تعطیلی مدارس در هوای آلوده/ سلامت کودکان به قیمت فشار اقتصادی خانوادهها تمام میشود
هر بار پیام «مدارس فردا تعطیل است» در گروههای والدین ظاهر میشود، خبری ساده نیست.
آلودگی هوا باعث تعطیلی مدارس میشود، اما مشکلات خانوادهها همچنان پابرجاست. در روزهایی که شاخص کیفیت هوا از مرز هشدار عبور میکند، تعطیلی مدارس قرار است کودکان را محافظت کند، اما برای خانوادهها، آغاز نگرانیها و هزینههای ناخواسته است.
هر تعطیلی مدرسه تنها یک روز توقف کوتاه نیست؛ زنجیرهای از تصمیمهای دشوار را به دنبال دارد: کودک کجا بماند؟ کدام والد کار خود را نیمهکاره رها کند؟ هزینه جبران عقبماندگی از کجا تامین شود؟ در شهری که نفس کشیدن به امتیاز تبدیل شده است، تعطیلی مدارس تنها بحران را به خانهها منتقل میکند.
هوای آلوده و خانههایی که آماده نیستند
صبح روزهای آلوده با پیامهای گروه مدرسه آغاز میشود: «مدارس تعطیل است». جملهای ساده که در خانهها حکم هشدار اقتصادی و اجتماعی دارد. والدینی که قرار بود در جلسهای مهم حاضر شوند، مجبورند برنامهشان را تغییر دهند. کودکانی که باید در کلاس باشند، حالا نیازمند مراقبت و همراهی آموزشیاند. این وضعیت اغلب با هزینه همراه است: مرخصیهای اجباری، استخدام پرستار یا بردن کودک به محل کار.
در تهران، شهری با بیش از ۲۰۰ روز هوای ناسالم در سال، این پیامها به بخشی ثابت از زندگی خانوادهها تبدیل شدهاند. تعطیلی مدارس موجی است که ساعتها بر اقتصاد و روان خانوادهها اثر میگذارد و فاصله طبقاتی در این میان خودنمایی میکند. خانوادههای توانمند مالی میتوانند کلاس خصوصی یا پرستار بگیرند، اما خانوادههایی که دخل و خرجشان محدود است، با هر تعطیلی به بحران نزدیکتر میشوند.
تعطیلی مدارس؛ هزینهای فراتر از آنچه دیده میشود
از نگاه دولت، تعطیلی هر روز مدارس هزینهای حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان دارد، رقمی که نشاندهنده یک «راهحل اضطراری» است، نه یک سیاست بلندمدت. اما هزینه واقعی بر دوش خانوادههاست: مرخصی، مراقبت از کودک، کلاس جبرانی و افت تحصیلی.
در بسیاری از مشاغل، والدین با مرخصی بدون حقوق یا خطر از دست دادن شغل روبهرو هستند. کاهش حتی یک روز درآمد میتواند فشار شدیدی ایجاد کند و تکرار آن، معیشت خانوادهها را مختل میکند. در مناطق محرومتر، تعطیلی به معنای توقف کامل جریان آموزش است. ضعف اینترنت و نبود ابزار کافی باعث میشود آموزش آنلاین برای بسیاری از کودکان امکانپذیر نباشد و عقبماندگی تحصیلی عمیقتر شود.
کلاسهای آنلاین؛ راهحل یا دردسر تازه؟
آموزش آنلاین قرار بود پاسخ موقت باشد، اما در خانههایی با چند کودک و یک دستگاه یا اینترنت ناپایدار، به بحرانی تازه بدل میشود. کودکان نمیتوانند آموزش مؤثر داشته باشند و خانوادهها ناچار به کلاس جبرانی یا معلم خصوصی میشوند. برای خانوادههای کمدرآمد، این بار مالی سنگین و غیرقابل جبران است.
مطالعات جهانی نشان میدهند که افزایش ۵ میکروگرم بر مترمکعب PM2.5 میتواند تا یک نمره GPA از عملکرد تحصیلی کودکان کم کند؛ در تهران با اختلاف روزهای آلوده تا ۳۰ تا ۷۰ میکروگرم، اثر بسیار جدیتر است.
هزینه واقعی تعطیلی؛ صدای والدین و معلمان
مادر یک کارمند بانک در غرب تهران میگوید: «هر بار اطلاعرسانی تعطیلی را میبینم، ذهنم دنبال این است که چه چیزی را عقب بیندازم؛ کار یا درس کودک؟ هیچکدام انتخاب نیست؛ همه تحمیلی است.»
پدری راننده تاکسی اینترنتی در پیروزی میگوید: «تعطیلی مدرسه یعنی یک روز درآمد کمتر. اگر ۲۴ ساعت کار نکنم، دخل و خرج از تعادل خارج میشود.»
معلمی با ۱۵ سال سابقه تدریس در منطقه ۱۴ تهران تأکید میکند: «هر تعطیلی مانند شکاف در خط یادگیری است. بازگشت کودکان به کلاس شبیه روز اول سال تحصیلی است؛ تمرکز پایین، ریتم یادگیری از هم گسیخته و بخش زیادی از زمان صرف بازگرداندن نظم میشود.»
معلمی دیگر در منطقه ۱۸ تهران میگوید: «بسیاری از خانوادهها نه فضای کافی دارند و نه ابزار مناسب. وقتی مدرسه تعطیل میشود، آموزش عملاً متوقف میشود؛ بازگشت آنان به مدرسه نه ادامه مسیر، بلکه شروع دوباره است.»
هزینههای جبران نیز سنگین است؛ در تهران، یک ساعت معلم خصوصی برای دانشآموز دبستانی بین ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است و خانوادهها برای حفظ کیفیت آموزشی کودک، بار مالی اضافی میپردازند؛ هزینهای که در هیچ آمار رسمی دیده نمیشود، اما زندگی واقعی را تحت تاثیر قرار میدهد.
تعطیلی مدارس؛ نه درمان، نه حتی مسکن موقت
تعطیلی مدارس فقط ساختمانها را متوقف میکند، نه نگرانی والدین، نه فشار اقتصادی، نه کیفیت آموزش و نه هوای آلوده را. این تصمیم، چرخهای از تنش، عقبماندگی و هزینهسازی ایجاد میکند که در ذهن دانشآموز، برنامه شغلی والد و بودجه خانوار رد میگذارد.
تا زمانی که سیاستهای بلندمدت برای آموزش، حمایت از خانوادهها و کاهش آلودگی اجرا نشود، هر پاییز و زمستان پیام تکراری «مدارس فردا تعطیل است» باز تکرار خواهد شد و چرخه بحران از نو آغاز میشود.
