ترکیدن حباب مسکن در پاییز؛ اجاره‌ها نفس کشیدند
تورم اجاره‌بها پس از ماه‌ها رشد نگران‌کننده، بالاخره در مسیر نزولی قرار گرفته است. مجموعه‌ای از تحولات اقتصادی، خروج بخشی از اتباع افغان، جنگ ۱۲ روزه و بسته نظارتی دولت باعث شده‌اند فشار قیمتی در بازار اجاره کاهش یابد. حالا بسیاری از مستأجران امیدوارند این روند ادامه پیدا کند.
کاهش محسوس تورم اجاره‌بها در ماه‌های اخیر حاصل هم‌زمانی مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، اجتماعی و تصمیمات سیاستی بوده است. رکود در اقتصاد کلان و افت توان مالی خانواده‌ها باعث کاهش سطح تقاضای مصرفی در بازار اجاره شد و همین امر فشار افزایشی بر نرخ‌ها را کاهش داد. بسیاری از خانوارها در این شرایط به سمت انتخاب خانه‌های ارزان‌تر یا سکونت در محله‌های کمتر شناخته‌شده حرکت کردند و این رفتار به آرام‌تر شدن بازار کمک کرده است.
خروج اتباع افغان و اثرگذاری بر بازار
یکی از دلایل مؤثر در تغییر شرایط اجاره‌بها، خروج بخشی از اتباع افغان از کشور عنوان می‌شود. کاهش جمعیت مستأجران مهاجر موجب افت تقاضا در بازار شد و به ایجاد تعادل نسبی میان عرضه و تقاضا کمک کرد. این مسئله به‌ویژه در محله‌های پرتراکم شهری تأثیر گذاشت و از شدت فشار تورمی در بخش اجاره کاست.
نقش سیاست‌های دولت و مدیریت بازار
هم‌زمان با این تحولات، سیاستگذاری‌های دولت در قالب بسته مدیریت بازار اجاره نیز بر روند کاهشی نرخ‌ها بی‌تأثیر نبود. اجرای این بسته با هدف جلوگیری از رشد غیرمتعارف اجاره‌بها و ایجاد شفافیت در فرایند نظارت، موجب شد رفتار بسیاری از فعالان بازار تغییر کند و انتظارات تورمی کنترل شود. در نتیجه، برخلاف افزایش تورم عمومی، تورم اجاره در ماه‌های اخیر با کاهش یا دست‌کم ثبات همراه بوده است.
اظهارات معاون وزیر راه و شهرسازی
حبیب‌اله طاهرخانی، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، با اشاره به تغییرات تابستان امسال گفت:
«نمودار تورم اجاره نزولی است؛ تابستان گذشته نرخ اجاره حدود ۴۳ درصد بود، اما امسال این رقم کاهش پیدا کرد. کاهش تورم اجاره‌بها تقریبا از ۶ ماه قبل آغاز شده و اکنون به حدود ۳۴ درصد رسیده که نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد افت داشته است.»
او افزود: «در گذشته نرخ تورم اجاره از تورم عمومی بالاتر بود، اما حالا این نسبت تغییر کرده و تورم اجاره پایین‌تر از تورم عمومی قرار گرفته است. این آمار نشان می‌دهد روند تعدیل در حال شکل‌گیری است.»
جنگ ۱۲ روزه و همراهی موجران
طاهرخانی درباره دیگر دلایل این کاهش گفت: «کاهش توان اقتصادی خانوارها، خروج اتباع افغان و البته جنگ ۱۲ روزه از عوامل اصلی این تعدیل هستند. بحران‌هایی مانند کرونا یا همین جنگ باعث شد موجران و مستأجران تا حدی با هم مدارا کنند. در مجموع، جنگ ۱۲ روزه نیز بی‌اثر نبود و فضایی روانی ایجاد کرد که موجب همراهی بیشتر در تمدید قراردادها و نرخ اجاره شد.»
وی همچنین تأکید کرد: «ثبات در سیاستگذاری مانع از تنش در بازار می‌شود. امسال وزارت راه و شهرسازی ابتدای سال بسته مدیریت اجاره را تصویب کرد و استان‌ها بلافاصله آن را اجرا کردند. این اقدام سیگنال روشنی به بازار داد که دولت قصد دارد بازار اجاره را مدیریت کند و همین موضوع نیز در کاهش تورم اثر داشت.»
جمع‌بندی
بررسی شرایط اخیر نشان می‌دهد مجموعه‌ای از تغییرات در اقتصاد کلان، مهاجرت، سیاست‌های دولتی و حتی تحولات اجتماعی و سیاسی، دست به دست هم داده‌اند تا اجاره‌بها پس از ماه‌ها افزایش، در مسیر کاهش قرار گیرد. مستأجران و موجران حالا با نگاهی محتاطانه‌تر به آینده بازار چشم دوخته‌اند.
