اجرای محدودیت جدید بانک‌ها
از این پس دریافت دسته چک برای مشتریان حقیقی محدودتر شد. بانک‌ها طبق دستور بانک مرکزی، تنها مجاز به ارائه ۲۰ برگ چک به افراد هستند.
بر اساس بخشنامه جدید بانک مرکزی، از ۱۷ شهریور شرایط صدور و ثبت دسته چک وارد فاز اجرایی شد. طبق این دستورالعمل، بانک‌ها می‌توانند در مرحله نخست، حداکثر ۲۰ برگ چک، ترکیبی از نسخه کاغذی و الکترونیکی، در اختیار مشتریان حقیقی قرار دهند. پیش از این، تنها یک دسته چک ۱۰ برگی در مرحله اول به افراد تعلق می‌گرفت و برای دریافت تعداد برگهای بیشتر، متقاضیان مجبور بودند از چند بانک جداگانه درخواست کنند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که اجرای این محدودیت جدید می‌تواند رونق استفاده از دسته چک را افزایش دهد. سهولت صدور دسته چک الکترونیکی نیز ممکن است سهم ابزار الکترونیکی چک در معاملات را بالا ببرد و در نتیجه، هزینه‌های ثبت و صدور چک هم برای بانک‌ها و هم برای کاربران کاهش یابد. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که طی دو ماه ابتدایی سال جاری، تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی روند صعودی داشته است.
افزایش چک‌های برگشتی، می‌تواند اعتبار چک به عنوان یک ابزار امن پرداخت را تحت فشار قرار دهد. در همین راستا، معاون بانک مرکزی اعلام کرد که «شیوه‌نامه سقف اعتباری چک» تصویب شده و به زودی اجرایی خواهد شد. طبق این شیوه‌نامه، صدور چک محدود به سقف اعتباری افراد خواهد بود و ثبت چک بالاتر از میزان سقف اعتباری امکان‌پذیر نیست.
آمار رسمی بانک مرکزی از اردیبهشت ماه نشان می‌دهد نسبت تعداد چک‌های برگشتی از ۹.۱ درصد در فروردین ماه به ۱۰.۱ درصد افزایش یافته و نسبت مبلغ چک‌های برگشتی نیز از ۱۳.۸ درصد به ۱۴.۴ درصد رسیده است. این داده‌ها نشان می‌دهد که روند چک‌های برگشتی طی دو ماه ابتدایی سال افزایش یافته و علاوه بر نشانه‌های رکود و بی‌اعتمادی اقتصادی، می‌تواند هشداری برای کاهش اعتبار چک به عنوان ابزار پرداخت محسوب شود.
کارشناسان بر این باورند که ثبات اقتصاد کلان، مهم‌ترین عامل اعتباردهی به ابزارهای پرداخت است و قوانین صرفاً مکمل آن محسوب می‌شوند. به گفته آنها، افزایش ۷.۸ درصدی تعداد چک‌های مبادله‌ای در اردیبهشت نسبت به سال گذشته، ناشی از گرایش بیشتر افراد به خرید قسطی و توسعه پلتفرم‌های وام‌دهی خرد بوده است.
با اجرای دستور جدید، هر مشتری حقیقی در سال نخست می‌تواند ۱۰ برگ چک کاغذی و ۱۰ برگ چک الکترونیکی دریافت کند. برای دریافت دسته چک بعدی در همان سال، شرط آن است که حداقل ۸۰ درصد برگهای قبلی پاس شده یا برگشت خورده باشد. مشتریان حقوقی نیز در سال اول امکان دریافت دسته چک ۲۵ برگی کاغذی و ۲۵ برگی الکترونیکی را خواهند داشت. در سال‌های بعد، تعداد برگ‌ها متناسب با عملکرد افراد قابل افزایش است.
طبق شیوه‌نامه سقف اعتباری چک، سقف صدور چک برای هر فرد براساس فعالیت‌های مالی گذشته، چک‌های برگشتی، تسهیلات دریافت‌شده، ضمانت‌ها و مالیات پرداختی تعیین می‌شود. سامانه ثبت چک اجازه ثبت برگهای بیش از سقف اعتباری فرد را نخواهد داد و بدین ترتیب، محدودیت جدید نقش مهمی در کنترل ریسک‌های سیستم بانکی و حفظ اعتبار چک ایفا خواهد کرد.
