آیا درگیری نظامی ترکیه و اسرائیل در سوریه ممکن است؟
سوریه، که هنوز هم درگیر تبعات جنگ‌های داخلی است، به عرصه‌ای برای رقابت‌های قدرت‌های منطقه‌ای تبدیل شده است.
در هفته‌های اخیر، ارتش ترکیه فعالیت‌های زیادی در سوریه انجام داده است. مقامات ترکیه به‌ویژه در حال بازدید از پایگاه‌های هوایی این کشور در سوریه و همچنین برنامه‌ریزی برای تقویت این پایگاه‌ها با سامانه‌های پدافند هوایی و پهپادهای مسلح بودند. یکی از این پایگاه‌ها، پایگاه هوایی تی‌فور (T4) در نزدیکی پالمیرا بود که در تاریخ 13 فروردین مورد حمله جنگنده‌های اسرائیلی قرار گرفت. اسرائیل هدف حملات خود را باند پرواز و سامانه‌های راداری این پایگاه قرار داد و علاوه بر آن، چندین موضع نظامی دیگر در سوریه را نیز هدف قرار داد.
در همین راستا، مقامات اسرائیلی پیام‌های خود را به‌وضوح به ترکیه منتقل کردند. «گیدئون سعار»، وزیر امور خارجه اسرائیل، هشدار داد که سوریه در حال تبدیل شدن به منطقه‌ای تحت نفوذ ترکیه است. «یسرائیل کاتس»، وزیر جنگ اسرائیل، نیز تأکید کرد که اگر دولت سوریه اجازه دهد گروه‌هایی که اسرائیل آن‌ها را تهدید امنیتی می‌داند وارد این کشور شوند، باید آماده بهای سنگینی باشند.
نگرانی‌های اسرائیل از نفوذ ترکیه در سوریه
اسرائیل نگران ابعاد مداخله ترکیه در سوریه و به ویژه برنامه‌های آنکارا برای ساخت پایگاه‌های نظامی در این کشور است. ترکیه از سوی دیگر از این که اسرائیل در تلاش است ساختار دولت سوریه را تضعیف کرده و آن را به کشوری ضعیف و تجزیه‌شده تبدیل کند، هراس دارد. در این وضعیت، هر دو طرف یکدیگر را به آماده‌سازی برای جنگ نیابتی در خاک سوریه متهم می‌کنند.
آثار نگرانی اسرائیل از نفوذ ترکیه در سوریه در حملات مکرر این کشور به زیرساخت‌های ارتش سوریه نمایان است. به ویژه حملات به جنگنده‌های شوروی‌ساخت که از دوران حکومت حافظ اسد باقی مانده‌اند، ضربه بزرگی به توان هوایی سوریه وارد کرده است.
«آلپر جوشکون»، دیپلمات پیشین ترکیه و پژوهشگر در اندیشکده کارنگی، معتقد است که اسرائیل هرگونه تهدید نظامی که ممکن است امنیت این کشور را به خطر بیندازد، از میان برداشته است. همچنین، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، خواستار غیرنظامی‌سازی مناطق جنوبی سوریه شده است.
کُردها، عامل اختلافات بیشتر
یکی از بزرگترین محورهای اختلاف میان ترکیه و اسرائیل در سوریه، مسئله کُردها است. اسرائیل به‌طور علنی از ایجاد یک نظام فدرالی در سوریه حمایت کرده که در آن اقلیت‌هایی مانند کُردها و علویان خودمختاری زیادی داشته باشند. اسرائیل همچنین به جنایات انجام‌شده علیه اقلیت علوی در سوریه اشاره می‌کند و آن را دلیلی بر عدم‌اعتماد به دولت موقت سوریه می‌داند.
اما ترکیه که به‌طور مستقیم از دولت موقت سوریه حمایت می‌کند، خواهان ایجاد یک دولت مرکزی قوی در این کشور است. این نگرانی به‌ویژه درباره مواضع احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه شدت گرفته است، زیرا او که مورد حمایت اردوغان قرار دارد، از حمایت حماس نیز برخوردار است. در همین حال، مقامات اسرائیلی نگرانند که الشرع اجازه دهد گروه‌های افراطی به سوریه بازگردند و به این ترتیب، راه برای بازگشت حماس هموار شود.
روابط ترکیه و اسرائیل در شمال سوریه؛ تنش‌های جدی
اختلافات ترکیه و اسرائیل در سوریه تنها به مسائل سیاسی و نظامی محدود نمی‌شود. این دو کشور در موضوع کُردها نیز دیدگاه‌های متفاوتی دارند. ترکیه می‌داند که اسرائیل از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) که بیشتر آن‌ها از کُردها هستند حمایت می‌کند و این مسئله برای آنکارا تهدیدی جدی به‌شمار می‌آید.
در مقابل، اسرائیل از این که ترکیه روابط نزدیکی با گروه‌هایی چون حماس دارد و به‌عنوان منتقد سرسخت اسرائیل شناخته می‌شود، نگران است. اسرائیل به حمایت از کُردها به‌عنوان «متحدان طبیعی» خود اشاره می‌کند، و همین حمایت‌ها باعث شده که ترکیه نسبت به اهداف اسرائیل در سوریه تردیدهای جدی پیدا کند.
مذاکرات مخفیانه ترکیه با اوجالان
یکی از نتایج نگرانی ترکیه از اتحاد میان اسرائیل و کُردها، مذاکرات محرمانه آنکارا با عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان، بود. این مذاکرات که در سال گذشته آغاز شد، به آتش‌بس موقت منجر شد. ترکیه به‌طور جدی نگران است که اسرائیل قصد دارد یک دولت کوچک تحت حمایت پ‌ک‌ک در مرزهای جنوبی ترکیه ایجاد کند.
این نگرانی‌ها به‌شدت میان دو کشور در حال گسترش است، اما در عین حال، به‌نظر می‌رسد که هیچ‌کدام از طرفین قصد ندارند وارد درگیری نظامی مستقیم شوند. آنچه در حال حاضر میان ترکیه و اسرائیل در جریان است، بیشتر تلاش برای ایجاد بازدارندگی متقابل است تا آغاز جنگی تمام‌عیار.
چشم‌اندازهای آینده روابط ترکیه و اسرائیل
در حالی که روابط میان ترکیه و اسرائیل همچنان در حال تنش است، باید گفت که احتمال درگیری نظامی مستقیم بین این دو کشور در حال حاضر بسیار کم است. هر دو کشور به دنبال مدیریت اختلافات خود از طریق دیپلماسی و بازدارندگی متقابل هستند. همچنین، ترکیه در حال تلاش برای بهبود روابط با ایالات متحده و اروپا است، که این موضوع احتمال درگیری با اسرائیل را کاهش می‌دهد.
بر اساس تحلیل‌ها، در حالی که اسرائیل و ترکیه در برخی زمینه‌ها ممکن است با یکدیگر همکاری کنند، به‌ویژه در جلوگیری از نفوذ ایران در سوریه، اما همچنان اختلافات عمده‌ای دارند که می‌تواند آینده روابط این دو کشور را تحت‌تأثیر قرار دهد.
