شهریه‌های نجومی مدارس و مهدکودک‌ها
افزایش بی‌سابقه شهریه‌های مدارس غیردولتی و مهدکودک‌ها در تهران، خانواده‌های طبقه متوسط را با چالشی جدی مواجه کرده است.
یکی از مادران ساکن غرب تهران از افزایش ناگهانی شهریه یک مهدکودک باسابقه در محله‌شان خبر می‌دهد: «این مهدکودک در سال‌های گذشته همیشه جای امن و مناسبی برای فرزندم بود. سال گذشته شهریه آن ماهی هفت میلیون تومان بود، اما امسال ناگهان به ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان رسیده است، بدون آنکه امکانات جدیدی اضافه کرده باشند. تنها توضیحی که ارائه می‌شود، این است که این مهدکودک پنج‌ستاره ارزیابی شده. انگار با هتل طرف هستیم، نه با یک فضای آموزشی برای کودکان».
او با تأکید بر فشار اقتصادی ناشی از این افزایش‌ها ادامه می‌دهد: «من کارمندم و افزایشی که در حقوقم ایجاد شده، حداکثر سه میلیون تومان بوده؛ در‌حالی‌که شهریه مهدکودک سه تا چهار برابر شده است».
یکی دیگر از مادران که دو فرزندش را در یک مهدکودک خصوصی در محدوده جنت‌آباد ثبت‌نام کرده بود، می‌گوید: «ما هرگز به دنبال مهدهای لوکس یا خاص نبودیم؛ تنها هدف ما یافتن مرکزی با کیفیت مناسب و هزینه‌ای معقول بود. همان مهدی که تا پیش از این هزینه‌اش برایمان قابل پرداخت بود، حالا با هزینه‌ای حدود ۳۰ میلیون تومان در ماه، ما را در تنگنای شدید مالی قرار داده است».
این مادر به آسیب‌های روانی ناشی از قطع ارتباط کودکان با محیط آشنا اشاره می‌کند: «فرزند من سه سال در این فضا بزرگ شده و با مربیان و دوستانش انس گرفته است. مشاوران به ما هشدار داده‌اند که جدا‌کردن کودک از این محیط ممکن است تبعات روانی جدی‌ای به همراه داشته باشد، اما بسیاری از خانواده‌ها دیگر قادر به ادامه پرداخت این شهریه نیستند».
کار در تاکسی‌های اینترنتی برای تأمین هزینه‌ها
او درباره وضعیت همسرش می‌گوید: «پدر خانواده اکنون شب‌ها با خودرو در تاکسی‌های اینترنتی کار می‌کند تا بخشی از هزینه‌ها جبران شود؛ در‌حالی‌که کارمند رسمی و با حقوق نسبتاً خوب است، اما وقتی یک‌سوم حقوقش صرف مهدکودک شود، برای دیگر هزینه‌ها چیزی باقی نمی‌ماند».
مادران از ابهام در هزینه‌های جانبی نیز انتقاد می‌کنند: «علاوه بر شهریه، مبالغی جداگانه بابت اقلام مصرفی مانند ماژیک، چسب، کاغذ و وسایل دیگر دریافت می‌شود که سالانه به ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان می‌رسد، بدون آنکه گزارشی شفاف از نحوه مصرف آن ارائه شود. هیچ‌یک از این اقلام به خانه منتقل نمی‌شود و خانواده‌ها هم دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی می‌خرند».
در بخشی دیگر از این گفت‌وگو، یکی از مادران به مسئله‌ای اشاره می‌کند که کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ افت ناگهانی سطح زندگی کودک و تأثیر آن بر روحیه او. او می‌گوید: «بچه‌ای که در یک محیط نسبتاً مناسب و با امکانات متوسط بزرگ شده، حالا به‌ناچار به محیطی با سطح پایین‌تر منتقل می‌شود. این انتقال ناگهانی برای کودک قابل درک نیست و ممکن است احساس گناه یا طردشدگی در او ایجاد کند. برای خانواده‌ها نیز بسیار دردناک است که ببینند کودک‌شان در چهار یا پنج‌سالگی با چنین تجربه‌ای مواجه می‌شود».
او اضافه می‌کند: «ما در جست‌وجوی کیفیت بودیم، نه تجمل؛ ولی حالا حتی همان کیفیت متوسط هم از دسترس ما خارج شده است. اگر خانواده‌ای سه فرزند داشته باشد، تأمین شهریه مهد برای سه کودک غیرممکن است. بسیاری از دوستان فرزندانم اکنون در خانه مانده‌اند و خانواده‌ها با بحران روانی مواجه‌اند».
گرایش به مدارس دولتی؛ چالشی جدید برای سیستم آموزشی
افزایش شهریه مدارس غیردولتی، تنها چالش مالی خانواده‌ها نیست؛ بسیاری از والدین از شکاف عمیق میان هزینه‌های تحمیل‌شده و کیفیت واقعی آموزش نیز گلایه دارند. یکی از مادران که دو فرزند دانش‌آموز در مقطع ابتدایی و متوسطه دارد، با اشاره به افزایش چشمگیر شهریه مدارس غیرانتفاعی، از نبود تناسب میان هزینه‌ها و کیفیت آموزش ابراز نارضایتی می‌کند: «افزایش شهریه‌ها در سال جاری نه‌تنها متناسب با شرایط اقتصادی خانواده‌ها نیست، بلکه در مقایسه با کیفیت خدمات آموزشی ارائه‌شده نیز توجیهی ندارد. در سال گذشته، با وجود پرداخت شهریه‌های سنگین، مدارس در روزهای زیادی به دلیل آلودگی هوا، ناترازی انرژی یا دلایل دیگر تعطیل بودند. بسیاری از والدین به این نتیجه رسیده‌اند که صرف چنین هزینه‌هایی برای مدارسی که عملاً نیمی از سال تحصیلی را به تعطیلی می‌گذرانند، منطقی نیست».
او با اشاره به روند رو به افزایش گرایش خانواده‌ها به مدارس دولتی و هیئت‌امنایی می‌گوید: «تعداد زیادی از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند فرزندان خود را در مدارس دولتی ثبت‌نام کنند و در کنار آن از کلاس‌های تقویتی و معلم خصوصی استفاده کنند؛ چون در مجموع برایشان به‌صرفه‌تر است. اما مدارس دولتی و هیئت‌امنایی نیز با مشکلاتی مانند تراکم دانش‌آموزان مواجه هستند. در سال گذشته، کلاس‌هایی با ۴۰ دانش‌آموز تشکیل شد که عملاً کیفیت آموزشی را کاهش می‌دهد. به نظر می‌رسد ظرفیت این مدارس برای پاسخ‌گویی به موج بازگشت خانواده‌ها از غیرانتفاعی‌ها کافی نیست».
این مادر شاغل در ادامه به یکی دیگر از معضلات مدارس غیرانتفاعی اشاره می‌کند: «بسیاری از کلاس‌ها و برنامه‌های فوق‌برنامه در مدارس غیرانتفاعی صرفاً جنبه درآمدزایی دارند و عملاً بازدهی درخور توجهی ندارند. وقتی والدین نسبت به شهریه‌ها اعتراض می‌کنند، مدیران مدارس با استناد به این کلاس‌ها از پاسخ‌گویی طفره می‌روند؛ در‌حالی‌که خانواده‌ها به وضوح می‌بینند که این برنامه‌ها صرفاً راهی برای دریافت مبالغ بیشتر است».
مادر دیگری نیز از افزایش چشمگیر شهریه مدرسه فرزندش برای سال تحصیلی آینده گلایه دارد و می‌گوید: «برای یکی از فرزندانم در سال گذشته ۹۰ میلیون تومان شهریه پرداخت کردیم که امسال به ۱۶۰ میلیون تومان افزایش یافته است. شنیده‌ام برخی مدارس برای پایه اول ابتدایی، بدون احتساب ناهار، سرویس و لباس فرم، شهریه ۲۱۰ میلیون تومانی اعلام کرده‌اند. مدرسهای هم شهریه‌ای بین ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان اعلام کرده است».
این مادر به یکی از چالش‌های شخصی خود هم اشاره می‌کند: «برای من، تنها مزیت مدارس غیرانتفاعی نسبت به مدارس دولتی، جمعیت کمتر کلاس‌ها و نظارت دقیق‌تر بر دانش‌آموزان است».
شهریه‌های نجومی؛ از ۱۲۵ تا ۳۱۰ میلیون تومان
مادران دیگری نیز از رشد بی‌سابقه شهریه مدارس غیردولتی خبر می‌دهند؛ افزایشی که به گفته آنان در بسیاری موارد با بهبود ملموسی در کیفیت آموزش همراه نبوده است. یکی از این مادران درباره مدرسه شناخته‌شده‌ای در غرب تهران می‌گوید: «این مدرسه از نظر تمرکز بر زبان، در منطقه شناخته‌شده است. معلمان اعلام کرده‌اند دانش‌آموزان از مقاطع پایین با زبان انگلیسی یا فرانسوی آشنا می‌شوند. با‌این‌حال، شهریه‌ای که برای سال آینده پیش‌دبستانی اعلام شده، حدود ۱۲۵ میلیون تومان است؛ آن‌هم بدون در نظر گرفتن هزینه‌های جزوه، ناهار و لباس فرم. مسئولان مدرسه هشدار داده‌اند که ممکن است تا ۷۰ درصد افزایش شهریه هم اعمال شود».
مادر دیگری از افزایش ۴۰ تا ۵۰درصدی شهریه مدرسهای در محدوده پاسداران خبر می‌دهد: «سال گذشته شهریه این مدرسه حدود ۹۰ میلیون تومان بود، اما امسال صحبت از افزایش ۴۰ تا ۵۰درصدی است. شنیده‌ایم که شهریه برای سال تحصیلی آینده بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان تعیین خواهد شد. برای یک پیش‌دبستانی در منطقه ۲ هم پیش‌پرداختی معادل ۲۷ میلیون تومان دریافت می‌شود که در دو قسط در فروردین و تیر باید پرداخت شود. مجموع شهریه پیش‌دبستانی در این مدرسه به حدود ۲۴۴ میلیون تومان می‌رسد که هزینه صبحانه و ناهار را هم شامل می‌شود».
