شرایط کلی بازار خودرو: چرا قیمت‌ها بالا کشید؟

بررسی وضعیت بازار خودرو در سال ۱۳۹۷، دقیقاً پس از خروج آمریکا از برجام، نشان می‌دهد که در مدت دو ماه، قیمت‌ها با افزایش قابل توجهی روبه‌رو شدند. مقایسه قیمت خودروها در بازه ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ تا ۱۰ تیر همان سال، روندی آشکار از تغییرات بازار ارائه می‌کند:

• پراید ۱۱۱ از ۲۳ میلیون به ۲۶ میلیون تومان رسید؛ رشد ۱۳ درصدی

• پژو ۲۰۷ از ۶۰ میلیون به ۷۳ میلیون تومان افزایش یافت؛ معادل ۲۱ درصد

• دنا پلاس از ۶۵ میلیون به ۸۰ میلیون تومان صعود کرد؛ ۲۳ درصد افزایش

• تویوتا راو۴ از ۳۸۰ میلیون به ۴۲۰ میلیون تومان رسید؛ رشد ۱۰ درصد

• پورشه ماکان از یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون به یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان بالا رفت؛ ۱۲ درصد افزایش

به گزارش «اکو ایران»، شاید این ارقام در نگاه نخست جزئی به نظر برسند، زیرا سطح قیمت‌ها در آن زمان بسیار پایین‌تر از وضعیت امروز بود. اما درصد تغییرات به وضوح نشان می‌دهد حتی خودروهای پرتیراژ داخلی، در تنها دو ماه، افزایش‌های بیش از ۲۰ درصدی را تجربه کردند؛ نشانه‌ای روشن از حساسیت بالای بازار نسبت به تحولات سیاسی و روانی.

چرا افزایش‌ها چندان محسوس نبود؟

دو عامل اصلی موجب شد این جهش‌ها در آن مقطع چندان به چشم نیایند:
۱. سطح پایین مطلق قیمت‌ها: زمانی که پراید حدود ۲۳ میلیون تومان بود، افزایش ۳ میلیون تومانی آن، در ذهن خریداران بحرانی به اندازه امروز تلقی نمی‌شد.
۲. چرخه خبری کندتر: شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های آنلاین هنوز نقش فعالی در پوشش و تحلیل بازار خودرو نداشتند، بنابراین تغییرات با سرعت کمتری در ذهن عموم بازتاب پیدا می‌کرد.

با این حال، تجربه آن دوره نشان می‌دهد که حتی شوک‌های روانی مرتبط با برجام توانستند در کوتاه‌مدت درصدهای قابل توجهی از افزایش قیمت را رقم بزنند.

مکانیسم ماشه؛ تهدیدی تازه یا تکرار گذشته؟

اکنون با مطرح شدن موضوع فعال شدن مکانیسم ماشه، تحلیلگران بار دیگر بر تأثیرات روانی آن بر بازار تأکید می‌کنند. تجربه خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ گویای این نکته است که حتی در صورت محدود بودن اثرات اقتصادی مستقیم، واکنش روانی بازار می‌تواند به‌تنهایی موجی از افزایش قیمت‌ها را ایجاد کند.

پرسش اصلی این است: اگر در سال ۱۳۹۷، تأثیر روانی به‌تنهایی رشد ۱۰ تا ۲۳ درصدی قیمت خودرو را در دو ماه رقم زد، چگونه می‌توان مطمئن بود که امروز، با توجه به سطح بالاتر قیمت‌ها و سرعت بالای اطلاع‌رسانی، اثر روانی مشابه یا حتی شدیدتر نتواند بازار را تکان دهد؟ این در حالی است که بسیاری، هنوز اثرات احتمالی «اسنپ‌بک» را تنها روانی می‌دانند.