شوک شبانه در سیاست جهانی: قرار دیدار سرنوشت‌ساز پوتین–ترامپ
دیشب صحنه سیاست جهانی با دو رویداد غیرمنتظره و پرحاشیه دگرگون شد؛ یکی توافق تاریخی بین ارمنستان و آذربایجان که با نام «دالان ترامپ» شناخته می‌شود و دیگری برنامه دیدار ترامپ و پوتین در هفته آینده.
آنچه در کاخ سفید میان ارمنستان و آذربایجان گذشت
پس از سال‌ها تنش و درگیری، ارمنستان و آذربایجان با محوریت میانجی‌گری ترامپ به توافقی تاریخی دست یافتند. مهم‌ترین بند این پیمان، ایجاد یک مسیر ارتباطی میان جمهوری آذربایجان و نخجوان است؛ مسیری که اکنون با عنوان «دالان ترامپ» مطرح شده است. این پروژه ژئوپلتیک، مسیرهای ترانزیتی منطقه را دگرگون می‌کند؛ ایران به شکل قابل توجهی از مسیرهای ارتباطی به اروپا کنار گذاشته خواهد شد و روسیه نیز جایگاه سنتی خود را در قفقاز از دست می‌دهد. در مقابل، نفوذ آمریکا و ترکیه در این منطقه افزایش یافته و آمریکا کنترل این دالان را به دست می‌گیرد. در این میان، ارمنستان که سال‌ها در کنار ایران قرار داشت، با امضای این توافق، مسیر دیپلماتیک تازه‌ای را برگزیده که به معنای فاصله‌گیری از تهران است.
پیامدهای کریدور زنگزور برای ایران
مجتبی بهاروند در روزنامه شرق می‌نویسد: «کریدوری که نهایی شد، سهم ما از ترانزیت منطقه را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد و ارتباط مستقیم ما با اروپا را به‌شدت محدود خواهد کرد. ما بازنده این بازی هستیم؛ نه چون ضعیف هستیم، بلکه چون نخواستیم در زمین واقعیت بازی کنیم.» او یادآور می‌شود که ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌اش می‌توانست نقش اصلی را در ترانزیت منطقه ایفا کند، اما امروز تقریباً تمام مسیرهای ترانزیتی از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کشورمان را دور بزنند.
دیدار احتمالی پوتین و ترامپ؛ نقطه پایان جنگ یا آغاز معامله‌ای تازه؟
در حوزه اوکراین، برنامه‌ریزی برای دیدار هفته آینده پوتین و ترامپ خبرساز شده است. گفته می‌شود شرط اصلی روسیه، حفظ کنترل بر مناطق شرقی اوکراین است و پوتین خواهان تملک منطقه دونباس برای خروج از جنگ است. برخی کارشناسان معتقدند که این توافق ممکن است عملی شود و پرسش اساسی این است که آیا ترامپ در مقابل این امتیاز، از پوتین امتیاز دیگری – شاید حتی در خاورمیانه – دریافت خواهد کرد یا خیر.
سناریوهای سی‌ان‌ان برای آینده جنگ اوکراین
شبکه سی‌ان‌ان چهار مسیر احتمالی را برای پایان این جنگ ترسیم کرده است:
آتش‌بس بدون قید و شرط
در این حالت که «بسیار بعید» توصیف شده، خطوط مقدم در جای خود می‌ماند. تحلیل‌گران بر این باورند که پوتین تا پایان تابستان و احتمالاً تا اکتبر، به دلیل برتری نسبی در میدان نبرد، تمایلی به توقف جنگ ندارد.
تداوم گفت‌وگوها و تثبیت دستاوردهای روسیه
این سناریو به توافقی برای ادامه مذاکرات منجر می‌شود و پوتین می‌تواند با اشاره به انتخابات به تعویق‌افتاده اوکراین، مشروعیت زلنسکی را زیر سؤال برده و زمینه را برای روی کار آمدن فردی نزدیک به روسیه فراهم کند.
مقاومت طولانی‌مدت اوکراین
تحقق این حالت وابسته به تداوم کمک‌های مالی و نظامی غرب است. در صورت ادامه این حمایت‌ها، اوکراین قادر خواهد بود پیشروی روسیه را کند کرده و شاید کرملین را به مذاکره وادار کند.
معامله پشت‌پرده میان آمریکا و روسیه
مشابه آنچه در سوریه رخ داد، ممکن است روسیه بخشی از زمین بازی را به آمریکا واگذار کند و در عوض، امتیازات راهبردی خود را حفظ کرده یا گسترش دهد. اینکه این‌بار چنین معامله‌ای در کدام منطقه انجام خواهد شد، همچنان پرسشی باز است.
