پشت‌پرده جهش دوباره دلار فاش شد؛ سه عامل پنهان که بازار ارز را به مرزهای تازه رساند

پس از نزدیک به سه هفته ثبات نسبی و رفت‌وآمد محدود قیمت دلار در بازه ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان، بازار ارز ایران روز سه‌شنبه ۱۹ آبان شاهد جهشی ناگهانی و غیرمنتظره بود. جهشی که نه‌تنها سطح روانی ۱۱۰ هزار تومان را پشت سر گذاشت، بلکه از مرز ۱۱۲ هزار تومان نیز عبور کرد و باعث شد نگاه‌ها دوباره به سمت آینده سیاست‌های ارزی و اقتصادی دولت معطوف شود.

برخی تحلیلگران کاهش محسوس عرضه ارز و فشارهای ناشی از تحریم‌ها را عامل اصلی رشد نرخ دلار می‌دانند. گروهی دیگر اما بر نقش انتظارات تورمی، افزایش تقاضای شرکت‌ها در آستانه پایان سال میلادی و همچنین تحولات سیاسی داخلی و بین‌المللی تأکید دارند. آنچه مسلم است اینکه عبور دلار از سطح ۱۱۲ هزار تومان، پیامدهایی جدی برای خانوارها و بخش‌های مختلف اقتصاد دارد؛ از افزایش هزینه واردات گرفته تا رشد قیمت کالاهای مصرفی و فشار بیشتر بر معیشت.

کارشناس اقتصادی: علت‌العلل جهش دلار، تحریم‌ها و دشواری انتقال پول است

ابعاد اثرگذاری تحریم‌ها در این جهش ارزی را می‌توان در تحلیل یوسف کاووسی، کارشناس مسائل اقتصادی، به‌خوبی مشاهده کرد. او در گفت‌وگو با «اقتصاد ۲۴» توضیح داد:
«اولین علت جهش مجدد قیمت دلار بحث اسنپ بک است. باید دقت کنیم اسنپ بک هنوز اجرا نشده و قرار بر اجرای آن است. بدین معنا که برخی کشور‌ها به صورت رسمی اعلام کرده‌اند و برخی به صورت عملی تحریم‌ها را دارند اعمال می‌کنند. مشکل عمده بازگشت پول‌هایی است که بابت نفت به هر روشی می‌فروختیم. حال بازگشت این پول‌ها به مشکل خورده است. حتی می‌گویند بیش از ۵۰ درصد آن باز نمی‌گردد. ضمن اینکه برخی از خطوط انتقالی پول ما را شناسایی کرده‌اند که این خود بر مشکل اضافه کرده است.»

او در ادامه به بحث تک‌نرخی شدن احتمالی ارز اشاره کرد و افزود:
«بحث دیگر حذف ارز ترجیحی و پر کردن این شکاف است که می‌تواند موثر باشد ولی اثرش آنقدری که الان می‌بینم نیست. هرچند الان بازار آزاد یعنی شرکت‌های بزرگ دارند فشار می‌آورند که اگر قرار است ارز تک نرخی شود، در نرخ بالا یعنی ۱۲۰ الی ۱۳۰ هزار تومان رخ دهد تا به نفعشان تمام شود.»

کاووسی همچنین درباره پیامدهای حذف نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی گفت:
«مسئله دیگر این است که این نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی که حذف می‌شود، به ۷۰ هزار تومان نمی‌رسد بلکه احتمالا برود تالار دوم یعنی روی نرخ ۹۵ الی ۱۰۰ هزار تومان قرار گیرد. این موضوع احتمال تورم شدید را به همراه دارد و مردم از این نگرانی برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان به خرید طلا و دلار پناه می‌برند. با افزایش تقاضا‌های احتیاطی، انتظارات تورمی بالا می‌رود.»

او در بخش دیگری از تحلیل خود به نقش تحولات آمریکا اشاره کرد و گفت:
«از طرفی تعطیلی دولت آمریکا هم دلیلی بود بر اینکه دلار ثابت بماند و بالا نرود. بعد از اینکه دولت آمریکا فعال و مشکلاتشان برطرف شد، تقاضای نقدینگی بیشتر شده و بالتبع دلار در داخل بالا رفته است.»

افزایش تقاضای ارز در پایان سال میلادی

این کارشناس همچنین درباره رفتار شرکت‌ها در این مقطع زمانی ادامه داد:
«مسئله دیگر این است که به سال میلادی نزدیک می‌شویم و همه ساله این زمان افزایش قیمت را داشته‌ایم، چراکه پایان تسویه حساب شرکت‌های مالی با فروشندگان، خریداران و کارگزاران است که این روی قیمت دلار اثرگذار است. مضاف براین سفر‌های خارجی در ایام کریسمس را خواهیم داشت که البته رقمش دیگر مانند گذشته زیاد و تاثیرگذار نیست.