شوک به بازنشستگان: افزایش حقوق بیش از ۱.۵ برابر اما معوقات کی پرداخت می‌شود؟
خبر افزایش بیش از ۱.۵ برابری متوسط حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی با اجرای متناسب‌سازی، خبری مسرت‌بخش است، اما ابهامات زیادی درباره زمان دقیق پرداخت معوقات و نحوه اجرای کامل این افزایش حقوق وجود دارد. در شرایطی که بسیاری از بازنشستگان از فروردین ماه تاکنون منتظر تسویه حساب هستند، این گزارش به جزئیات این افزایش حقوق و چالش‌های پیش روی سازمان تأمین اجتماعی می‌پردازد. آیا وعده‌ها محقق می‌شوند؟
متوسط حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی در سال ۱۴۰۴ با اجرای طرح متناسب‌سازی و افزایش سالانه، رشد قابل توجهی را تجربه کرده و بیش از ۱.۵ برابر شده است. با این حال، بسیاری از بازنشستگان از فروردین ماه تاکنون در انتظار پرداخت معوقات و اعمال کامل متناسب‌سازی حقوق خود هستند. در همین راستا، در این گزارش به بررسی متوسط حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی با اجرای متناسب‌سازی و نیز زمان پرداخت معوقات و متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۴ خواهیم پرداخت.
چالش‌های نگران‌کننده در تأمین اجتماعی: نسبت بیمه‌پرداز به مستمری‌بگیر
مصطفی سالاری، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی، در نشست مشترک با اتاق تعاون ایران، به بررسی وضعیت این سازمان پرداخت. وی با اشاره به اینکه نسبت بیمه‌پرداز به هر مستمری‌بگیر (اعم از بازنشسته یا از کارافتاده) به عدد نگران‌کننده ۳.۸ نفر رسیده است، هشدار داد که این نسبت باید حداقل چهار نفر باشد. او افزود که حتی رساندن این نسبت به عدد چهار، در شرایط فعلی و بدون انجام اصلاحات ساختاری، بسیار دشوار و تقریباً ناممکن به نظر می‌رسد.
سالاری تأکید کرد که تأمین ماهانه حقوق بیش از ۴۰۰ هزار نفر مستمری‌بگیر، یک ضرورت حیاتی است و تأخیر حتی شش ساعته در پرداخت‌ها می‌تواند کشور را با چالش جدی مواجه کند. وی هشدار داد که در صورت عقب افتادن پرداخت‌ها برای بیش از یکی دو یا سه ماه، پوشش درمان و تعهدات پزشکی نیز با مشکل اساسی روبرو خواهد شد.
کسری ۲۵۰ همتی در منابع سازمان
مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی به وضعیت منابع و وصولی‌های مالی اشاره کرد و گفت: "در فروردین ۱۴۰۳ حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان (همت) حق بیمه وصول شد و طبق برآورد خرداد ماه نیز رقم وصولی تقریباً همین عدد، یعنی حدود ۹۰ همت، خواهد بود." وی میانگین سالانه وصولی را چیزی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ همت برآورد کرد. در مقابل، سالاری تصریح کرد که سازمان با ۳۰ همت کسری ماهانه منابع و در مجموع با ۲۵۰ همت کسری سالانه مواجه است.
سالاری در ادامه به فعالیت شرکت شستا و سوددهی آن برای جبران کسری‌ها اشاره کرد و گفت: "ارزش شرکت شستا به ۶۰۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد که سالانه ۲۰ تا ۳۰ همت سوددهی دارد. این مبلغ اما تنها می‌تواند درصد اندکی از کسری منابع تأمین اجتماعی را جبران کند." او تأکید کرد که تمامی درآمدها، دریافتی حق بیمه‌ها و پرداختی‌های دولت در بخش‌های مختلف باید صرف هزینه‌های درمانی، خدماتی، حقوق نیروی انسانی و پرداخت حقوق بازنشستگان شود، در حالی که با میزان درآمد فعلی و کسورات، جبران کسری‌ها با شرایط کنونی امکان‌پذیر نیست.
بازنشستگی پیش از موعد و بار مالی معافیت‌های بیمه‌ای
سالاری به نکته مهم دیگری نیز اشاره کرد و گفت: "هر ساله نزدیک به نیمی از بازنشستگان (۴۸ درصد) را افرادی تشکیل می‌دهند که از امتیاز یا فرصت بازنشستگی پیش از موعد استفاده می‌کنند و این موضوع فشار مضاعفی را بر منابع سازمان تحمیل می‌کند."
وی همچنین از رقم معافیت‌های بیمه‌ای که بار مالی آن بر دوش دولت قرار گرفته و پرداخت نشده است، انتقاد کرد و گفت: "از سال ۱۳۶۱ تاکنون، معافیت بیمه‌ای ناشی از قوانین متعدد و مختلف، توسط هیچ دولتی به طور کامل پرداخت نشده است." او هشدار داد که اگر روند فعلی ادامه پیدا کند و اصلاحات لازم صورت نگیرد، معوقات به تدریج افزایش یافته و جبران آن دشوارتر خواهد شد.
با این وجود، سالاری تأکید کرد: "با وجود همه کسورات، متوسط حقوق بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی با اجرای متناسب‌سازی و افزایش سالانه، نسبت به پنج ماه گذشته بیش از یک و نیم برابر افزایش یافته است، اما سازمان به دنبال صرفه‌جویی در پرداخت‌ها نیست، چرا که زندگی و معیشت افراد بیمه‌پرداز و بازنشسته خط قرمز ماست."
حذف کارگران ساختمانی غیرواقعی و تعهدات جدید دولت
سالاری به وضعیت بیمه کارگران ساختمانی نیز اشاره کرد و اظهار داشت: "در برخی شهرستان‌ها، متوسط ماهانه ۵۰ میلیارد تومان وصول حق بیمه این گروه بوده است. در حال حاضر ۱۲۰ هزار نفر به عنوان کارگر ساختمانی برای بهره‌گیری از خدمات بیمه تأمین اجتماعی معرفی شده‌اند که لزوماً همه واقعی نیستند." وی افزود که پالایش‌ها و بازرسی مشترک برای حذف افراد غیرواقعی در دستور کار است و برای هر حذف، قابلیت جایگزینی تا ۵۰ نفر جدید در سیستم وجود دارد.
مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به پرداخت بخشی از مطالبات این سازمان از سوی دولت چهاردهم در سال گذشته، اظهار داشت: "تعهدات جدید دولت بدون پشتوانه عددی، پاسخگوی جمعیت روبه‌رشد نیست و نمی‌توان انتظار جبران کسری منابع را فقط از سمت دولت داشت." وی تأکید کرد: "اگر اصلاحات مهم در ساختار سازمان و قوانین حوزه تأمین اجتماعی صورت نگیرد، وضعیت منابع بدتر خواهد شد، چرا که مانند صندوق‌های نیرو‌های مسلح یا کشوری نیستیم که دولت بتواند هر زمان مایحتاج را به طور کامل جبران کند." سالاری از همه دستگاه‌ها و تشکل‌ها درخواست کرد که با همکاری و هم‌افزایی، نقش عملیاتی در مدیریت منابع ایفا کنند و دولت نیز با اصلاح رویه معافیت‌ها و حمایت مستقیم، جدی‌تر وارد عمل شود تا سازمان دچار بحران تأمین نشود.
زمان واریز مابه‌التفاوت حقوق بازنشستگان
ایرج نادری، مدیرکل تأمین اجتماعی فارس، در خصوص زمان پرداخت مابه‌التفاوت حقوق بازنشستگان توضیحاتی ارائه داد. او تأکید کرد که پرداخت مابه‌التفاوت حقوق فروردین ماه بازنشستگان پس از تأمین نقدینگی در حقوق خردادماه انجام خواهد شد. نادری در مورد افزایش حقوق بازنشستگان گفت: "در سال گذشته با اجرای متناسب‌سازی حقوق، ۴۰ درصد از ۹۰ درصد افزایش متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان به صورت مرحله‌ای اجرا شد. در سال ۱۴۰۴ نیز افزایش ۴۵ درصدی برای حداقل‌بگیران و ۳۲ درصد به اضافه مبلغ ثابت ۹۳۱۶۰۵۰ ریال برای سایر سطوح لحاظ شده است."
نادری افزود: "متناسب‌سازی سال گذشته به پایه حقوق اضافه شده و ۳۰ درصد مرحله دوم متناسب‌سازی امسال نیز، اجرا شده است. حقوق اردیبهشت ماه طبق این محاسبات پرداخت شده و مابه‌التفاوت فروردین پس از تأمین نقدینگی در حقوق خرداد پرداخت خواهد شد." مدیرکل تأمین اجتماعی فارس همچنین با اشاره به انتظارات بازنشستگان در مورد مستمری، گفت: "بر اساس آمارها و مستندات موجود، افزایش حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی در سال ۱۴۰۴ از همه صندوق‌ها و سازمان‌های بیمه‌ای بیشتر بوده است." او تأکید کرد که سازمان تأمین اجتماعی قدردان زحمات بازنشستگان است و تلاش می‌کند تا معیشت دغدغه آن‌ها نباشد.
در ادامه، نادری درباره تغییر حمایت‌های بیمه‌ای دولت اظهار کرد: "از سال ۱۳۶۱ دولت سهم بیمه‌ای کارگاه‌های کوچک و رانندگان را پرداخت می‌کرد اما اکنون بر اساس قانون جدید، تعهد دولت محدود به حداقل دستمزد شده و مازاد آن باید توسط کارفرما یا بیمه‌شده پرداخت شود."
آیا این اقدامات و وعده‌ها می‌تواند نگرانی‌های بازنشستگان را برطرف کند و آینده‌ای با ثبات‌تر را برای آن‌ها رقم بزند؟
