وام بانکی دیگر برای برخی متقاضیان ممنوع شد؛ ضمانت‌های سنگین در انتظار بدحساب‌ها
سازمان امور مالیاتی با یک اقدام تازه، دریافت وام بانکی را برای افراد بدحساب به چالش کشیده است. حالا متقاضیان وام باید علاوه بر رفتار مالی، سوابق مالیاتی خود را نیز در نظر بگیرند.
محمد قانع‌پسند فومنی، معاون فناوری‌های مالیاتی سازمان امور مالیاتی، در توضیح نظام رتبه‌سنجی بانکی گفت: «موضوع رتبه‌سنجی یکی از پایه‌های اصلی ارائه تسهیلات در همه کشورهاست که مبتنی بر رفتار مؤدی و سوابق اقتصادی او انجام می‌شود.»
وی با یادآوری گذشته نظام اعطای وام، افزود: «در گذشته، تسهیلات عمدتاً بر اساس اسناد سنتی یا روابط و امتیازات غیررسمی اعطا می‌شد. اما با تصویب قانون اعتبارسنجی، شرکت‌هایی تحت نظارت بانک مرکزی شکل گرفتند که با مجوز قانونی، اطلاعات مالی و رفتاری افراد را جمع‌آوری می‌کنند.»
این داده‌ها شامل شاخص‌هایی همچون سطح گردش مالی، سوابق چک‌های برگشتی، نکول در بازپرداخت و سایر شاخص‌های مشابه است که رتبه اعتباری افراد را مشخص می‌کند. به گفته قانع‌پسند فومنی، هدف اصلی این سیستم، تسهیل دریافت وام برای افراد خوش‌حساب و محدود کردن یا سخت‌تر کردن شرایط وام برای افراد بدحساب است.
معاون فناوری‌های مالیاتی کشور همچنین اعلام کرد که از حدود دو سال پیش، سازمان امور مالیاتی داده‌های مربوط به رفتار مالیاتی مؤدیان را در اختیار شبکه بانکی و بانک مرکزی قرار داده است تا رتبه‌بندی و اعتبارسنجی متقاضیان وام بر پایه شاخص‌های مالیاتی تکمیل شود.
وی توضیح داد: «پس از جلسات متعدد با بانک مرکزی و شرکت‌های اعتبارسنجی، ۳۰ قلم داده از رفتار مالیاتی افراد در چارچوب قوانین جاری کشور برای محاسبه رتبه اعتباری در اختیار بانک‌ها قرار گرفت. این داده‌ها بیش از ۷۰ درصد شاخص‌های رتبه‌بندی اعتباری را تشکیل می‌دهند.»
قانع‌پسند فومنی تاکید کرد: «افرادی که درآمد واقعی خود را به‌درستی گزارش نمی‌دهند یا مالیات خود را به‌موقع پرداخت نمی‌کنند، حتی اگر مرتکب فرار مالیاتی شوند، رتبه اعتباری آن‌ها کاهش یافته و عملاً امکان دریافت وام از آن‌ها سلب می‌شود.»
وی با اشاره به سازوکار تکمیلی گفت: «رتبه اعتباری عمومی نشان‌دهنده خوش‌حسابی یا بدحسابی است، اما برای تسهیلاتی که برای خرید مواد اولیه یا ماشین‌آلات خطوط تولید اعطا می‌شود، مقصد مصرف پیش از پرداخت باید دقیقاً احراز شود.»
معاون فناوری‌های مالیاتی ادامه داد: «این فرآیند اکنون به‌صورت الکترونیکی انجام می‌شود و بانک‌ها می‌توانند صحت فاکتورهای الکترونیکی ثبت‌شده در سامانه مؤدیان را از طریق وب‌سرویس اختصاصی استعلام کنند. متقاضی هنگام دریافت تسهیلات تنها شماره ۲۲ رقمی صورت‌حساب خود را ارائه می‌دهد و بانک صحت آن را برخط بررسی می‌کند.»
به این ترتیب، فرآیند اعطای وام در دو مرحله انجام می‌شود: ابتدا ارزیابی عمومی اعتبار و سپس تأیید مصداق مصرف وام. این سیستم به بانک‌ها اطمینان می‌دهد که سرمایه در مسیر تعیین‌شده استفاده شود و از انحراف آن به فعالیت‌های غیرمرتبط جلوگیری شود.
