سرگردانی ۱۲۰ میلیون بشکه نفت ایران روی آب و بحران بی‌سابقه در فروش طلای سیاه

طبق داده‌های جدید منابع بین‌المللی، میزان نفت خام ایران که بدون مشتری در آب‌های آزاد سرگردان مانده یا در انتظار تحویل است، به حدود ۱۲۰ میلیون بشکه رسیده؛ رقمی که تحلیل‌گران آن را یک رکورد بی‌سابقه و نگران‌کننده می‌دانند. این در حالی است که تنها چندی پیش، آمار مشابه حدود ۴۰ میلیون بشکه اعلام شده بود.

تحلیل‌های خبرگزاری رویترز که با استناد به داده‌های شرکت‌های Kpler و Vortexa منتشر شده، نشان می‌دهد مجموع نفت ایران بر روی آب – اعم از محموله‌های در حال ارسال و ذخایر شناور – به بالاترین سطح از آغاز سال ۲۰۲۳ میلادی تاکنون رسیده است.

این افزایش همزمان با تغییرات مهم در ساختار مدیریتی وزارت نفت اتفاق افتاده است. در این تغییرات، علی‌محمد معصومیان، مدیر مالی پیشین شرکت نیکو، با حکم محسن پاک‌نژاد وزیر نفت، به عنوان عضو اصلی هیأت‌مدیره و مدیر مالی شرکت ملی نفت منصوب شد.

شرکت نیکو، بازوی خارجی شرکت ملی نفت ایران در حوزه بازرگانی، مسئول فروش نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی در بازارهای بین‌المللی و همچنین مدیریت منابع مالی حاصل از این معاملات است. در دوره مدیریت معصومیان، گردش مالی فروش نفت تحت نظارت مستقیم او قرار داشت. برخی رسانه‌ها به دلیل نقش او در مدیریت این منابع، از وی با عنوان «قلک اصلاح‌طلبان» یاد کرده‌اند.

برخی تحلیل‌گران معتقدند تغییرات اخیر در وزارت نفت، بیش از آنکه به اصلاح مسیر فروش نفت منجر شود، با هدف حفظ و مدیریت منابع مالی در اختیار گروه‌های خاص انجام گرفته است.

ریشه بحران کجاست؟

به گزارش رویترز، مشکلات لجستیکی، محدودیت‌های زیرساختی و ترافیک در مسیرهای حمل‌ونقل از عوامل اصلی این وضعیت عنوان می‌شوند. ایران در ماه گذشته برای کاهش ریسک انتقال، بخشی از ذخایر شناور خود را از منطقه سنگاپور/مالزی به نزدیکی چین منتقل کرده است. تنها در همین بازه، حدود ۸ میلیون بشکه نفت به سواحل چین و نزدیک به ۲۰ میلیون بشکه در آب‌های سنگاپور رسیده که همچنان بدون مشتری باقی مانده است.

بر پایه داده‌های موجود، مجموع نفت خام ایران در حال انتقال و ذخیره‌شده بر روی آب، نزدیک به ۱۲۰ میلیون بشکه برآورد می‌شود. از این میزان، بین ۳۳ تا ۴۰ میلیون بشکه به صورت ذخایر بی‌واسطه یا همان floating storage نگهداری می‌شود.

کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه این روند می‌تواند به کاهش محسوس درآمدهای ارزی کشور منجر شود. آنها معتقدند تداوم انباشت نفت بر روی آب، در صورت حل نشدن موانع فروش، در میان‌مدت خطرات جدی برای اقتصاد ایران ایجاد خواهد کرد.