پیش‌بینی چالش‌برانگیز بازار مسکن تا پایان سال
بازار مسکن در رکودی طولانی فرو رفته و علائم بهبود اقتصادی چندان روشن نیست. کارشناسان هشدار می‌دهند که توان خرید خانوارها پایین مانده و رونق سابق در کوتاه‌مدت قابل انتظار نیست.
بازار مسکن ماه‌هاست در شرایط رکودی به سر می‌برد و تفاوت چشمگیری با دوره‌های گذشته ندارد. محمود اوالد، پژوهشگر اقتصاد شهری، معتقد است بخشی از این رکود ماهیتی ساختاری دارد و از تغییرات جمعیتی و کاهش توان خرید ناشی می‌شود.
اوالد توضیح می‌دهد که موج تقاضا در دهه‌های گذشته عمدتاً تحت تأثیر جمعیت متولد دهه ۶۰ شکل گرفت؛ جمعیتی که در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ به سن ازدواج رسید و سالانه حدود یک میلیون ازدواج را رقم زدند. افزایش نیاز به مسکن نیز به همین میزان رشد کرد. اما امروز با کاهش تعداد ازدواج‌ها به حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار مورد، آن موج تقاضا فروکش کرده و رونق اوایل دهه ۹۰ در همان سطح تکرار نمی‌شود. حتی نیاز سالانه هم اکنون تحت تأثیر رکود ساخت‌وساز و کاهش معاملات قرار گرفته است.
یکی از مهم‌ترین دلایل این رکود، افت شدید قدرت خرید خانوارها طی ۷ تا ۱۰ سال اخیر است. اوالد می‌گوید: «در پنج تا شش سال گذشته شکاف بین قیمت مسکن و درآمد خانوارها به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. حتی دریافت وام نیز به دلیل پوشش اندک نسبت به قیمت واحدها و اقساط سنگین، پاسخگوی نیاز متقاضیان نیست.»
کاهش درآمد سرانه حقیقی نیز امید به افزایش درآمد در آینده را تضعیف کرده و انگیزه خرید یا سرمایه‌گذاری در بازار مسکن را کاهش داده است. برخلاف سایر کالاها، مسکن امکان کاهش کیفیت ندارد؛ زیرا الزامات قانونی درباره ابعاد واحد، پارکینگ، نقشه و نما هزینه تولید را بالا نگه می‌دارد. اوالد هشدار می‌دهد: «وقتی تولیدکنندگان قادر به کاهش کیفیت نیستند و مردم قدرت خرید ندارند، خروج گسترده متقاضیان از بازار رسمی رخ می‌دهد و این شکاف می‌تواند به رشد سکونت در واحدهای نامطلوب، غیررسمی و بدمسکنی منجر شود.»
در مورد چشم‌انداز بازار تا پایان سال، این پژوهشگر معتقد است که بدون تغییرات مهم در سیاست‌ها یا شرایط اقتصادی، انتظار رونق کوتاه‌مدت منطقی نیست. حتی اگر رشد اقتصادی آغاز شود، بازگشت سریع قدرت خرید دور از ذهن است. اوالد تأکید می‌کند: «تنها در صورتی که چشم‌اندازی روشن از بهبود درآمدها ایجاد شود، به‌گونه‌ای که خانوارها بتوانند به درآمدهای آینده تکیه کنند، احتمال افزایش سرمایه‌گذاری و استفاده از وام‌ها وجود دارد. در غیر این صورت، بازار مسکن همچنان در رکود باقی خواهد ماند و خروج از آن دشوار خواهد بود.»
