دلار دوباره بالا کشید! | پشت پرده رشد ناگهانی ارز در بازار آزاد ایران

بازار آزاد ارز ایران در هفته‌های اخیر، پس از یک دوره تقریباً یک ماهه ثبات، دوباره تحرک نشان داده است. از ۲۴ مهر تا ۲۰ آبان، دلار در محدوده ۱۰۷ تا ۱۰۸ هزار تومان نوسان می‌کرد و بسیاری از فعالان بازار را غافلگیر کرده بود؛ به ویژه بعد از ثبت رکورد تاریخی ۱۱۷ هزار و ۸۶۰ تومان در اوایل مهرماه. اما از روز سه‌شنبه ۲۰ آبان، روند بازار تغییر کرد و دلار آزاد با جهشی ناگهانی وارد کانال ۱۱۲ تا ۱۱۳ هزار تومان شد. این افزایش حدود ۵۰۰۰ تومانی، موجب شده تا تحلیلگران به دنبال شناسایی عوامل اثرگذار و نقش دست‌های پشت پرده باشند.

اثر تحولات سیاسی بر نرخ دلار

یکی از مهم‌ترین محرک‌های اخیر بازار، سیگنال‌های سیاسی خارجی بوده است. هفته گذشته خبرهایی از رایزنی آمریکا و سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) برای ارائه قطعنامه جدید علیه ایران در جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر شد. واکنش ایران به این اقدامات، شتاب رشد نرخ دلار را تقویت کرد.

تجربه نشان می‌دهد که هر خبری پیرامون پرونده هسته‌ای، حتی اگر اقداماتی تشریفاتی باشد، بلافاصله انتظارات بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد و دلار را در سطوح بالاتر تثبیت می‌کند. این واکنش بازار شبیه فنر فشرده سیاسی-اقتصادی عمل می‌کند و تا زمان تعدیل انتظارات، نرخ ارز را در حالت نوسان نگه می‌دارد.

تقاضای فصلی و تسویه‌های ارزی

عامل دیگر، فصل پاییز و نیازهای پایان سال مالی شرکت‌ها است. شرکت‌های واردات و صادرات، به ویژه آن‌هایی که با طرف‌های خارجی کار می‌کنند، موظف به تسویه بدهی‌های ارزی و انتقال سود به خارج از کشور هستند. حجم بالای این نیازها، حتی اگر بخش عمده آن از طریق کانال‌های رسمی تأمین شود، اثر خود را بر بازار آزاد نیز نشان می‌دهد و با تقاضای خرد ادغام می‌شود.

شکست مقاومت روانی دلار در کانال ۱۰۸ هزار تومان

سومین عامل، ماهیت پویا و نوسانی بازار است. پس از یک دوره تثبیت نسبی، فشار تقاضا و انتظارات سرمایه‌گذاران باعث شد تا دلار از محدوده ۱۰۸ هزار تومان عبور کند و با تقاضای هیجانی مواجه شود. رکود نسبی بازارهای موازی، مانند بورس و مسکن، این سیگنال را برای سرمایه‌گذاران تقویت کرده است که فرصت مناسبی برای ورود به بازار ارز است.

چشم‌انداز آینده نرخ دلار

در این شرایط، سه عامل کلیدی—ریسک سیاسی، تقاضای فصلی و شکست مقاومت فنی—بازار را به چالش کشیده‌اند. بانک مرکزی تلاش می‌کند نیازهای واقعی بازار را در سامانه‌های رسمی با نرخ پایین‌تر از بازار آزاد تأمین کند، اما فشارهای سیاسی و سفته‌بازی همچنان نوسانات نرخ ارز را افزایش می‌دهد.

تداوم یا تعدیل روند صعودی دلار در روزهای آینده بیش از هر چیز به نتایج نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بستگی دارد. تصویب یک قطعنامه غیرمنصفانه، فشار صعودی را تقویت می‌کند و می‌تواند دلار را به سمت شکستن رکورد تاریخی هدایت کند؛ در حالی که سیگنال‌های مثبت دیپلماتیک ممکن است اصلاح کوتاه‌مدت قیمتی ایجاد کند، اما بازگشت به محدوده ۱۰۸ هزار تومان بعید به نظر می‌رسد.