افزایش دوباره قیمت تخممرغ؛ پشت پرده جهش جدید چیست و چرا تولیدکنندگان هشدار میدهند؟
در حالی که خانوارهای ایرانی از گرانی شتابان تخممرغ شوکه شدهاند، تولیدکنندگان میگویند این افزایش نه ناگهانی است و نه غیرمنطقی؛ بلکه نتیجه ماهها فروش زیر قیمت و بیثباتی در تأمین نهادههاست. اکنون هشدارها درباره احتمال خروج گلهها و کمبود در بازار جدیتر از همیشه به گوش میرسد.
افزایش قیمت تخممرغ در هفتههای اخیر این کالای ضروری را بار دیگر به یکی از پرحاشیهترین اقلام خوراکی کشور تبدیل کرده است. بررسیهای میدانی ایسنا نشان میدهد که بهای یک شانه ۳۰ عددی تخممرغ در بسیاری از مناطق ایران از مرز ۲۵۰ هزار تومان عبور کرده؛ رقمی که فاصله قابلتوجهی با نرخ مصوب ۱۸۴ هزار تومانی دارد و همین اختلاف، توجهها را به ریشه این جهش جلب کرده است.
مرغداران میگویند فشارهای انباشته بر تولید ماههاست ادامه دارد. آنها با کمبود و گرانی شدید نهادههای اصلی مانند ذرت و کنجاله سویا مواجه بودهاند؛ نهادههایی که یا با تأخیر در سامانههای رسمی تأمین شده یا اصلاً بهدست تولیدکننده نرسیده و او را مجبور به خرید از بازار آزاد با چند برابر قیمت کرده است. همین بینظمی هزینه تولید را بهشدت بالا برده و به گفته فعالان صنعت، سبب شده قیمتهای کنونی «غیرطبیعی» بهنظر برسد، در حالیکه بهای واقعی تولید از مدتها پیش فراتر از نرخهای مصوب بوده است.
از سوی دیگر، نوسان نرخ ارز نیز بار مالی مضاعفی بر دوش مرغداران گذاشته است. بخش مهمی از نهادهها وارداتی است و تورم عمومی تمام هزینههای جانبی مانند حملونقل، انرژی و کارگری را افزایش داده است. تولیدکنندگان معتقدند این ترکیب هزینهها باعث شده قیمت مصوب دولت عملاً پوششدهنده هزینه واقعی نباشد و سود اصلی نصیب واسطهها و دلالان شود.
مشاهدات میدانی خبرنگار ایسنا نیز این شکاف قیمتی را تأیید میکند. در فروشگاههای تهران تخممرغ بهصورت دانهای ۷ تا ۹ هزار تومان فروخته میشود و بسیاری از فروشندگان میگویند: «هر بار با ورود بار جدید قیمت بالا میرود و مشخص نیست سقف این افزایش کجاست.» به گفته آنان، کاهش عرضه و بیثباتی بازار نقش مهمی در افزایش قیمتهای اخیر دارد.
کارشناسان صنعت طیور همچنین به تأثیر یک عامل فصلی اشاره میکنند: کاهش طبیعی تولید در فصل سرما. کوتاهشدن روزها و افت دمای محیط موجب کمشدن تخمگذاری مرغها میشود و وقتی این کاهش تولید با هزینههای بالای تولید همزمان میشود، زمینه جهشهای قیمتی فراهم میگردد.
در کنار این مسائل تولیدی و مدیریتی، پیامد مهم و مستقیم گرانی تخممرغ بر سفره مردم است. محصولی که تا مدتها یکی از ارزانترین منابع پروتئین محسوب میشد، امروز در برخی گزارشها «کالایی نسبتاً لوکس» نامیده میشود. متخصصان تغذیه هشدار میدهند که کاهش دسترسی خانوارها به پروتئین ارزان میتواند پیامدهای نگرانکنندهای برای سبد غذایی مردم داشته باشد و آنها را به مصرف غذاهای کمارزشتر سوق دهد.
با وجود افزایش قیمتها، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی میگویند برنامههایی برای تنظیم بازار در حال اجراست؛ از جمله تأمین فوری نهاده، افزایش نظارت بر زنجیره توزیع و توسعه بستهبندی استاندارد و شناسنامهدار. اقتصاددانان نیز تأکید میکنند که بدون اصلاح ساختار توزیع و کاهش نقش واسطهها، امیدی به بازگشت قیمتها وجود نخواهد داشت.
در چنین شرایطی، مجموعهای از عوامل اقتصادی، مدیریتی، ارزی و فصلی باعث شده تخممرغ در ماههای اخیر به یکی از حساسترین اقلام خوراکی تبدیل شود. کارشناسان هشدار میدهند که در صورت ادامه بینظمی در تأمین نهادهها و ضعف نظارت بازار، روند افزایشی قیمتها متوقف نخواهد شد و این موضوع میتواند فشار بیشتری بر معیشت خانوارهای کمدرآمد وارد کند.
