حذف یارانه نقدی ۱۸ میلیون نفر در مرداد ۱۴۰۴ قطعی شد | کالابرگ فقط تسهیلات یک سوم مشمولان را پوشش میدهد؟
دولت ایران با اجرای قطعی حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی شامل حدود ۱۸ میلیون نفر از مردادماه ۱۴۰۴، قصد آزادسازی منابع مالی زیادی دارد که به گفته مسئولان تنها توان پوشش یکسوم مشمولان کالابرگ الکترونیکی را دارد. این اقدام که با هدف تخصیص بهتر منابع در شرایط اقتصادی دشوار اتخاذ شده، سوالات و چالشهای متعددی را در زمینه بودجه، شفافیت و عدالت اجتماعی مطرح کرده است.
حذف جانانه یارانه نقدی دهکهای هشتم، نهم و دهم، که حجتالله میرزایی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، آن را قطعی اعلام کرده است، در راستای آزادسازی منابع برنامهریزی شده تا این پولها صرف طرح گسترش کالابرگ الکترونیکی شوند. این منبع مالی معادل حدود ۵ هزار میلیارد تومان در هر ماه برآورد میشود.
اما یکی از بزرگترین مشکلات اجرای این طرح محدودیت منابع است؛ این مبلغ تنها برای تامین کالابرگ حدود ۱۰ میلیون نفر کافی است، در حالی که جمعیت سه دهک پایین درآمدی تقریباً ۲۸ میلیون نفر تخمین زده شده است. بنابراین، بیش از دو سوم مشمولان کالابرگ در خطر عدم دریافت حمایت معیشتی قابل توجهی هستند.
پرسشهای بیپاسخ و موانع قانونی
دولت هنوز پاسخ روشنی برای این سوالها ارائه نداده است که تکلیف حمایت از باقی مشمولان که یارانه آنها حذف شده چیست؟ آیا برنامهای برای پرداخت جایگزین و یا اصلاح منابع مالی وجود دارد؟ همچنین، شفافسازی درباره چگونگی بازبینی و بهروزرسانی دهکبندی درآمدی و نحوه تشخیص دقیق درآمدها و مصرف مشمولین هنوز مبهم مانده است.
از طرفی، اجرای طرح کالابرگ وابسته به منابع دیگری نیز هست که بر اساس ماده ۴۵ قانون مالیات بر ارزش افزوده، این منابع باید وارد چرخه تامین بودجه شوند. اما ضعف سامانههای اطلاعاتی، ناتوانی در رصد دقیق میزان مصرف مشمول مالیات، و معافیتهای برخی کالاها مثل لبنیات از مالیات، موانع بزرگی را ایجاد کرده است.
برداشت احتمالی از صندوق توسعه ملی و انتقادات
دولت پیشتر برای تامین بودجه کالابرگ از صندوق توسعه ملی برداشت کرده است و اکنون نگرانیها درباره تکرار این اقدام و پیامدهای اقتصادی و سیاسی مطلوب نیست، بالا گرفته است. کارشناسان اقتصادی افزایش فشار بر صندوقها را در شرایط اقتصادی کنونی بهشدت نقد میکنند و نسبت به سرنوشت مالی کشور هشدار میدهند.
