هشدار قرمز برای مشهد: چهارمین سال پیاپی در بحران آب شدید
مشهد، شهری که همیشه آب برایش چالشی مهم بوده، حالا در چهارمین سال متوالی با کمبود جدی منابع آبی روبروست.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد با تأکید بر وخامت شرایط آبی شهر گفت: «مشهد امسال در چهارمین سال متوالی در شرایط شدید تنش آبی بوده و ذخایر آبی در وضعیت حداقلی قرار دارد». دکتر حسین اسماعیلیان افزود که این وضعیت از سال ۱۴۰۱ به مرور وخیم‌تر شده و اکنون به مرز بحران نزدیک شده است.
وی ادامه داد: «چالش کمبود آب موضوعی تازه نیست و از گذشته تاکنون مشهد با این بحران دست و پنجه نرم کرده است. کاهش بارندگی‌ها و افزایش تقاضا در سال‌های اخیر این مشکل را تشدید کرده است».
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد با اشاره به افزایش جمعیت شهر و ثابت ماندن منابع آبی گفت: «هیچ‌گاه وضعیت ذخایر آب به این شدت بحرانی نبوده است و در حالی که مصرف آب افزایش چشمگیری یافته، منابع تغییری نکرده‌اند».
وابستگی شهرها به منابع آب مختلف
اسماعیلیان درباره وضعیت تأمین آب در خراسان رضوی توضیح داد: «بسیاری از کلان‌شهرها برای تامین آب شرب خود وابسته به سدها هستند. در استان ما به جز قوچان که آب آن از سد تبارک تأمین می‌شود، اغلب شهرها همانند سبزوار و نیشابور به منابع آب زیرزمینی وابسته‌اند، که این منابع کوتاه‌مدت و ناپایدار هستند».
وی افزود: «اثرات خشکسالی و کاهش بارندگی به‌طور مستقیم روی سدها تأثیر دارد و با کاهش بارش، حجم آب پشت سدها کاهش می‌یابد. وضعیت کنونی مشهد بخشی از سناریوهای پیش‌بینی‌شده وزارت نیرو است و غافلگیرکننده نیست، اما برنامه‌های اجرا شده تاکنون نتوانسته‌اند کاهش منابع آبی را جبران کنند».
تلاش‌ها برای مدیریت مصرف آب
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد درباره اقدامات انجام شده گفت: «پیک مصرف آب در مشهد از نیمه خرداد آغاز می‌شود، اما با اقدامات اجرا شده تاکنون پایداری آب حفظ شده و کمبودی گزارش نشده است».
وی درباره پروژه‌های مهم آبی مشهد توضیح داد: «پروژه انتقال آب هزار مسجد که قرار بود سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری برسد، اکنون تنها حدود ۳ تا ۴ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که نشان‌دهنده تأخیر چندساله است. همچنین پروژه‌های پساب که قرار بود طی ۲ تا ۳ سال گذشته جایگزین آب کشاورزی شوند نیز با تأخیر جدی مواجه شده‌اند».
نیاز به همکاری عمومی و حمایت مالی
اسماعیلیان با اشاره به اهمیت همت عمومی و همکاری نهادها تأکید کرد: «کمبودها چالش‌های اساسی ایجاد کرده و نیازمند عزم همه مسئولان استان است تا پروژه‌ها به سرانجام برسند». وی افزود که کمیسیون اصل ۹۰ مجلس جلساتی با محوریت پروژه‌های اضطراری و میان‌مدت آب برگزار کرده و مشکلات پروژه‌ها محدود به مسائل مالی نیست بلکه شامل اصلاح موافقت‌نامه‌ها و هماهنگی‌های اداری نیز می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در خصوص پروژه‌های اضطراری گفت: «این پروژه‌ها شامل بهسازی، جابجایی و حفر چاه‌های جدید هستند و با وجود انتقادات به حفر چاه در شرایط افت سفره‌های آب زیرزمینی، این اقدامات برای حفظ پایداری منابع ضروری است. اقلیم منطقه خشک و نیمه‌خشک است و کاهش بارش‌های چند سال اخیر پدیده‌ای طبیعی است که باید مدیریت شود».
وی تأکید کرد که در دو دهه گذشته بیش از ۵۰ درصد آب شرب مشهد از سدها تأمین شده و برداشت از چاه‌ها تنها به عنوان ذخیره‌ای برای شرایط بحرانی است. همچنین پروژه‌های آبی مشهد پروژه‌های کوتاه‌مدت نبوده و ظرفیت بهره‌برداری از آن‌ها بیش از یک سال است، اما چاه‌ها در مواقع اضطراری اهمیت حیاتی دارند.
چالش‌های مالی و اجرایی پروژه‌ها
اسماعیلیان در پایان با اشاره به وضعیت مالی پروژه‌ها بیان کرد: «پیشرفت فیزیکی پروژه‌های شرکت آب و آب منطقه‌ای مشهد بیش از ۸۵ درصد است و حدود ۴ هزار میلیارد تومان برای اجرای پروژه‌ها اعتبار مصوب شده که تا کنون تنها حدود ۴۰۰ میلیارد تومان تخصیص یافته است. مشکلات مالی و مطالبات پیمانکاران باعث کندی روند کار شده و تامین تجهیزات و مصالح نیز با چالش روبه‌رو است».
وی افزود: «پیمانکاران و تامین‌کنندگان به دلیل طولانی شدن تنش آبی و مشکلات مالی توان کافی برای تسریع کار را ندارند و نیازمند حمایت‌های مالی و اعتباری دولت و دستگاه‌های مرتبط هستند تا روند پروژه‌ها به‌سرعت پیش رود و از بحران آبی پیش‌رو جلوگیری شود».
