حقوق بازنشستگی با ۱۵ سال سابقه چقدر است؟

پس از دهه‌ها کار و تلاش مستمر، بازنشستگی فرصتی است برای برخورداری از مزایای حمایتی تأمین اجتماعی. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که شرایط بازنشستگی برای کسانی که سابقه بیمه کمتری دارند، همواره با چالش محاسبه مستمری و کاهش حقوق مواجه است. اگرچه قانون امکان بازنشسته شدن با ۱۵ سال سابقه را فراهم کرده است، اما میزان مستمری که به این افراد تعلق می‌گیرد، به نسبت سابقه پایین پرداخت حق بیمه، به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد. این واقعیت، ضرورت تفکر بلندمدت و افزایش سابقه پرداخت حق بیمه از سنین پایین را بار دیگر به قشر کارمند گوشزد می‌کند.

سنگ‌بنای بازنشستگی در قانون تأمین اجتماعی

بر اساس مستندات حقوقی موجود در قانون تأمین اجتماعی، امکان بازنشستگی به ترکیبی از عوامل کلیدی وابسته است که شامل موارد زیر می‌شود:

• حداقل سابقه بیمه: شرایط استاندارد بازنشستگی بدون لحاظ شروط سنی، نیازمند ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه است.
• شرط سنی برای گروه‌های مشخص: مردان باید به سن ۶۰ سال و زنان به سن ۵۵ سال رسیده باشند.
• سوابق طولانی‌تر: آن دسته از افرادی که ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند، حتی اگر به حداقل سن تعیین شده نرسیده باشند، می‌توانند درخواست بازنشستگی دهند. همچنین، بیمه‌شدگانی که ۳۵ سال سابقه «مفید» را تکمیل کرده باشند، فارغ از محدودیت سنی قادر به بازنشستگی خواهند بود.
• شرایط خاص زنان کارگر: قانون این گروه را با ۲۰ سال سابقه، مستحق بازنشستگی در سن ۴۲ سالگی می‌داند.

سناریوی حساس: بازنشستگی با ۱۵ سال سابقه

شرط کلیدی برای افرادی که تنها ۱۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند، این است که حتماً باید به سن‌های تعیین شده رسیده باشند. به عبارت دقیق‌تر: مردان ۶۰ ساله و زنان ۵۵ ساله، در صورت داشتن تنها ۱۵ سال سابقه، می‌توانند از مزایای بازنشستگی بهره‌مند شوند. اما مستمری ماهانه آن‌ها دقیقاً بر اساس این سابقه محدود محاسبه می‌شود و نه سابقه کامل.

فرمول پنهان حقوق: نحوه محاسبه مستمری

ماده ۷۷ قانون تأمین اجتماعی، مرجع اصلی برای محاسبه میزان مستمری بازنشستگی است. بر اساس این ماده، یک فرمول مشخص برای تعیین حقوق ماهانه وجود دارد که متأسفانه برای دارندگان سوابق پایین، نتیجه‌ای غیرقابل قبول به بار می‌آورد:

مستمری=متوسط دستمزد×سال‌های پرداخت حق بیمه۳۰\text{مستمری} = \frac{\text{متوسط دستمزد} \times \text{سال‌های پرداخت حق بیمه}}{۳۰}مستمری=۳۰متوسط دستمزد×سال‌های پرداخت حق بیمه​

محاسبه «متوسط دستمزد»

بخش تعیین‌کننده در این معادله، محاسبه متوسط دستمزد است که بر اساس مجموع حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه در دو سال پایانی کار، تقسیم بر عدد ۲۴ (تعداد ماه‌های دو سال) به دست می‌آید. لازم به ذکر است اگر در این بازه زمانی، بیمه‌شده دوره‌های عدم اشتغال داشته باشد، مدت زمان بیکاری از ماه‌های قبل کسر و متوسط دستمزد بر مبنای ماه‌های کاری محاسبه می‌شود.

مثال عینی: فاجعه مستمری برای علی با ۱۵ سال سابقه

برای روشن‌تر شدن اثر این فرمول بر زندگی واقعی کارمندان میانسال، فرض کنید فردی به نام «علی» دارای شرایط زیر باشد:

• سابقه پرداخت حق بیمه: ۱۵ سال
• متوسط دستمزد محاسبه‌شده در دو سال پایانی: ۲۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال (۲ میلیون تومان)

با جایگذاری این ارقام در فرمول قانون، میزان مستمری علی به شکل زیر محاسبه می‌شود:

مستمری ماهانه علی:

۲٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان×۱۵ سال۳۰=۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان\frac{۲٬۰۰۰٬۰۰۰ \text{ تومان} \times ۱۵ \text{ سال}}{۳۰} = ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ \text{ تومان}۳۰۲٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان×۱۵ سال​=۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان

نتیجه این محاسبه به وضوح نشان می‌دهد که علی با ۱۵ سال سابقه، مستمری ماهانه‌ای معادل تنها یک میلیون تومان دریافت خواهد کرد. این رقم تأکیدی بر این واقعیت است که مستمری افرادی که سابقه کمتری دارند، به مراتب پایین‌تر از ۲۰ سال سابقه یا سوابق کامل‌تر است و عملاً کفاف نیازهای حداقلی را نمی‌دهد.

راه‌حل‌های اضطراری و نکات مهم

با توجه به کاهش چشمگیر مستمری برای سوابق کم، سازمان تأمین اجتماعی این امکان را فراهم کرده است که بیمه‌شده در صورت تمایل به بازنشستگی با سابقه کمتر از ۱۵ سال، بتواند تا ۱۰ سال سابقه را خریداری کرده و کسری مدت زمان را جبران کند.

در نهایت، تأکید می‌شود که مدت زمان پردازش نهایی درخواست بازنشستگی تا برقراری رسمی مستمری، ممکن است چند ماه به طول بینجامد و افراد باید این زمان‌بندی را نیز در برنامه‌ریزی خروج خود از بازار کار لحاظ نمایند.