تماس‌های ازدست‌رفته؛ دعوای شهرداری و اپراتورها، آنتن تلفن همراه را از زندگی مردم حذف کرد
اختلال‌های گسترده در شبکه موبایل، خاموش‌شدن ناگهانی آنتن‌ها و پیامک‌هایی که هرگز به مقصد نمی‌رسند، زندگی روزمره میلیون‌ها کاربر ایرانی را مختل کرده است.
کیفیت شبکه تلفن همراه در ایران مدت‌هاست زیر فشار عوامل مختلف به مرز بحران رسیده است. ناترازی انرژی و خاموشی‌های مکرر، فرسودگی تجهیزات، تحریم‌های سنگین، احکام قضائی و کشمکش‌های تمام‌نشدنی میان شهرداری‌ها و اپراتورهای تلفن همراه، همه دست به دست هم داده‌اند تا کاربران هر روز بیشتر از قبل از نبود آنتن و قطع ارتباط گلایه کنند. در این میان، هیچ نهادی مسئولیت مستقیم اختلال‌ها را بر عهده نمی‌گیرد و نتیجه چیزی جز افزایش نارضایتی عمومی نیست.
روایت‌های کاربران نشان می‌دهد مشکل دیگر به تماس‌های کاری محدود نمی‌شود. «دیروز وسط یک جلسه مهم کاری، تلفنم ناگهان آنتن از دست داد. نه می‌توانستم تماس بگیرم و نه حتی پیامک بفرستم. این اتفاق هر هفته چندین بار برایم رخ می‌دهد»، یکی از شهروندان چنین شرح می‌دهد. کاربر دیگری هم روایت می‌کند: «در بانک برای تمدید کارت بانکی کد پیامکی نیامد و نتوانستم کارت را فعال کنم. با آن کارت باید قسط‌هایم را می‌پرداختم». حتی در شرایط اضطراری نیز این اختلال‌ها آسیب‌زا بوده است: «همکارم سر کار دچار مشکل تنفسی شد اما تماس اضطراری با اورژانس به خاطر نبود آنتن برقرار نشد. در نهایت مجبور شدیم با ماشین او را به بیمارستان برسانیم».
به گزارش روزنامه شرق، این روایت‌ها تنها بخشی از گلایه‌های شهروندان در تهران و دیگر شهرهاست. اختلال‌ها پیش از جنگ نیز وجود داشت، اما پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، وضعیت به مراتب وخیم‌تر شد. حالا علاوه بر محدودیت اینترنت و GPS، حتی یک تماس یا پیامک ساده هم به مشکل خورده است.
از زمان شروع درگیری‌ها تا آتش‌بس، کیفیت سرویس‌های ارتباطی به پایین‌ترین حد ممکن رسیده است. شهروندان گزارش می‌دهند تماس‌ها مدام قطع می‌شود، پیامک‌ها ارسال نمی‌شوند و علامت آنتن روی گوشی‌ها ناگهان ناپدید می‌شود. این شرایط باعث شده شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) پر از اعتراضاتی شود که کاربران در آن معتقدند سطح خدمات ارتباطی کشور به سال‌های ابتدایی ورود تلفن همراه به ایران بازگشته است.
بخش عمده‌ای از اختلال‌ها از سال گذشته و همزمان با خاموشی‌های ناشی از بحران انرژی آغاز شد. قطعی دو ساعته برق در مناطق مختلف نخستین بار باعث از کار افتادن آنتن‌های BTS شد. ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، در واکنش به اعتراض کاربران توضیح داده بود:
«طبق استاندارد جهانی، باتری سایت‌های BTS تنها ۲۰ تا ۳۰ دقیقه توان حفظ شبکه را دارند. در صورت ادامه قطعی برق، تجهیزات برای جلوگیری از آسیب خاموش می‌شوند. این مسئله تاکنون بیش از هزار میلیارد تومان خسارت به اپراتورها وارد کرده است».
به گفته هاشمی، در ماه‌های اخیر بیش از ۶۱۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در این بخش صورت گرفته است، اما مشکلات همچنان پابرجاست. رگولاتوری نیز در توضیحی اعلام کرده بود فهرست سایت‌های دارای اولویت به توانیر ارسال شده تا در زمان قطعی برق، ارتباط آن‌ها قطع نشود. با این حال، فرسودگی تجهیزات، محدودیت واردات به دلیل تحریم، سرقت مکرر باتری‌ها و نبود ظرفیت تولید داخلی، باعث شده اقدامات اپراتورها چندان نتیجه‌بخش نباشد.
با وجود وعده‌های وزارت ارتباطات، اختلال‌ها نه تنها کاهش نیافته بلکه در دوران پس از جنگ، شدیدتر هم شده است. روابط عمومی رگولاتوری علاوه بر قطعی برق، دلایل دیگری همچون جمع‌آوری سایت‌ها به دستور شهرداری، عدم تمدید قراردادهای اجاره، نصب تجهیزات غیرمجاز تقویت سیگنال و حتی ساخت‌وسازهای بلندمرتبه را از عوامل اصلی بحران عنوان کرده است.
طبق گزارش‌ها، تاکنون بیش از ۸۰۰ آنتن BTS توسط شهرداری جمع‌آوری شده است. محمد امامی، معاون رگولاتوری، می‌گوید: «جمع‌آوری سایت‌های اپراتورها در قالب اجرای احکام کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری، کیفیت پوشش ارتباطی را به‌شدت کاهش داده است».
شهرداری اما روایت دیگری دارد. مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، در جمع خبرنگاران تأکید کرده است:
«اپراتورها بدون دریافت مجوز و پرداخت عوارض، دکل‌های متعددی نصب کرده‌اند. میلیاردها میلیارد سود می‌برند اما حق قانونی شهر را نمی‌دهند. همان‌طور که کسی بدون مجوز نمی‌تواند ساختمان بسازد، اپراتورها هم مجاز به نصب دکل بدون مجوز نیستند. دکل‌های غیرمجاز جمع‌آوری خواهند شد».
محسن بابایی، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر نیز صریح‌تر گفته است:
«بیش از هزار رأی ماده ۱۰۰ درباره دکل‌ها و آنتن‌های غیرمجاز در تهران وجود دارد. اپراتورها سال‌ها اجرای این آرا را به تعویق انداخته‌اند. بسیاری از این دکل‌ها در مکان‌های غیرمجاز نصب شده و حتی می‌تواند برای سلامت شهروندان خطرناک باشد».
بابایی همچنین ادعا کرده است افزایش دکل‌ها صرفاً به بهانه ارتقای سرعت اینترنت است و راهکار درست، توسعه فیبر نوری است، نه افزودن آنتن‌های بیشتر.
با وجود این کشمکش‌ها، آنچه در عمل رخ داده این است که کیفیت تماس‌های تلفنی و ارسال پیامک برای میلیون‌ها کاربر ایرانی به شدت افت کرده و زندگی روزمره آن‌ها تحت تأثیر قرار گرفته است. در نهایت، جنگ نهادی میان شهرداری و اپراتورها، تحریم‌ها، فرسودگی شبکه و خاموشی‌ها، دست به دست هم داده‌اند تا تلفن همراه – ابزاری که زمانی نماد ارتباط سریع بود – امروز به کابوسی برای کاربران تبدیل شود.
تا زمانی که راه‌حلی مشترک و پایدار برای حل این مناقشه پیدا نشود، شهروندان ایرانی باید کنار فیلترینگ اینترنت، اختلال GPS و محدودیت‌های ارتباطی، با آنتن‌های خاموش و تماس‌های ناموفق هم سر کنند؛ بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره‌ای که هر روز دشوارتر می‌شود.
