چالش‌های هدفمندسازی یارانه‌ها و نگرانی‌های دولت
بر اساس بررسی‌های انجام شده، هدفمندسازی یارانه‌ها در کشور با هفت چالش عمده مواجه است که یکی از مهم‌ترین آنها عدم تحقق صحیح آزمون وسع و پرداخت یارانه به ۸۰ میلیون و ۲۶۴ هزار و ۴۸۰ نفر می‌باشد.
این موضوع به عنوان چالش اساسی یارانه‌ها برای دولت در روزهای اخیر در مرکز توجه رسانه‌ها قرار گرفته است.
دولت‌ها هر ساله با کسری بودجه مواجه می‌شوند و هدفمندسازی یارانه‌ها به عنوان یکی از ارکان اصلی اجرای سیاست‌های اقتصادی، با ناترازی شدید منابع و مصارف روبروست. بودجه هدفمندی یارانه‌ها در سال ۱۴۰۳ نیز به شدت دچار ناترازی شده و این نگرانی‌ها در مورد مدیریت منابع عمومی را بیشتر کرده است.
چالش‌های ناترازی هدفمندسازی یارانه‌ها
چالش‌های عمده هدفمندسازی یارانه‌ها شامل موارد زیر است:
-
عدم تحقق منابع مورد نیاز: رویکرد دولت‌های مختلف در حوزه سیاستگذاری در قالب تبصره‌ها و جداول هدفمندسازی، همواره برآوردی و احتمالی بوده و به دلیل عدم تحقق ۱۰۰ درصد منابع، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها مجبور به استقراض می‌شود. این روند می‌تواند آسیب‌های جدی به اقتصاد کشور وارد کند.
-
تعارض در پرداخت یارانه‌ها: طبق قوانین، پرداخت یارانه باید به ذینفع نهایی باشد، اما استثنائاتی وجود دارد که به درستی رعایت نمی‌شود، به ویژه در مورد کمیته امداد امام خمینی (ره).
-
موظف شدن بانک مرکزی: بانک مرکزی موظف به تهیه گزارش‌های تفصیلی به کمیسیون برنامه و بودجه مجلس است که می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های آینده بسیار مؤثر باشد.
-
تبدیل سازمان به یک حساب دریافت و پرداخت: سیاست‌های اجرایی باید تغییر کند تا سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها به یک نهاد کنشگر تبدیل شود که بتواند در کمک به اقشار آسیب‌پذیر و مدیریت توزیع یارانه‌ها به آخرین زنجیره کمک کند.
-
عدم اصلاح الگوی مصرف و آزمون وسع سنجی: با وجود تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی، عدم اجرای آزمون وسع سنجی دقیق، منجر به هدر رفت منابع و تورم بیشتر در کشور شده است.
-
نبود نقشه راه مشخص: تیم‌های اقتصادی در ارائه یک نقشه راه مشخص دچار مشکل هستند و اصرار بر سیاست‌های نادرست اقتصادی هزینه‌های گزافی به دولت تحمیل می‌کند.
-
عدم تأمین نقدینگی لازم برای خرید محصولات کشاورزی: سازمان برنامه و بودجه اعتبار لازم برای خرید گندم و سایر محصولات اساسی را تأمین کرده است، اما نیاز به نظارت و مدیریت بهینه وجود دارد.
در نهایت، برای بهبود وضعیت یارانه‌ها و مدیریت منابع، لازم است دستگاه‌های اجرایی پایگاه‌های داده و اطلاعات خود را به صورت برخط در اختیار سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها قرار دهند تا بتوانند به درستی خانوارهای پردرآمد را شناسایی و از فهرست یارانه‌بگیران حذف کنند. این اقدامات می‌تواند به بهبود نظام تأمین اجتماعی و مدیریت یارانه‌ها کمک کند.
