حقوق دو میلیون تومانی برای بازنشستگان!
در حالیکه صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر با هدف حمایت از اقشار کمدرآمد تشکیل شد، بسیاری از مستمریبگیران امروز با دریافتیهایی مواجهاند که حتی کفاف ابتداییترین هزینههای زندگی را نمیدهد؛ موضوعی که نارضایتی، کاهش عضویت و نگرانی از آینده این صندوق را تشدید کرده است.
موضوع پایینبودن مستمریها در صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. این صندوق که در اوایل دهه ۱۳۸۰ با هدف ایجاد پوشش بیمهای حداقلی برای قشر وسیعی از روستاییان و عشایر فاقد بیمه راهاندازی شد، اکنون با چالشهای جدی در حوزه رضایت بیمهشدگان و تعادل مالی روبهروست.
بر اساس گزارشها، بیمهشدگان سازمان تأمین اجتماعی هنگام اشتغال بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان حق بیمه پرداخت میکنند؛ در حالی که چنین مبلغی برای خانوارهای روستایی قابل پرداخت نیست. همین تفاوت بزرگ، هرگونه ادغام میان دو صندوق را با ناترازی سنگین مواجه میکند و حتی آن را «غیرممکن» جلوه میدهد.
نارضایتی بازنشستگان از مستمریهای بسیار پایین
در هفته گذشته، یکی از بازنشستگان صندوق در تماس با ایلنا اعلام کرده است که پس از ۱۵ سال پرداخت حق بیمه، تنها دو میلیون تومان مستمری دریافت میکند. این انتقاد پیش از این نیز از سوی برخی روستاییان و کشاورزان مطرح شده بود. هرچند ماهیت این صندوق همواره بر پرداخت حق بیمه اندک و مستمری محدود استوار بوده، اما افزایش هزینههای زندگی در سالهای اخیر باعث شده برخی از مستمریبگیران نسبت به عضویت خود ابراز پشیمانی کنند.
از سوی دیگر، ناکافی بودن حقوق دریافتی باعث شده برخی بازنشستگان برای بهبود شرایط درمانی خود، سابقهشان را به سازمان تأمین اجتماعی منتقل کنند؛ اقدامی که نشاندهنده نارضایتی جدی از خدمات درمانی صندوق روستاییان است.
آمار اعضا و نگرانی رو به رشد درباره آینده صندوق
این صندوق با بیش از ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار عضو و حدود ۲ میلیون و ۱۱۰ هزار بیمهشده فعال، یکی از بزرگترین صندوقها در عرصه بیمههای اختیاری است. با این حال، تعداد بالای مستمریبگیران با سابقه کمتر از ۱۵ سال و کاهش ورودی اعضای جدید، نشان میدهد که صندوق با چالشی مشابه سایر صندوقهای بازنشستگی کشور روبهرو شده است.
در سالهای اخیر برخی مدیران پیشین و فعلی صندوق، اجباریسازی عضویت را به عنوان راهحلی نجاتبخش مطرح کردهاند، اما نبود زیرساختهای لازم و ضعف نظام پرداخت حق بیمه، مانع اجرای چنین طرحهایی شده است. همزمان شائبه ادغام این صندوق با سازمان تأمین اجتماعی نیز نگرانیهایی را در میان بازنشستگان تأمین اجتماعی ایجاد کرده؛ چراکه آنها از انتقال تعهدات سنگین این صندوق به سازمان خود نگران هستند.
نظر کارشناسان درباره ریشههای مشکلات صندوق
مهرداد دارانی، عضو کمیته بیمه و درمان خانه کارگر، در اینباره میگوید: «صندوق بیمه روستاییان و عشایر، برمبنای قانون بیمه ۱۵ درصد تشکیل شد. برخلاف صندوق سازمان تامین اجتماعی که مبنای بیمه آن ۳۰ درصد است، همان ابتدا انتظارات از این صندوق پایین آورده شد.»
او افزود: «به نظر میرسد در این صندوق دولت تعهدی را متقبل نشده و در عمل تنها تعهدی که به خوبی ادا میکند، بحث بیمه عمر بازنشستگان این صندوق است.» دارانی همچنین توضیح داد که در این صندوق هیچ بازنشسته ۳۰ساله یا ۲۵سالهای وجود ندارد و دریافتی بسیاری از مستمریبگیران بین ۷ تا ۸ میلیون تومان است؛ در حالی که برخی تنها حدود دو میلیون تومان دریافت میکنند.
احتمال ادغام صندوق با تأمین اجتماعی از نظر این کارشناس «فاجعهآمیز» است؛ چراکه تفاوت میزان حق بیمهپردازی میان دو صندوق، بحران ناترازی را بهشدت افزایش میدهد.
ساختار حق بیمه و چالشهای اصلاح آن
یکی از مدیران صندوق نیز توضیح میدهد: «دو سوم سهم حق بیمه هر عضو صندوق بیمه اجتماعی توسط دولت پرداخت میشود.» به گفته او، هشت سطح درآمدی برای اعضا تعریف شده و حق بیمه در بالاترین سطح سالانه بیش از ۵ میلیون تومان و در پایینترین سطح حدود ۱۲۰ هزار تومان ماهانه است. برای افراد ناتوان از پرداخت همین مبلغ نیز شیوههای قسطبندی پیشبینی شده است.
این مقام آگاه تأکید کرد که هرگونه اصلاح اساسی نیازمند مصوبه هیأت امنا و حتی دولت است و تا زمانی که نظر اکثریت اعضا درباره افزایش حق بیمه روشن نشود، امکان اعمال تغییرات وجود ندارد.
چشمانداز آینده؛ نیاز به اصلاحات اکچوئری جدی
او در پایان افزود: مشارکت کم و مستمری پایین باعث شده بسیاری از مشمولان بالقوه از عضویت در صندوق استقبال نکنند؛ در حالی که حقوق ۷.۵ میلیون تومانی همراه با پوشش بیمه سلامت برای کسانی که ماهانه ۴۵۰ هزار تومان حق بیمه پرداخت میکنند، هنوز مزیت قابل توجهی محسوب میشود. با این حال تأکید کرد که برای افزایش مستمریها، تغییرات اکچوئری ضروری است و نباید بار عمده این اصلاحات بر دوش دولت قرار گیرد.
