تغییر مهم در دهک‌بندی خانوارها؛ یارانه برخی گروه‌ها دوباره ممکن است برقرار شود؟
در حالی که فشار اقتصادی بر معیشت مردم روزبه‌روز سنگین‌تر می‌شود، خبرهای تازه‌ای از اصلاح دهک‌بندی خانوارها و بازنگری در معیارهای پرداخت یارانه به گوش می‌رسد.
اصلاح دهک‌بندی خانوارها در دستور کار دولت
اقتصاد ایرانی – در شرایطی که هزینه‌های زندگی به شکل چشمگیری افزایش یافته و بخش بزرگی از جامعه با مشکلات معیشتی روبه‌رو هستند، تصمیم دولت برای قطع یارانه میلیون‌ها نفر، واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخته است. حذف گروه‌هایی چون کارگران، بازنشستگان، معلمان و کارمندان با حقوق حداقلی از فهرست یارانه‌بگیران، نشان‌دهنده‌ی وجود ایرادهای جدی در سیستم فعلی دهک‌بندی خانوارهاست.
به همین دلیل، نمایندگان مجلس نسبت به اصلاح این روند هشدار داده و بر ضرورت بازبینی شاخص‌های شناسایی پردرآمدها تأکید دارند. در همین راستا، انارکی‌محمدی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، از تغییر در شاخص‌های مربوط به دهک‌بندی و بازنگری در معیارهای قطع یارانه خبر داده است.
بازنگری در شاخص‌های شناسایی پردرآمدها
انارکی‌محمدی با اشاره به ایرادهای اساسی در نحوه فعلی دهک‌بندی خانوارها اعلام کرد: «نحوه‌ی فعلی شناسایی خانوارهای پردرآمد دارای خطاهای قابل‌توجهی است و در مواردی موجب حذف اشتباه برخی از خانوارها از فهرست یارانه‌بگیران شده است.»
وی افزود دولت در حال برنامه‌ریزی برای به‌روزرسانی سامانه یارانه‌ها است تا خانوارهایی که به اشتباه از فهرست حذف شده‌اند، دوباره به سیستم بازگردند. هدف از این اصلاحات، تنظیم منطقی‌تر سقف و کف دهک‌ها و بازگرداندن عدالت در توزیع یارانه‌ها عنوان شده است.
تغییر معیارهای درآمدی و خانوادگی
به گفته‌ی این عضو کمیسیون اقتصادی، در سامانه فعلی سقف درآمدی ۳۵ میلیون تومان برای تعیین دهک‌ها با واقعیت اقتصادی امروز جامعه همخوانی ندارد. او توضیح داد: «افزایش هزینه‌های روزمره، مخارج آموزش، درمان و نیازهای ضروری خانوارها سبب شده است که این سقف درآمدی دیگر معیار مناسبی برای دهک‌بندی نباشد.»
وی همچنین تأکید کرد که بسیاری از خانواده‌هایی که دارای فرزند بزرگسال، هزینه‌های درمانی یا نیازهای خاص هستند، در این سیستم به ناحق از دریافت یارانه محروم شده‌اند. بر همین اساس، اصلاحات جدید با هدف تحقق عدالت اجتماعی و رفع خطاهای موجود در حال بررسی است.
جزئیات جدید از معیارهای قطع یارانه
مطابق شاخص‌های تازه اعلام‌شده، خانوارهایی که میانگین سرانه درآمد ماهانه‌شان (پس از کسر اجاره) بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، از فهرست دریافت یارانه حذف خواهند شد. در این ارزیابی، تنها درآمد ملاک نیست؛ بلکه تراکنش‌های بانکی، دارایی‌های ملکی، خودروهای لوکس، سفرهای خارجی و اقامت در خارج از کشور نیز به عنوان فاکتورهای تشخیص خانوارهای پردرآمد در نظر گرفته می‌شود.
در جدول جدید تعیین‌شده توسط دولت، حداقل درآمد ماهانه‌ای که منجر به قطع یارانه می‌شود، به‌طور دقیق مشخص خواهد شد تا فرآیند شناسایی شفاف‌تر و عادلانه‌تر انجام گیرد.
تحلیل و پیامدها
تصمیم دولت برای اصلاح دهک‌بندی خانوارها و بازنگری در شاخص‌های قطع یارانه، اقدامی مهم در جهت کاهش نابرابری و تضمین عدالت اجتماعی ارزیابی می‌شود. این تغییرات، در صورت اجرای صحیح، می‌تواند امکان حمایت مالی مؤثرتر از اقشار آسیب‌پذیر را فراهم کرده و از گسترش شکاف طبقاتی جلوگیری کند.
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که دقت در اجرای این طرح اهمیت بالایی دارد؛ چرا که هرگونه اشتباه در شناسایی خانوارها می‌تواند فشار اقتصادی بر طبقات متوسط و پایین را افزایش دهد. همچنین، شفافیت در شاخص‌های ارزیابی و اطلاع‌رسانی دقیق به مردم، از بروز نارضایتی‌های اجتماعی جلوگیری خواهد کرد.
