آخرین جزییات از حذف یارانه نقدی: جزییات آخرین تصمیم
در حالی که سیاست حذف یارانه نقدی در سال جاری بار دیگر مورد بحث قرار گرفته، کارشناسان بر ضرورت اصلاح و به‌روزرسانی شاخص‌های دهک‌بندی تأکید می‌کنند.
گزارش اقتصادآنلاین نشان می‌دهد طی سال‌های گذشته، روند دهک‌بندی یارانه‌ها با ضعف‌های اساسی در داده‌ها مواجه بوده که اجرای دقیق آن را مختل کرده است. مهم‌ترین گلوگاه در این زمینه، وجود افرادی است که علیرغم شرایطی غیرمشمول، همچنان یارانه دریافت می‌کنند. با این حال، به کارگیری فقط دو شاخص شفاف در این فرآیند می‌تواند صرفه‌جویی چند هزار میلیارد تومانی را به همراه داشته باشد.
طبق آیین‌نامه‌ای که در سال گذشته به تصویب هیئت وزیران رسید، برای حذف یارانه سه دهک پردرآمد جامعه، شش شاخص کلی تعیین شده است. اما پیش از آن، معیارها و سامانه‌های مربوط به دهک‌بندی با نقص‌هایی مواجه بودند که اجرای دقیق حذف یارانه پردرآمدها را با چالش‌های فراوان روبرو ساخت. این موانع، همراه با اعتراضات گسترده مردم به روند حذف، باعث شد اجرای این طرح با ملاحظات جدی مواجه شود.
شش شاخص مورد نظر برای تشخیص دهک‌های بالای درآمدی عبارتند از:
-
داشتن املاک لوکس با ارزش بالای ۳۵ میلیارد تومان
-
مالکیت خودرو یا خودروهای سواری و وانت با مجموع ارزش بیش از ۳ میلیارد تومان
-
درآمد بالاتر از سقف تعیین شده
-
میزان خرید بالاتر از حد مشخص از طریق حساب‌های غیرتجاری
-
ایرانیان مقیم خارج از کشور (طبق اعلام وزارت امور خارجه)
-
افراد با بیش از پنج سفر خارجی در سال
این شاخص‌ها برای سال ۱۴۰۳ تنظیم شده‌اند و برای اجرای دقیق در سال ۱۴۰۴، به‌روزرسانی متناسب با شرایط تورمی و اقتصادی فعلی ضرورت دارد. به‌خصوص قیمت خودرو، املاک و میزان درآمد و خرید باید بر اساس نرخ‌های روز به‌روز شود. در غیر این صورت، استفاده از داده‌های سال گذشته می‌تواند باعث کندی در روند دهک‌بندی شود که این امر اصلاً مطلوب نیست.
در میان این شاخص‌ها، دو مورد خاص نیازی به بررسی و ملاحظات پیچیده ندارند؛ ایرانیان مقیم خارج از کشور و افرادی که بیش از پنج بار در سال سفر خارجی دارند. همچنان کسانی هستند که سال‌ها از کشور خارج شده‌اند ولی به دلیل فقدان تراکنش مالی در سامانه‌ها، در دهک‌های پایین ثبت شده و یارانه دریافت می‌کنند. یک نمونه بارز، مجتبی پورمحسن، خبرنگار سابق رسانه ارتش رژیم صهیونیستی بود که تا پایان سال ۱۴۰۳ هم یارانه و کالابرگ دریافت می‌کرد، هرچند سال‌ها پیش کشور را ترک کرده بود.
آیین‌نامه مربوطه، الزام کرده که وزارت امور خارجه اطلاعات این افراد را به سامانه رفاه ایرانیان ارائه کند تا مبنای حذف یارانه غیرمشمولان قرار گیرد. علاوه بر این، حذف یارانه افرادی که بیش از پنج بار در سال سفر خارجی دارند نیز باید با همکاری پلیس و وزارت امور خارجه انجام شود.
صرفاً با اجرای این دو شاخص ساده، دولت می‌تواند بیش از ۳ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی در منابع یارانه‌ای داشته باشد. این مبلغ می‌تواند به جای استفاده از منابع صندوق توسعه ملی یا بودجه عمومی، صرف حمایت بیشتر از اقشار کم‌درآمد شود.
با این حال، هنوز هم افراد غیرمشمول زیادی در فهرست یارانه‌بگیران باقی مانده‌اند که باعث اتلاف منابع ارزشمند می‌شود. به همین دلیل، ضروری است دستگاه‌های مختلف به‌ویژه وزارت امور خارجه همکاری کامل با وزارت کار داشته باشند تا از هدر رفت منابع دولتی جلوگیری شود. این منابع محدود می‌تواند نقش مهمی در تقویت حمایت‌های معیشتی و بهبود شرایط اقشار ضعیف جامعه ایفا کند.
