شوک مسکن در تهران؛ یک متر خانه به اندازه حقوق یک سال کارگر!
در حالی که در دهه ۱۳۷۰، کارگران با پس‌انداز حدود چهار ماه از حداقل دستمزد خود می‌توانستند یک مترمربع خانه در تهران بخرند، اکنون این مدت زمان به شدت افزایش داشته است.
در سال‌های اخیر، بازار مسکن به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای کارگران و حقوق‌بگیران در ایران تبدیل شده است. طبق آمارهای موجود، وضعیت خرید خانه در تهران برای کارگران به یکی از دست‌نیافتنی‌ترین اهداف تبدیل شده است. داده‌های آماری مربوط به قیمت مسکن، از سال ۱۳۷۷ به بعد، روند قابل توجهی را در تغییر قدرت خرید مسکن توسط کارگران نشان می‌دهد.
در اوایل دهه ۱۳۷۰، وضعیت نسبت دستمزد کارگران به قیمت مسکن در تهران قابل قبول‌تر بود. در آن زمان، یک کارگر می‌توانست با پس‌انداز چهار ماه از حداقل دستمزد خود، یک مترمربع خانه خریداری کند. اما این نسبت از سال ۱۳۹۷ به بعد به شکل قابل توجهی تغییر کرده است. در پایان سال ۱۴۰۲، برای خرید یک مترمربع مسکن در تهران، کارگران مجبورند بیش از ۱۵ ماه از حداقل دستمزد خود را پس‌انداز کنند.
در سال ۱۳۷۱، وضعیت نسبت حداقل دستمزد به قیمت مسکن به شدت نامطلوب بود، به طوری که پس‌انداز هر ماه حداقل دستمزد تنها معادل خرید ۰.۱ مترمربع مسکن در تهران بود. در این زمان، کارگران باید ۹ ماه پس‌انداز می‌کردند تا بتوانند یک مترمربع خانه خریداری کنند. این وضعیت پس از سال‌ها تغییرات جزئی در قدرت خرید کارگران بهبود یافته است؛ به طوری که در سال ۱۳۷۷، کارگران با پس‌انداز یک سال حداقل دستمزد می‌توانستند حدود ۲.۳۳ مترمربع مسکن خریداری کنند.
در اوایل دهه ۸۰، با تغییرات اقتصادی و سیاسی در کشور، این نسبت نوسان داشت و در سال ۱۳۸۴، این نسبت بهبود یافته و کارگران می‌توانستند با پس‌انداز یک سال حداقل دستمزد خود حدود ۲.۲۷ مترمربع مسکن در تهران خریداری کنند. در این سال‌ها، قیمت مسکن به تدریج افزایش یافته بود، اما درآمد کارگران نیز رشد نسبی داشت.
اما با شروع افزایش درآمدهای نفتی در دولت احمدی‌نژاد و افزایش واردات، قیمت مسکن به طور چشمگیری افزایش یافت. در سال ۱۳۸۷، قیمت هر مترمربع خانه در تهران به ۱.۸۷ برابر افزایش یافت، در حالی که دستمزد کارگران تنها ۷۹ درصد رشد کرده بود. این افزایش شدید قیمت‌ها باعث کاهش شدید قدرت خرید کارگران شد، به طوری که پس‌انداز یک سال حداقل دستمزد کارگران فقط برای خرید ۱.۴۲ مترمربع مسکن در تهران کفایت می‌کرد.
در سال‌های بعد، بازار مسکن با نوسانات مختلفی مواجه شد، اما در نهایت پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال فشارهای اقتصادی، قیمت مسکن به شدت افزایش یافت. این روند باعث شد که در سال ۱۳۹۷، کارگران برای خرید یک مترمربع مسکن باید ۹ ماه پس‌انداز می‌کردند. از آن زمان به بعد، وضعیت بدتر شد و در سال ۱۴۰۲، مدت زمان لازم برای خرید یک مترمربع مسکن در تهران به بالای ۱۵ ماه رسید.
این تحولات نشان‌دهنده شکاف عمیق بین درآمد کارگران و هزینه‌های مسکن در تهران است. از آن زمان به بعد، وضعیت نه تنها بهبود نیافته بلکه در حال بدتر شدن است و بسیاری از خانواده‌ها به راحتی قادر به خرید خانه نخواهند بود.
