خبر جدید از خاموشی‌ها: ادامه دارند
در حالی که وزیر نیرو وعده داده خاموشی‌ها در پاییز به حداقل برسد، کارشناسان صنعت برق هشدار می‌دهند که ذخایر سوخت محدود نیروگاه‌ها و کمبود شدید گاز می‌تواند زمستانی سخت و پر از قطعی برق را رقم بزند.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، اعلام کرد: «با وجود کسری منابع و ناترازی‌های موجود، اقدامات مناسبی برای تأمین برق و آب انجام شده و پیش‌بینی می‌کنیم در فصل پاییز، خاموشی‌ها به حداقل برسد؛ به شرط آنکه نیروگاه‌ها به اندازه کافی گاز و آب در اختیار داشته باشند».
با وجود این اظهارات، کارشناسان صنعت برق معتقدند ذخیره سوخت نیروگاه‌ها هم محدود است و هم راندمان تولید برق را پایین می‌آورد. به گفته آن‌ها، استفاده طولانی‌مدت از سوخت مایع نه تنها به دلیل ایجاد آلودگی شدید ممکن نیست، بلکه ظرفیت تأمین آن نیز محدود است.
هشدار کمیسیون انرژی مجلس
به گزارش روزنامه شرق، کمیسیون انرژی مجلس در گزارشی تأکید کرده است که علاوه بر کمبود سوخت، مشکلات زیرساختی نظیر فرسودگی تجهیزات، راندمان پایین نیروگاه‌ها، تکمیل‌نشدن خطوط و پست‌های انتقال و ضعف حکمرانی در مدیریت صنعت برق، شرایط شکننده‌ای برای شبکه کشور ایجاد کرده است.
از سوی دیگر کاهش بارندگی‌ها نیز تولید نیروگاه‌های برق‌آبی را به شدت کاهش داده است؛ به‌طوری که ذخایر آن‌ها بیش از ۵۴ درصد پایین آمده و سهمشان در تولید برق کشور به حداقل رسیده است.
شکاف تولید و مصرف برق
اگرچه خاموشی‌های تابستان در پایتخت پایان یافت، اما مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل توانیر، همچنان بر مدیریت مصرف تأکید دارد. هم‌زمان، کمیسیون انرژی مجلس در گزارشی درباره خاموشی‌های تابستان ۱۴۰۴، ناترازی برق را در بهترین حالت ۱۷ هزار و ۶۰۰ مگاوات و در بدترین حالت ۲۶ هزار و ۹۰۰ مگاوات برآورد کرده است. کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس تأکید کرده‌اند شکاف میان تولید و مصرف نه‌تنها جبران نشده، بلکه نسبت به سال قبل تشدید شده است.
فرسودگی زیرساخت‌ها
براساس همین گزارش، ظرفیت نامی نیروگاه‌های کشور نزدیک به ۹۵ هزار مگاوات اعلام شده، در حالی که ظرفیت عملی آن حدود ۸۱ هزار مگاوات است. این اختلاف عمدتاً ناشی از فرسودگی تجهیزات، بازده پایین نیروگاه‌ها و کمبود سوخت در زمستان است.
همچنین ۹۷ درصد مساحت کشور در سال‌های اخیر با خشک‌سالی درگیر بوده است. بارندگی‌ها نسبت به میانگین بلندمدت ۴۰ درصد کاهش یافته و تولید نیروگاه‌های برق‌آبی تا ۷۷ درصد افت داشته است.
در بخش انتقال نیز شکاف جدی میان ظرفیت شبکه و نیاز مصرفی وجود دارد؛ تنها ۴۵ درصد خطوط انتقال و ۳۶ درصد پست‌های فوق‌توزیع مصوب به بهره‌برداری رسیده‌اند. علاوه بر این، تلفات بالای شبکه و گلوگاه‌های منطقه‌ای در استان‌هایی مانند خوزستان، البرز و فارس، به قطعی‌های موضعی دامن زده است.
چالش‌های حکمرانی و خصوصی‌سازی
به گفته کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس، ضعف مالی و مدیریتی شرکت‌های توزیع برق مانع نوسازی شبکه شده است. روند ناقص خصوصی‌سازی نیز با واگذاری نیروگاه‌ها به نهادهای شبه‌دولتی، بدون تشکیل نهاد تنظیم‌گر مستقل، مشکلات مالی و بهره‌وری را تشدید کرده است.
وضعیت ذخیره سوخت نیروگاه‌ها
ایران حدود ۱۴۰ نیروگاه فعال دارد که بیشتر آن‌ها با گاز طبیعی کار می‌کنند و در زمان کمبود، از گازوئیل یا مازوت به عنوان جایگزین استفاده می‌کنند. ذخیره آب نیروگاه‌های برق‌آبی نیز بیش از ۵۴ درصد کاهش یافته و وزیر نیرو نسبت به پاییز دشوار پیش‌رو هشدار داده است.
هرچند امسال ذخیره سوخت نیروگاه‌ها بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته، اما به گفته حمیدرضا صالحی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، این ذخیره تنها برای یک تا دو ماه پاییز کافی است و در زمستان دوباره مشکل قطعی برق تکرار خواهد شد. او تأکید کرده است: «قطع برق ارتباطی به صادرات ندارد و حتی اگر ذخیره سوخت هم پر باشد، بدون بهبود بهره‌وری نمی‌توان امیدوار بود خاموشی‌ها تکرار نشوند».
هشدار کارشناسان: قطعی‌ها برمی‌گردند
هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی شریف نیز می‌گوید: «سوخت اصلی تمام نیروگاه‌های ما گاز است. استفاده از سوخت جایگزین مانند مازوت و گازوئیل بهره‌وری را پایین می‌آورد و آلودگی شدید ایجاد می‌کند. علاوه بر این، امکان تأمین گسترده آن‌ها وجود ندارد. بنابراین در زمستان پیش‌رو، اگر سرمای معمول سال‌های گذشته تکرار شود، قطعی برق اجتناب‌ناپذیر خواهد بود».
به گفته او، پیش‌بینی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران مبنی بر کسری روزانه ۳۵۰ میلیون مترمکعب گاز در فصل سرد، عمق بحران را نشان می‌دهد. اورعی تأکید می‌کند: «مگر اینکه زمستانی غیرعادی و بدون سرما داشته باشیم؛ در غیر این صورت، خاموشی‌های گسترده در راه خواهند بود».
