگیان آموزشی، همچنان سقف ۲۷ درصد لحاظ شده است. در برنامه توسعه هفتم، دولت موظف شده است برای اجرای عدالت، کسری درصد فوق‌العاده ویژه را برای همه کارکنان جبران و آن را تا سقف ۵۰ درصد برساند؛ بدون توجه به نهاد استخدامی یا رتبه اداری فرد. در اجرای این تغییرات، میزان افزایش برای همه کارکنان دولت یکسان نخواهد بود. افرادی که پیش‌تر درصد بالاتری دریافت کرده‌اند، مبلغ افزوده کمتری خواهند داشت. در مقابل، کارکنانی که درصد کمتری دریافت کرده‌اند، افزایش حقوق بیشتری تجربه می‌کنند. افرادی که قبلاً از ۵۰ درصد این فوق‌العاده بهره‌مند شده‌اند، مشمول افزایش جدید نخواهند شد.
نحوه محاسبه فوق‌العاده ویژه ۵۰ درصدی بازنشستگان
دو روش اصلی برای محاسبه فوق‌العاده ویژه بازنشستگان جدید وجود دارد:
روش اول: (مبلغ فوق‌العاده فعلی × ۰.۵) ÷ ۰.۲۷ = مبلغ افزوده شده
روش دوم: مبلغ فوق‌العاده فعلی × ۱.۸۵ = مبلغ جدید فوق‌العاده
مثال کاربردی: اگر مبلغ فعلی فوق‌العاده ویژه یک بازنشسته ۲ میلیون تومان باشد: (۲,۰۰۰,۰۰۰ × ۰.۵) ÷ ۰.۲۷ = ۳,۷۰۰,۰۰۰ در این حالت، ۱,۷۰۰,۰۰۰ تومان به حقوق بازنشسته افزوده خواهد شد. کارکنان و بازنشستگان باید توقعات خود را بر اساس واقعیت‌های حقوقی تنظیم کنند. افزایش فوق‌العاده ویژه الزاماً به معنی جهش بزرگ حقوق برای همه نیست و ادعاهایی که برخی افراد یا گروه‌ها در خصوص افزایش چند برابری دارند، صحت ندارد. برای برآورد میزان فوق‌العاده ویژه در سال آینده، می‌توانید مراحل زیر را طی کنید:
- مبلغ فوق‌العاده ویژه آخرین حکم زمان شاغلی را در ۹۰ درصد ضرب کنید تا رقم مبنای بازنشستگی به‌دست آید.
- عدد حاصل را در ۱.۷۵ ضرب کنید تا میزان قابل پرداخت در سال ۱۴۰۴ مشخص شود.
- این رقم را مبنای محاسبه برای فوق‌العاده ویژه ۵۰ درصدی قرار دهید.
با اجرای اصلاحات جدید در افزایش فوق‌العاده ویژه کارکنان دولت، شاهد تغییرات چشمگیری در عدالت پرداختها خواهیم بود، اما تأثیر این تغییرات بر حقوق افراد، بسته به میزان دریافتی قبلی، متفاوت است. آنچه اهمیت دارد، درک صحیح از ساختار این آیتم حقوقی و دوری از انتظارات غیرواقعی است.
فوق‌العاده ویژه یک آیتم اثرپذیر ولی خود بی‌اثر است، چرا که این بند از احکام حقوقی متأثر از بندهای مشمول کسورات بوده ولی خود هیچ‌گونه تأثیری بر بندهای دیگر از جمله فوق‌العاده رتبه و اضافه‌کاری ندارد. از سال ۱۴۰۰ درصدهای فوق‌العاده ویژه بر اساس رتبه‌های پنج‌گانه اداری (عالی، خبره، ارشد، پایه، مقدماتی) تغییر کرد به طوریکه برای رتبه ۵ اداری (عالی) ۲۷ درصد لحاظ گردید. این امتیاز از سوی قانون‌گذار برای کارمندان لشکری و کشوری در نظر گرفته شده تا به از ناحیه آن قدرت خرید آن‌ها افزایش یابد و تاب‌آوری حقوق‌بگیران با درآمد ثابت در مقابل افزایش تورم افسارگسیخته افزایش یابد. هرچند میزان آن برای فرهنگیان بخش آموزشی حداکثر ۲۷ درصد لحاظ شده است.
مقایسه فوق‌العاده ویژه بازنشستگان دولتی و تأمین اجتماعی
متناسب‌سازی حقوق با فوق‌العاده خاص با هم قابل قیاس نیستند. آنچه که انجام متناسب‌سازی را به یک ضرورت تبدیل نمود، افت ضریب مستمری در طول سال‌های گذشته بود که ناشی از عملکرد ناصحیح سازمان در نحوه افزایش مستمری‌ها در خصوص ماده ۹۶ بود، به عبارت دیگر باعث و بانی افت ضریب خود سازمان بود و لاجرم می‌بایست جهت جبران آن اقدام می‌نمود که مصوبه متناسب‌سازی برنامه هفتم آن را تسهیل کرد. اما موضوع پرداخت فوق‌العاده خاص یک مقوله جدید است که مختص کارکنان و شاید بازنشستگان دستگاه‌های اجرایی می‌باشد که بر اساس آن ۲۵۰۰۰ امتیاز به شاغلین و ۲۲۵۰۰ امتیاز جهت بازنشستگان در نظر گرفته شده است و این در حالی است که این‌گونه پرداختها و امتیازات هیچ سنخیتی با قوانین و مقررات سازمان تأمین اجتماعی ندارد.
نکته دیگر اینکه بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی از لحاظ نوع رابطه استخدامی در زمان اشتغال متنوع می‌باشند. تعدادی از آن‌ها مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری در شرکت‌ها و دستگاه‌های دولتی اشتغال داشته‌اند، تعدادی مشمول قوانین خاص در نهادهای عمومی غیر دولتی، برخی فاقد کارفرما و به صورت خویش‌فرمایی حق بیمه پرداخت نموده‌اند و بالاخره تعداد بیشتر بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی را مشمولین قانون کار و بخش خصوصی تشکیل می‌دهند. بنابراین پرداخت فوق‌العاده خاص جهت بازنشستگان و آن هم بر اساس ۲۲۵۰۰ امتیاز و ۹۰ درصد همتراز شاغلین، با مقررات سازمان همخوانی ندارد، و از طرفی ایجاد بار مالی جهت سازمان بدون تأمین منابع آن، مغایر با قانون می‌باشد. به نظر می‌رسد در این رابطه یا باید دولت مستقیماً نحوه اجرا و مبالغ آن را در اختیار سازمان قرار دهد و یا اینکه دستگاه‌های اجرایی خودشان مبالغ را به بازنشستگان خود پرداخت نمایند کما اینکه در حال حاضر بعضی از مزایا و امکانات را رأساً به بازنشستگان خود که مستمری‌بگیر سازمان هستند را پرداخت و ارائه می‌نمایند، مانند بیمه تکمیلی. یوسف جعفری بازنشسته تأمین اجتماعی
